راهکارهای گمرک برای جلوگیری از تخلفات تجاری

در حوزه تجارت، تخلفات اقتصادی همواره جز جدایی ناپذیر این بخش بوده که سبب غیرواقعی نشان دادن آمار تجارت در کشور گشته است. در این راستا طی سال های اخیر گمرک با اقداماتی گسترده و در تمامی ابعاد توانسته به میزان چشمگیری از میزان این تخلفات بکاهد. هر چند هنوز به طور کامل از بین نرفته اما گمرک با فراهم سازی بستری مناسب بر پایه فناوری های مدرن اطلاعاتی و ارتباطی (ICT) موفق به کسب بهترین رتبه در مبارزه با قاچاق کالا و ارز شد که خود دلیلی محکم بر نتیجه بخش بودن اقدامات گمرک در کاهش تخلفات اقتصادی است. در ادامه به مهم ترین راهکارهای گمرک برای جلوگیری از تخلفات تجاری اشاره شده است.

شاخص ترین راهکار گمرک در پیشگیری از تخلفات تجاری
جایگزینی پروانه های الکترونیکی به جای پروانه کاغذی:
پروانه های کاغذی گمرک که به برگه سبز گمرک نیز مشهور است، پیش از الکترونیکی شدن گمرک به صورت کاغذی صادر می شد که امکان جعل آن را به آسانی فراهم می آورد. تا جایی که دفاتری در بنادر تأسیس شده بود که به شکلی کاملاً حرفه ای آن را جعل می نمود. اما هم اکنون پس از راه اندازی سامانه گمرک، پروانه ها الکترونیکی شد که امکان جعل نمودن آن را به صفر رساند.

علاوه بر این تعداد اسناد گمرکی جهت واردات و صادرات به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کرد. به طوری که برای واردات به 5 و برای صادرات به 3 سند تقلیل یافت.

الکترونیکی نمودن استعلام محموله ها:
آمارها حاکی از آن است که روزانه به طور متوسط 10000 محموله توسط نیروی انتظامی جهت بررسی قاچاق از سامانه گمرک مورد استعلام قرار می گیرد که به صورت اتوماتیک در زمانی 2 الی 3 دقیقه ای پاسخ داده می شود. بی شک چنانچه این تقاضاها به صورت دستی و از طریق نامه نگاری پاسخ داده می شد برای هر یک زمانی در حدود یک ماه مورد نیاز بود.

 پنجره واحد تجاری:
گمرک با راه اندازی پنجره واحد تجاری، امکان ارتباط کاملاً الکترونیکی گمرک با 22 سازمان دیگر را مهیا ساخت تا از این راه اطلاعات و مجوزهای ترخیص به طور الکترونیکی و بدون دخالت انسانی صادر گردد. پنجره واحد تجاری علاوه بر کاهش زمان صدور مجوزها، جعل اسناد و مجوزها را از میان برداشت.

 امکان تبادل الکترونیکی اطلاعات با بانک مرکزی:
افتتاح پنجره واحد تجاری در گمرک این امکان را فراهم کرد که ارتباط الکترونیکی و به دور از هرگونه کاغذبازی بین گمرک و بانک مرکزی برقرار گردد. با این کار مدیریت منابع ارزی در دوران کنونی تحریم ها بسیار آسان شده و اطلاعات کالاهای ترخیصی از گمرک که در از منابع ارزی جهت ترخیص آن ها استفاده شده، به صورت آنلاین و به روز در اختیار بانک مرکزی قرار می گیرد.

 وصل کردن الکترونیکی بارنامه به سامانه جامع گمرک:
صدور الکترونیکی بارنامه و اظهارنامه به عنوان اصلی ترین سند گمرک در هنگام اظهار توسط شرکت های حمل ونقل شرایطی را فراهم آورده که کار بررسی و ارزیابی اسناد گمرکی به طور خودکار و الکترونیکی انجام گیرد. این امر علاوه بر حذف اسناد کاغذی و جلوگیری از تخلفات در موقع اظهار، از آنجایی که شرکت حمل ونقل مسئول هست، درصد تخلفات را به میزان زیادی کاهش پیدا کرده است.

کارشناسی متمرکز (Expert Pool)
از جمله راهکارهای نوین گمرک جهت جلوگیری از تخلفات تجاری، راه اندازی کارشناسی مجازی است. در این طرح، اظهارنامه ها به صورت کاملاً تصادفی در اختیار کارشناسان در گمرکات مختلف قرار می گیرد و ارباب رجوع از این انتخاب بی اطلاع است. با این کار فساد اداری، مراجعات غیرضروری و خطاها بسیار کم خواهد شد.

خریداری تجهیزات پیشرفته کنترلی
دستگاه ایکس ری کامیونی، از مهم ترین امکانات کنترلی پیشرفته در گمرکات است که امکان کنترل محموله در هنگام حرکت را فراهم می آورد. تعداد آن ها از 7 دستگاه در دولت قبل به 13 دستگاه در حال حاضر افزایش پیدا نموده و 11 دستگاه فعال هست. طبق پیش بینی ها به زودی همه کانتینرهای ورودی به بندر شهید رجایی با دستگاه های ایکس ری گمرک از منابع خود تهیه نموده، تجهیز خواهند شد.

ایجاد سامانه ثبت شناسه گوشی های وارداتی
به تازگی گمرک همه واردکنندگان گوشی های وارداتی را ملزم به ثبت اطلاعات شماره شناسه بین المللی (IMEI) در سامانه ثبت و دریافت شناسه گوشی نموده است تا از این راه شناسایی گوشی های قاچاق به سادگی صورت پذیرد.

صدور بیمه نامه الکترونیکی
در حال حاضر با گمرک الکترونیکی، تضمین ها و بن های بیمه ای نیز الکترونیکی شده و شرکت های بیمه پس از گرفتن تضمین کلی از شرکت، بر اساس میزان اعتبار آن ها می توانند بن بیمه ای صدر کنند و پس از هر بار صدور به طور خودکار مبلغ تضمینی از حساب آن ها کاسته خواهد شد. همچنین در صورت کمبود اعتبار از شرکت بیمه تقاضای شارژ اعتبار داده شده که چنانچه انجام نگیرد، از فعالیت شرکت جلوگیری به عمل خواهد آمد.

جمع بندی
آنچه مسلم است این که مهم ترین و اصلی ترین راهکار گمرک برای جلوگیری از تخلفات تجاری، راه اندازی سامانه و الکترونیکی کردن تمامی بخش های خود هست. با این کار درج و کنترل اطلاعات را به طور خودکار فراهم نموده که بانک اطلاعاتی تجارت خارجی را ایجاد کرده است. ردیابی کارت های بازرگانی یک بار مصرف، تبادل الکترونیکی با بنادر، صدور قبض انبار الکترونیکی، تله های الکترونیکی امکان مانیتورینگ محموله و نظارت و باز رسی هوشمند را سبب شده که علاوه بر پیشگیری از خطاهای انسانی، ارتباط مؤثر و آنلاینی را با دیگر سازمان ها از جمله بانک مرکزی به وجود آورده است.