وظایف واحد استاندارد کالا

یکی از موارد که همیشه در پروسه ترخیص کالا از گمرک وجود داشته و گاهی سبب طولانی تر شدن آن زمان خروج کالا از انبار می شود، اخذ مجوزها و استانداردهای اجباری و لازم است. جهت دریافت این گواهی ها که با توجه به نوع کالای وارداتی انواع مختلفی دارند، کالای موردنظر توسط مؤسسات استاندارد بررسی و آزمایش شده و در صورت تائید مجوز مربوطه صادر می گردد. این مراکز کیفیت، کمیت، سیستم، کارایی و دیگر مسائل کالا را بدون جانب داری و بر طبق قوانین و اصول استاندارد مورد سنجش قرار خواهند داد. در ادامه بحث ابتدا به بررسی انواع استاندارد پرداخته، سپس با وظایف موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در مقوله واردات کالا بیشتر آشنا خواهیم شد و در پایان نحوه دریافت مجوز استاندارد کالا را بیان می کنیم.

انواع استاندارد
از آنجایی که قوانین تجارت کشورها و مناطق مختلف جهان با یکدیگر متفاوت بوده، استانداردهای مختلفی به وجود آمده است. بنابراین در هنگام خرید و فروش تابعیت و ملیت خریدار و فروشنده تعیین کننده نوع مجوزها و استانداردهای لازم جهت واردات کالا به مقصد است. اما به طور کلی همه استانداردها را می توان در 3 نوع زیر طبقه بندی کرد.

1.  استاندارد ملی
2.  استاندارد منطقه ای
3.  استاندارد بین المللی

استاندارد اینکوترمز
بد نیست در اینجا اشاره ای به اینکوترمز (Incoterms) داشته باشیم. اینکوترمز برگرفته از عبارت «International Commercial Terms» و به معنای اصطلاحات بین المللی بازرگانی است.

قواعد و مقررات این استاندارد در زمینه های مختلف نظیر هزینه های حمل کالا یا بیمه، ترخیص کالا، ریسک و نقطه انتقال ریسک و غیره توسط اتاق بازرگانی بین المللی تدوین شده است.

از آنجایی که اینکوترمز یک استاندارد بین المللی است، افراد کشورهای مختلف آن را قبول دارند و دادوستد خود را طبق قوانین آن انجام خواهند داد. FOB, CIF و C&F از معروف ترین اصطلاحات اینکوترمز به شمار می آیند.

وظایف موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در بخش واردات کالا
اهمیت واردات و صادرات به حدی است که چنانچه کنترل و نظارتی بر روی آن نباشد، مشکلات زیادی را در قسمت های مختلف کشور به وجود خواهد آورد.

این موضوع در بخش واردات بیشتر به چشم می خورد؛ چراکه در صورت عدم نظارت بر آن شاهد ورود انواع کالاهای بی کیفیت و فاقد استاندارد به کشور بوده که علاوه بر این که سبب ضرر و زیان به مردم خواهد شد، تولیدات داخلی را دچار مشکل خواهد کرد.

در ماده 3 فصل دوم قانون اصلاح قوانین و مقررات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران که در سال 1371 تصویب شد، دو وظیفه این سازمان در قبال کالاهای وارداتی به شرح زیر آمده است:

1. کنترل کیفی کالاهای صادراتی مشمول استاندارد اجباری و جلوگیری از صدور کالاهای نامرغوب به منظور فراهم نمودن امکان رقابت با کالاهای مشابه خارجی و حفظ بازارهای بین المللی
2.  کنترل کیفیت کالاهای وارداتی مشمول استاندارد اجباری به منظور حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان داخلی و جلوگیری از ورود کالاهای نامرغوب خارجی

واحد استاندارد کالا
موسسه استاندارد ایران مسئولیت اجرایی کردن مأموریت های بالا را به ادارات کل استان های دارای گمرک واگذار کرده است. در این راستا اداره نظارت بر امور واردات و صادرات این وظیفه را بر عهده دارد.

