ممنوعیت های واردات و صادرات کالا کدامند؟

بسیاری از کشورها سیاست های منع صادرات و واردات زیادی را برای تقویت صنایع داخلی و تثبیت قیمت ها اعمال می کنند. ممنوعیت های واردات و صادرات کالا در کشور ما نیز به طور گسترده ای در سال های اخیر در تلاش برای رونق تولید و تثبیت قیمت کالاهای داخلی مورد استفاده قرار گرفته است. اما در ایران ممنوعیت های واردات و صادرات کالا کدامند؟ در این مقاله سعی شده است با گردآوری اطلاعاتی از ممنوعیت های واردات و صادرات کالا در کشور، به این سوال پاسخ داده شود.

ممنوعیت های واردات کالا
به طور کلی مطابق با ماده 122 قانون امور گمرکی کشور، کالاهای وارداتی منع شده در ایران شامل موارد زیر می شوند.

کالاهای که واردات آنها مطابق با شرع اسلام و یا قانون، ممنوع شده است نظیر گوشت خوک.کالاهایی که واردات آنها مطابق با تعرفه گمرکی یا تصویب نامه های متکی به قانون ممنوع شده است.واردات انواع اسلحه، فشنگ، باروت، گلوله، چاشنی و سایر مهمات جنگی، دینامیت، مواد محترقه و منفجره ممنوع است اما زیر نظر وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و با موافقت آنها امکان پذیر خواهد بود.واردات انواع دستگاه های فرستنده و قطعات آنها ممنوع است اما با موافقت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برای هر مورد امکان پذیر خواهد بود.

واردات انواع مواد مخدر و روان گردان و همچنین پیش سازهای مربوط به آنها نیز ممنوع است اما با موافقت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای هر مورد امکان پذیر خواهد بود.واردات انواع دستگاه مخصوص عکاسی و یا فیلم برداری هوایی ممنوع است البته با موافقت وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و زیر نظر این نهاد امکان پذیر خواهد بود.واردات انواع کالاها با قابلیت کنترل و شنود اطلاعات چه با سیم و یا بدون سیم و همچنین سیستم های رمز کننده با کاربرد و اهداف جاسوسی ممنوع است اما در صورت موافقت وزارت اطلاعات برای هر مورد امکان پذیر خواهد بود.

واردات انواع حامل های صوت و تصویر ضبط شده که مطابق با تشخیص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خلاف با شئونات اسلامی و ملی کشور باشند، ممنوع است.واردات انواع کتب، مجله، روزنامه و نظیر آنها که با تشخیص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کشور بر خلاف شئونات اسلامی و ملی کشور باشند، ممنوع است.واردات محصولاتی که علامت و یا عباراتی مخالف با نظم عمومی، شئونات ملی، عفت عمومی و مذهب رسمی کشور دارد، ممنوع است.

واردات اسکناس های خارجی از جریان خارج شده، تمبر و برچسب هایی (باندرول) تقلبی و همچنین بلیت بخت آزمایی یا همان لاتاری ممنوع است.واردات کالاهایی که با هر مشخصه ای بر روی خود کالا نظیر نام و نشانی و یا در لفاف آنها سعی در ایجاد زمینه اغفال خریدار و مصرف کننده نسبت به سازنده، محل ساخت، خواص و یا مشخصات اصلی کالا دارند ممنوع است مگر اینکه موارد اغفال آن با تائید و نظارت گمرک برداشته شود.

اما علاوه بر این، همانطور که بارها نیز توسط مسئولان کشور بر این موضوع تأکید شده است باید به منظور حمایت از تولید داخلی واردات آن دسته از کالاهایی را که در داخل کشور نیز قابل ساخت هستند، محدود کرد. از سوی دیگر در اوضاع کنونی کشور و با تحریم های جدید آمریکا، دولت و وزارت صنعت سیاست خود را بر مبنای منع واردات بی رویه قرار داده اند، از این رو در سال جاری ممنوعیت واردات 142 قلم کالای جدید نیز تایید شده و به این ترتیب تعداد کالاهای ممنوع شده وارداتی از یک هزار و 390 قلم به حدود یک هزار و 530 قلم کالا افزایش یافته است.

اقلام منتشرشده در فهرست کالاهای وارداتی ممنوعه، جزء تعرفه های گروه چهارم کالای وارداتی می باشند که دیگر امکان ثبت سفارش نخواهند داشت. از طرفی طبق گفته وزیر صنعت، معدن و تجارت در حال حاضر برای جلوگیری از سوء استفاده افراد سودجو، بیش از 500 کد تعرفه ای نیز اصلاح شده است و حتی به خاطر اهمیت این موضوع کتابی برای آن به چاپ رسیده است.

