به موجب قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعى و فرهنگى ایران، قسمت عمده کالاهاى تولید داخل جهت صادرات نیاز به مجوز ندارد. در گذشته، در ابتداى هر سال، فهرست کالاهاى قابل صدور توسط وزارت بازرگانى اعلام مى گردید، اما اکنون به استناد قانون برنامه سوم، صدور کلیه کالاها جزء مستثنیات مقرر در قانون مذکور مجاز مى باشد. لذا صادرکننده با مقررات با ثباتى در این خصوص مواجه است و مى تواند روى نوع کالاى صادراتى خود با خیالى راحت تر برنامه ریزى کند.
کالاى صادراتى از لحاظ صدور به سه دسته تقسیم مى شود:
طبق تصویب نامه شمارهٔ 79553/ت ه مورخ 27/12/77 وزارت بازرگانى موظف است نسبت به اعلام کالاهاى غیرمجاز صادراتى در سال 78 تا پایان اسفندماه سال 1377 اقدم نماید.
کالاى ممنوع الصدور
کالائى که صدور آن به موجب قانون یا مصوبات هیئت دولت یا مصوبات صادره به استناد اصول 127 و 138 قانون اساسى ایران ممنوع شده باشد. صدور این گروه از کالاها منوط به تصویب مرجع منع کننده مى باشد.
کالاى مشروط الصدور
کالائى است که صدور آن منوط به موافقت یک یا چند سازمان دولتى یا وزارت خانه مى باشد. صادرکننده باید براى صدور کالاى موردنظر خود، در هر مورد مجوز سازمان دولتى یا وزارت خانهٔ ذى ربط را اخذ و به گمرک ارائه کند. ممکن است در مورد برخى از کالاهاى صادراتى مشروط، سازمان دولتى یا وزارت خانهٔ ذى ربط موافقت کلى اعلام نماید که در این صورت مادام که موافقت کلى اعلام شده اعتبار دارد، اخذ مجوز موردى ضرورت نخواهد داشت.
گواهى هائى که مانند گواهى بهداشت نباتی، گواهى بهداشت دامی، گواهى انطباق کالاى صادراتى با استانداردهاى اجبارى صادراتى و نظایر آنها جزء مجوزهاى صدور تلقى نمى گردد. متن مواد 2و 3 و 4 آئین نامه اجرائى قانون مقررات صادرات و واردات مصوب 6/2/73 که در خصوص موضوعات عنوان شده در فوق است جهت سهولت مراجعه ذیلاً آورده مى شود.
مادهٔ 2: وزارت خانه ها و سازمان هائى که ورود یا صدور کالائى موکول به موافقت آنها است، باید نظر کلى خود را در رابطه با ورود کالاهاى مذکور تا 15 بهمن ماه هر سال براى اجراء در سال بعد به وزارت بازرگانى اعلام دارند و در موارد استثنائى که به دلایلى اعلام موافقت کلى مقدور نباشد، دلایل خود و ضوابط صدور مجوز را به وزارت بازرگانى اعلام کنند.
تبصره: در موارد خارج از موافقت کلى وزارت خانه ها و سازمان ها به استثناء کالاى موکول به موافقت وزارت دفاع و پشتیبانى نیروهاى مسلح، که وزارت بازرگانى اقدام به استعلام از وزارت خانه ها یا سازمان ذیربط مى نماید، چنانچه ظرف 20 روز از تاریخ استعلام، پاسخى به آن وزارت داده نشود، وزارت بازرگانى مجاز است رأساً نسبت به صدور مجوز موردى اقدام نماید. محصولات کشاورزى و دامى از شمول زمان بندى فوق مستثنى بوده و حسب شرایط در هر زمان، در مورد ورود یا صدور این محصولات توسط وزارت خانه هاى کشاورزى و جهادسازندگى حسب مورد و وزارت بازرگانى مشترکاً اعلام نظر مى شود.
ماده 3: وزارت خانه ها و سازمان هائى که ورود یا صدور کالاهائى منوط به رعایت ضوابط، استانداردها یا اخذ گواهى آنها، قبل یا بعد از اظهار در گمرک مى باشد، موظف هستند شرایط و مشخصات موردنظر خود، همچنین نام مؤسسات و سازمان هاى کنترل کننده و مجرى ضوابط مذکور را با درج آگهى در جراید و انتشار مقررات ناظر، به اطلاع واردکنندگان، صادرکنندگان و سازمان هاى اجرائى ذیربط برسانند.
تبصره: وزارت خانه ها و سازمان هاى مذکور موظف هستند، زمان بندى بررسى و آزمایش کالاهاى تحت پوشش خود را ضمن لحاظ نمودن حداکثر تسهیل و تسریع در امور تهیه و اعلام کنند.
ماده 4: وزارت خانه ها و سازمان هاى مسؤول صدور گواهى بهداشت انسانی، دامى و نباتى و همچنین گواهى انطباق با استاندارد و نظایر آنها که براى ورود کالا اخذ آنها ضرورت دارد ولى به عنوان مجوزهاى ورود تلقى نمى گردد، موظف هستند بدون در نظر گرفتن موافقت و یا مخالفت خود با ورود یا صدور کالاى مورد تقاضا، نسبت به صدور گواهى اقدام نمایند.
کالاى مجاز
کالائى است که صدور آن با رعایت ضوابط نیاز به کسب مجوز ندارد.