در دنیای تجارت و بازرگانی بین المللی بیمه جایگاه ویژه ای دارد. در این راستان طبق قوانین تجارت بین المللی در ایران، صدور بیمه در برخی موارد لازم و اجباری بوده و بدون داشتن بیمه، امکان ثبت سفارش واردات وجود ندارد. همچنین بیمه حمل و نقل یکی از مهم ترین و به نوعی اصلی ترین بیمه نامه در بازرگانی بوده که انتخاب یکی از انواع آن از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است که در ادامه به نکات مهم بیمه نامه قراردادهای تجاری و به خصوص بیمه حمل ونقل بین المللی اشاره می نماییم.
بیمه قراردادهای تجاری
در هنگام ثبت سفارش جهت واردات کالا به کشور، یکی از اسناد لازم و موردنیاز بیمه نامه قراردادهای تجاری است. درواقع طبق ماده 70 قانون تأسیس بیمه مرکزی و بیمه گری ایران چنانچه قرارداد خرید کالایی در داخل کشور بسته شده و یا برای آن اعتبار اسنادی در ایران افتتاح گشته باشد، باید در یک شرکت بیمه داخلی برای کالای مذکور بیمه نامه صادر گردد. بنابراین مطابق این قانون، واردکننده کالا باید قبل از ارائه مدارک جهت درخواست ثبت سفارش و افتتاح اعتبار اسنادی در داخل بانک ها باید به یکی از شعب بیمه مراجعه کرده و بیمه نامه کالای وارداتی خود را دریافت نماید. سپس آن را به همراه پیش فاکتور، کارت بازرگانی و دیگر اسناد لازم به بانک تحویل داده تا اعتبار اسنادی گشایش یابد.
بیمه حمل ونقل
پس از اتمام مراحل ثبت سفارش کالا، افتتاح اعتبار اسنادی و قرارداد با شرکت حمل ونقل انتخابی، کالا باید از کشور مبدأ به داخل کشور حمل شده و وارد کشور گردد. برای حمل کالا روش های مختلف هوایی، دریایی، زمینی و یا ترکیبی از آن ها وجود دارد که بسته به شرایط یکی انتخاب می گردد.
در این راه، به دلیل خطرات احتمالی در طول مسیر و اتفاقات پیش بینی نشده مانند سیل، تصادف، زلزله و غیره، با توجه به نوع کالا و میزان آسیب پذیری و حساسیت آن، با یک نوع از بیمه حمل ونقل کالای موردنظر را پوشش می دهیم.
در حقیقت بیمه حمل ونقل بیمه ای است که با پرداخت هزینه ای معین، متعهد می شود چنانچه در طول مسیر به کالا آسیب وارد شد و یا از بین رفت، هزینه های خسارت وارده و جبران آن را متحمل شود. همچنین می توان در بیمه حمل ونقل، خسارات و آسیب های وارده به شخص ثالث را نیز در نظر گرفت.
قرارداد بیمه حمل ونقل کالا
در بیشتر مواقع و به خصوص برای شرکت های بازرگانی که در طول سال چندین بار اقدام به واردات کالا می نمایند، بیمه نامه های معمولی مانند بیمه باربری سخت و زمان بر بوده و چندان کاربردی نداشته و به جای آن از روش قرارداد بیمه حمل ونقل کالا استفاده می کنند. در این روش، بین شرکت بازرگانی و موسسه بیمه قراردادی منعقد و در آن شرایط و میزان حق وحقوق دو طرف مشخص می گردد. همچنین مدت قرارداد بیمه معمولاً طولانی و بیش از یک سال در نظر می شود.
ازآن پس، طبق توافق صورت گرفته جهت صدور بیمه نامه، هر بار از قبل مشخصات بار و نحوه حمل آن و کلیه اطلاعاتی را که متغیر بوده و در قرارداد ذکر نشده، به اطلاع شرکت بیمه می رسد تا بیمه نامه کالای موردنظر را صادر نماید.
انواع قرارداد بیمه حمل ونقل
قرارداد بیمه حمل ونقل برای کالاهایی که حتماً از داخل کشور عبور می کنند و با کالاهایی که وارد مرز کشور نمی گردند، متفاوت است. همچنین در یک تقسیم بندی کلی تر دو نوع قرارداد بیمه حمل ونقل زیر وجود دارد.
انواع پوشش بیمه حمل ونقل
در هنگام عقد قرارداد بیمه با شرکت بیمه، نوع پوشش جهت خسارت و یا از بین رفتن کامل محموله تعیین می گردد که به طور معمول یکی از سه حالت زیر است. البته در برخی موارد خاص مانند مواد غذایی ممکن است پوشش بیمه متفاوت باشد.
پوشش کلوز A
این نوع بیمه کامل ترین پوشش بیمه حمل ونقل است که معمولاً برای محموله هایی با حساسیت و آسیب پذیری بالا، کاربرد دارد. بیمه موظف است تمام خسارات وارده به محموله را به جز در موارد استثنایی جبران کند.
پوشش کلوز B
این نوع پوشش بیمه ای حد واسط کلوز A و C است. یعنی به کاملی کلوز A نیست اما تمامی موارد تحت پوشش C و نیز خسارات ناشی از بخش های زیر را جبران می نماید.
پوشش کلوز C
این نوع بیمه دامنه پوشش بیمه محدودتر است و در آن شرکت بیمه متعهد می شود درازای پرداخت درصدی خسارات را جبران کند. گاهی فقط در مواردی که کالا به دست گیرنده نمی رسد، پوشش بیمه کلوز C استفاده می شود که به کلوز C با عدم تحویل می گویند.
همچنین کلوز C خسارات ناشی از رسیدن محموله به دست گیرنده را تحت پوشش قرار نمی دهد که به آن پوشش کلوز C بدون عدم تحویل می گویند و فقط در موارد زیر می توان ادعای خسارت کرد. همچنان با شرکت سپاهان همراه ارائه دهنده خدمات ترخیص کالا، واردات کالا از چین، واردات کالا از دبی و حمل هوایی و حمل دریایی کالا همراه باشید.
شرط تلف کامل کالا
در تمام پوشش بیمه شرط تلف کامل کالا (Total Loss) به این معنا است که محموله در یک مرحله در اثر غرق شناور، سقوط هواپیما و یا آتش سوزی وسیله حمل کالا تلف و از بین برود.
استثنائات تحت پوشش بیمه
در تمام پوشش های بیمه از A تا C خیارات ناشی از مواردی زیر تحت پوشش بیمه قرار نمی گیرند:
ارزش گذاری بر روی محموله
برای تعیین ارزش کالایی که قرار است بیمه شود، تمام عواملی را که در قیمت نقش دارند نظیر ارزش خود کالا، مبلغ کرایه حمل، هزینه های جانبی و سود احتمالی را محاسبه می کنند. به طور معمول ارزش FOB کالا به اضافه 20 درصد و ارزش C&F کالا به اضافه 10 درصد را به عنوان ارزش کالا در نظر می گیرند.
نکات مهم در بیمه قرارداد و حمل ونقل