حمایت از تولیدات داخلی در حوزه های لوازم خانگی، پوشاک، کفش و دیگر صنایع مورد توجه قرار گرفته است. برخی از اقلام موجود در لیست مربوط به ممنوعیت های وارداتی کالا عبارتند از: برخی از مواد غذایی نظیر کره، پنیر، عسل طبیعی، زعفران، سوسیس، ژامبون و آرد گندم، برخی از لوازم آشپزخانه نظیر هود آشپزخانه، لباس و منسوجات، تعدادی از ابزارکار، لوازم مورد استفاده در ساخت مسکن، خودرو، کفش و کیف و سایر مصنوعات چرمی، لوازم آرایشی و بهداشتی، برخی از ماشین آلات تولیدی داخل، انواع گاو صندوق، انواع قفسه بایگانی، انواع رخت آویز، انواع دستگاه های موزدایی به همراه سایر دستگاه های آرایش مو، علائم و نشانه های راهنمایی و رانندگی، اکثر ابزارات باغبانی نظیر انواع کلنگ ها و قیچی باغبانی، برخی صنایع دستی نظیر ظروف قلمزنی و میناکاری شده، فلزات گرانبها و یا فلزاتی که روکش گرانبها نظیر طلا و نقره دارند، انواع مبلمان و مصنوعات چوبی، دسته بازی و سایر کنسول های بازی و….

همچنین لازم به ذکر است طبق ماده 127 قانون گمرکی کشور، ورود و ترخیص کالاهایی که با توجه به ملاحظات بهداشتی، ایمنی، قرنطینه ای و یا زیست محیطی نیازمند تایید سازمان های مربوطه هستند، بعد از اخذ مجوز امکان پذیر می شود.

ممنوعیت های صادرات کالا
مطابق با ماده 126 قانون گمرکی امکان صادرات برای کالاهای زیر وجود نخواهد داشت.

کالاهایی که صادرات آنها مطابق با شرع اسلام و یا قانون ممنوع شده است.
اشیا عتیقه و یا میراث فرهنگی که صادرات آنها به تشخیص سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ممنوع شده اند.همچنین در جهت حفظ ذخایر ژنتیک یا حفظ محیط زیست کشور، صادرات برخی از محصولات دامی، نباتی و گونه های جانوری ممنوع شده است.در حال حاضر نیز ممنوعیت های صادراتی کشور در چندین فاز به اجرا در آمده است که در ادامه به هرکدام از آنها اشاره خواهیم کرد.

فاز اول: بعد از انتشار لیستی از ممنوعیت های وارداتی در تیرماه سال97 در فاز اول فهرستی از 159کالایی که با ممنوعیت صادراتی روبه رو شدند، نیز اعلام گردید و با صدور این دستورالمعل موج تازه ای از ممنوعیت ها در بخش صادرات کشور به راه افتاد.

فاز دوم: به منظور کوتاه کردن دست سودجویان، در فاز دوم منع صادراتیِ 18 قلم کالای کشاورزی نیز به گمرکات کشور ابلاغ شد. براساس دستورالعمل اجرایی در فاز دوم اقلامی همچون ذرت، گندم، آرد، جو، جو دوسر، دانه های روغنی، روغن خام، روغن پالم، یونجه، کاه و کلش، پودر ماهی و گوشت، انواع سبوس، کنجاله سویا، سایر کنجاله ها، تفاله ها، خوراک آبزیان، افزودنی خوراک آبزیان و … در لیست ممنوعیت های صادراتی قرار گرفته اند.

فازسوم: در فاز سوم و در شهریورماه 97 صادرات 7 قلم کالای دیگر نیز ممنوع اعلام شد. در این فاز صادرات انواع کاغذ، شیرخشک، انواع تیشو، چای فله ای، کره بسته بندی، لاستیک و تایر فرسوده ممنوع گردید.

فاز چهارم: در فاز چهارم مطابق با بخشنامه اعلامی، انواع دفترچه مشق و حسابداری، شکر خام و شکر سفید، جوال و کیسه برای بسته بندی، انواع پودرهای مشتقات شیر، آب پنیر، کازئین، انواع لاستیک سبک و سنگین و مرغ زنده و گوشت مرغ به لیست ممنوعه های صادراتی اضافه شد که البته اخیرا صادرات مرغ زنده و گوشت مرغ آزاد شده است.

فاز پنجم: در این فاز نیز ممنوعیت صادرات تعدادی از کالاها نظیر گوشت منجمد و گرم تولید داخل یا وارداتی (با دلار 4200 تومانی) و دفترچه تحصیلی به گمرکات سراسر کشور ابلاغ گردید. البته همزمان با همین ممنوعیت یعنی در مهرماه 97، وزارت صنعت، معدن و تجارت در بخشنامه دیگری، از رفع ممنوعیت صادرات انواع کاغذ بسته بندی و کاغذ تیشو خبر داد.

فاز ششم: فاز ششم ممنوعیت های صادراتی مربوط به ممنوعیت صادرات سیب درختی و پرتقال در پایان سال 97 بود که به منظور کنترل قیمت میوه در ایام عید، صادرات سیب درختی و پرتقال از تاریخ 15/ 12/ 97 لغایت 15/ 01/ 98 ممنوع گردید.

فاز هفتم: در سال جاری نیز وزارت صنعت با هدف مدیریت و تنظیم بازار داخلی، طی یک ابلاغیه به گمرکات کشور، صادرات سیب زمینی و پیاز را از 15 فروردین 98 تا اطلاع ثانوی ممنوع اعلام کرده است.