وظایف اداره نظارت بر امور واردات و صادرات

1.  صدور گواهینامه انطباق یا عدم انطباق کالاهای وارداتی مشمول استاندارد اجباری
2.  صدور گواهینامه انطباق کالاهای صادراتی مشمول استاندارد اجباری
3. صدور مجوز حذف بازرسی
4.  تعیین ماهیت کالا

صدور گواهینامه انطباق یا عدم انطباق کالاهای وارداتی مشمول استاندارد اجباری
طبق قانون تمامی کالاهای وارداتی به جز کالاهای خاص و کالاهایی با ارزش زیر 5000 دلار مشمول استاندارد اجباری هستند.

کالاهای خاص شامل:

• کالاهای مورد نیاز پروژه های دولتی
•  تجهیزات کارخانه واحدهای تولیدی
•  کالاهای حد وسط یا مواد اولیه واحدهای تولیدی

جهت صدور گواهی نامه استاندارد اجباری، بررسی هایی به یکی از روش های زیر انجام می گیرد:

1.  کنترل اظهارنامه، فاکتور، صاحب کالا، وکیل صاحب کالا (ترخیص کالا) متن ارزیابی توسط ارزیاب گمرک و نحوه ارجاع به آزمایشگاه گمرک
2. کنترل تعهدنامه صاحب کالا، کنترل MD، کنترل مبدأ ساخت کالا و کنترل استاندارد یا استانداردهای ساخت کالا (حسب مورد)
3.  کنترل گواهینامه ثبت کالا و اعتبار آن، کنترل مبدأ ساخت کالا و سایر موارد مورد نیاز
4.  بررسی اعتبار گواهی بازرسی، انطباق آن با اسناد خرید، کنترل نتیجه آزمون همراه گواهی، کنترل MD همراه گواهی، کنترل مبدأ ساخت کالا و سایر موارد مورد نیاز

نکته مهم) تمامی آزمایش ها جهت بررسی باید در آزمایشگاه های موسسه استاندارد، ادارات تابعه آن و یا یکی از آزمایشگاه های همکار (اکرودیته) انجام بگیرند تا مورد قبول واقع شوند.

صدور مجوز حذف بازرسی
در این موارد، پس از بررسی ثبت سفارش، کنترل نامه بانک و Performa Invoice دستور حذف بازرسی صادر می گردد.در ضمن ارائه معرفی نامه از بانک جهت حذف بازرسی الزامی است.

تعیین ماهیت کالا
در کالاهای وارداتی یا صادراتی که نیازی به دریافت استاندارد اجباری ندارند، تعیین ماهیت کالا انجام می گردد.

چگونگی دریافت گواهی استاندارد (COC) جهت واردات کالا
بدین منظور واردکنندگان می توانند یکی از دو روش زیر را استفاده نمایند:

الف) پیش از حمل کالا و یا رسیدن آن، با در دست داشتن مدارک زیر به موسسه استاندارد مراجعه و گواهی اخذ کنند.

اسناد موردنیاز جهت اخذ گواهی نامه استاندارد (COC)

اظهارنامه عرضه کننده (SD) یا (Supplier’s Declaration)
اظهارنامه تولیدکننده (MD) یا Manufacturer’s Declaration))
تائیدیه انطباق (VOC) یا (Vertification Of Conformity)
گواهی بازرسی کالا (کمی و کیفی) CO
گواهی های آزمایشگاهی TR
پروفرما اینویس (Proforma Invoivce)
اوراق ثبت سفارش
اعتبار اسنادی

ب) پس از رسیدن کالا به کالا، نمونه ای از آن توسط کارشناس استاندارد یا گمرک تهیه شده و به یکی از آزمایشگاه های مورد تائید موسسه استاندارد فرستاده گردد.