در روند ترخیص کالا صاحب آن یا نماینده قانونی او حق دارد قبل از تسلیم اظهارنامه، طبق تقاضای کتبی و ارائه اسناد مالکیت با موافقت گمرک کالای خود را ببیند و سپس بسته ها را وزن و باز کند و محتویات آن را ببیند؛ این کار برای به دست آوردن مشخصات مذکور است. نماینده یا صاحب کالا در عین حال می تواند کار نمونه برداری و خشک کردن کالا و تعویض لفاف آن را نیز انجام دهد.
این اقدام باید با حضور و تحت نظارت مستمر ماموران مطلع انجام شود که اداره در ضمن صدور اجازه تعیین می کند.
هرگاه بر اثر باز کردن و بستن بسته ها به ترتیب فوق خسارتی به محتویات آنها وارد شود، مسئولیت آن متوجه گمرک نیست و بابت آن، خسارت یا تخفیفی در حقوق گمرکی، سود بازرگانی و هزینه های گمرکی و عوارض پرداخت نمی شود. هرگاه صاحب کالا بخواهد اقدام به بازدید محتویات بسته ها، تغییر لفاف یا خشک کردن کالا یا سایر اعمالی که نیازمند تغییر در بسته بندی و دست خوردگی کالاست انجام دهد، باید مراتب را به صراحت و وضوح و تفکیک، در درخواست خود قید کند. ماموری که برای این کار تعیین می شود باید مراقبت کند که غیر از آنچه صاحب کالا درخواست کرده و با آن موافقت شده اقدام دیگری انجام نگیرد.
همچنین قبل از انجام هر عملی مامور باید مشخصات ظاهری بسته ها را از نظر نوع بسته، علامت، سالم بودن، پار گی و دستخوردگی داشتن، صورتجلسه کرده و بعد اجازه باز کردن آنها را بدهد.
پس از باز کردن بسته ها باید پر و خالی بودن، وزن خالص، نوع، جنس، مقدار، تعداد و سایر مشخصات کامل کالای محتوی تمام بسته یا بسته هائی را که مورد درخواست صاحب کالا بوده صورتجلسه شود؛ در مجموع باید یک نسخه از این صورتجلسه به انبار تسلیم شود.
انوانتر یا همان تقاضای بازدید کالا قبل از اظهار کالا، در پروسه ترخیص کالا از گمرکا، کمک می کند که کالا را بازدید و تعیین تعرفه دقیق، شمارش کالا، توزین و تعویض لفاف و بسته بندی، تهیه صورت عدل بندی کنید.
ترخیص کالا اصطلاحی است که برای اظهار کالا به گمرک و آزادسازی آن برای وارد کننده یا صادر کننده کالا مورد استفاده قرار می گیرد. فعالیت ترخیص کالا شامل آماده سازی و ثبت اسناد به صورت فیزیکی یا الکترونیک و محاسبه پرداختی ها شامل مالیات، اخذ تعرفه گمرکی، سود بازرگانی، حقوق گمرکی و تسهیلات ارائه شده توسط دولت به واردکنندگان و صادر کنندگان کالاست. در بسیاری از کشورها کارگزاران گمرکی یا حق العمل کاران فعالیت خود را در زیر مجموعه فعالیت فورواردی کالا به انجام می دهند. البته تجارت های مستقل و خطوط کشتی رانی، وارد کنندگان و صادرکنندگان، بیشتر کارفرمایان حق العمل کار گمرکی محسوب می شوند.
ترخیص کالا در ایران
پس از رسیدن محموله های بسته بندی شده توسط وسیله حمل کننده کالا به گمرک، کالا در انبارهای گمرکی قرار می گیرد. با ارسال اسناد توسط فروشنده و دریافت اسناد توسط خریدار امکان دریافت قبض انبار و ترخیصیه کالا از شرکت حمل کننده توسط ترخیص کار به عنوان نماینده صاحب کالا ایجاد می شود. قبل از حضور در گمرک باید تشریفات قبل از اظهار صورت بگیرد و پس از ورود اطلاعات به سامانه گمرک از طریق درگاه اینترنتی ترخیص کار به همراه اسناد کامل و وکالت نامه قانونی در گمرک حاضر می شود. از این پس تشریفات گمرکی شکل می گیرد. نوع تشریفات گمرکی با توجه به اهداف واردات کالا و صادرات کالا و نوع رویه گمرکی متفاوت است.
ترخیص کالا در ایران به مفهوم آماده سازی و ارائه اسناد و مدارکی از جمله مجوزهای لازم برای ترخیص کالا مانند مجوزهای ترخیص کالا یعنی مجوز استاندارد، مجوز بهداشت، مجوز وزارت ارشاد و کانون پرورش فکری کودکان، مجوز سازمان انرژی اتمی، مجوز وزارت ارتباطات و مخابرات، مجوز مبارزه با مواد مخدر، مجوز قرنطینه مرزی و مجوز قرنطینه نباتی و البته مجوز وزارت راه است که به تمام کالاهایی که با ناوگان غیر ایرانی کار حمل و نقل بین المللی را انجام داده باشند، مربوط می شود و شامل شامل 10 درصد کرایه حمل کالاست.
ترخیص کالا همچنین شامل حمل و ارسال کالا به مقصد نهایی درون مرزی می شود. بسیاری از ترخیص کاران در حوزه هایی مانند صنایع فلزی، شیمیایی و ماشین آلات و مواد اولیه به تخصص رسیده اند. ترخیص کاران معمولا در گمرک های بنادر، فرودگاهها یا مناطق آزاد متمرکز و مستقر می شوند.
شایستگی های مورد نیاز جهت حق العمل کاری در ترخیص کالا
کارت حق العمل کاری توسط گمرک ایران صادر می شود. دریافت این کارت نیازمند شرایطی خاص از جمله پذیرش در آزمون این سازمان است. از شرایط پذیرش کارت حق العملکاری به مواردی شهروندی ایران و حداقل سن 25 سال و شاغل نبود در اداره های دولتی می توان اشاره کرد. کارگزار گمرکی باید به جدول های تعرفه های گمرکی آشنا باشد که شامل لیست هایی برای ارائه، میزان حقوق گمرکی، سود بازرگانی، قوانین دولتی برای وارد کنندگان و دیگر الزامات تجاری است.