ثبت اختراع

ثبت اختراع در جهان به دو طریق انجام میپذیرد:
1-ثبت اختراع به روش اظهاری (اعلامی):
در این روش به شرط عدم سابقه در محل ثبت و قرار گرفتن در حیطه موضوعات قابل ثبت، ادعای مخترع و ثبت اختراع آن مقرون به صحت در نظر گرفته شده و موضوع به ثبت می رسد.

2- ثبت اختراع به روش تحقیقی:
برخی از کشورها که از وسایل، امکانات و آزمایشگاههای قابل توجه برخوردارند قبل از ثبت ضمن محرمانه نگهداشتن اطلاعات و در نظر گرفتن حق تقدم متقاضی، موضوع مطرح شده به عنوان اختراع را از نظر ماهیت و کیفیت بررسی کرده و آزمایشها و تحقیقات لازم را انجام می دهند تا صحت و سقم ادعا را مشخص کنند و سپس اقدام به ثبت مینمایند.

اختراع چیست؟
طبق ماده 1 قانون ثبت اختراعات، اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده ای خاص را ارائه می کند و مشکلی را در یک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آن حل مینماید. در ادامه به ثبت اختراع و توضیحات آن می پردازیم.

ثبت اختراع در جمهوری اسلامی ایران
در کشور ایران ثبت اختراع به روش نخست، اعلامی (اظهاری) صورت می گیرد. تقاضای ثبت اختراع فقط می تواند توسط متقاضی یا وکیل قانونی وی ارائه شود. درصورتی که وکیل قانونی امور ثبت را بر عهده دارد میبایست اصل وکالتنامه با رونوشت با فتوکپی برابر اصل شده ضمیمه مدارک گردد. در قانون حقوق ایران ثبت اختراع، حداکثر 20 سال است که میبایست به طور صریح در ورقه ثبت اختراع قید گردد.

مواردی که به عنوان اختراع قابل ثبت است:
موضوعی به عنوان اختراع قابلیت ثبت ارا دارد که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد. ابتکار جدید عبارت است از آنچه که در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور، معلوم و آشکار نباشد و از نظر صنعتی، اختراعی کاربردی محسوب می شود که در رشتهای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد.

مواردی که به عنوان اختراع قابل ثبت نمی باشد:
1-طرحها، قواعد و روشهای انجام کار تجاری و سایر فعالیت های ذهنی و اجتماعی

2-کشفیات و نظریه های علمی و روشهای ریاضی و آثار هنری

3-روشهای تشخیص و معالجه بدن انسان یا حیوان. (این بند شامل فرآوردههای منطبق با تعریف اختراع و مورد استفاده در روشهای مزبور نمی شود)

4-منابع ژنتیک و اجزاء در ژنتیک تشکیل دهنده آنها و همچنین فرآیندهای بیولوژیک تولید آنها

5-آنچه قبلاً در فنون و صنایع پیشبینی شده باشد

فن یا صنعت قبلی عبارت است از هر چیزی که در نقطهای از جهان از طریق انتشار کتبی یا شفاهی یا از طریق استفاده عملی و یا هر طریق دیگر، قبل از تقاضا و یا در موارد حق تقدم ناشی از اظهارنامه ثبت اختراع، افشاء شده باشد

6-اختراعاتی که بهرهبرداری از آنها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد.

مدارک لازم جهت ثبت اختراع:
1-اظهارنامه ثبت اختراع
2-شرح و توصیف اختراع: منظور بیان جزئیات و ذکر اجزاء و قسمتهای مختلف مورد ادعای مخترع و فرآیند و چگونگی عملکرد و کارکرد اختراع به صورت مشروح می باشد
3-ادعا و خلاصه اختراع: منظور بیان قابلیتها و ویژگیهایی است که منحصراً اساس ادعای متقاضی ثبت اختراع را تشکیل می دهد
4-نقشه اختراع: در صورتی که مورد ادعا وسیله یا قطعهای باشد، ارائه نقشه فنی و گویا الزامی است و درصورتی که مورد ادعا ترکیب باشد، ارائه فرمولاسیون الزامی می باشد
5-نقشه یا نقشه ها(در صورت لزوم، در صورتی که مورد ادعا وسیله یا قطعهای باشد، ارائه نقشه فنی و گویا الزامی است و در صورتی که مورد ادعا ترکیب باشد، ارائه فرمولاسیون الزامی می باشد).
6-فتوکپی شناسنامه مخترع (یا مخترعین)
7-وکالتنامه دادگستری در صورتی که تقاضا به وسیله وکیل دادگستری به عمل آید.

دستورالعمل نحوه تنظیم فرم اظهارنامه ثبت اختراع:
طبق ماده 1 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب سال 1386: اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده ای خاص را ارائه می کند و مشکلی را دریک حرفه، فن، فناوری صنعت ومانند آن حل می نماید.

طبق ماده 2 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری اختراعی قابل ثبت است که حاوی ابتکار جدید و کاربرد صنعتی باشد.

* متقاضی یا متقاضیان ثبت می توانند با مراجعه به سایت  اداره مالکیت صنعتی اقدام به تکمیل اظهار نامه با انضمام مدارک لازم نمایند.

* اظهار نامه مذکور این قابلیت را دارد که چنانچه فضای پیش بینی شده برای نوشتن اطلاعات کافی نباشد فضای مورد نیاز را می توانید ایجاد نمایید. در این صورت افزایش تعداد صفحات اظهارنامه بلا اشکال است.

* چنانچه متقاضی اظهارنامه بیش از یک نفر باشد، اگر سهم هریک مشخص نشود حقوق ناشی از اظهارنامه یا گواهی ثبت بالسویه خواهد بود.

* لازم به ذکر است که ذیل اظهارنامه و سایر مدارک باید به امضاء مخترع یا مخترعین برسد و درصورتیکه مالک اختراع اشخاص حقوقی باشند باید برطبق اساسنامه و آخرین وضعیت مدیران صاحب امضا توسط صاحبان امضا شرکت یا موسسه یا دانشگاه همه صفحات امضا و ممهور به مهر آن مرجع گردد.

1- مشخصات متقاضی / متقاضیان:

منظور از متقاضی، اعم از مالک یا نماینده قانونی (وکیل و …) می باشد.

الف) مالک اظهارنامه: مالک به کسی اطلاق می گردد که اختراع به نام وی تقاضای ثبت می گردد، مالک (یا مالکین) اختراع می تواند شخص (یا اشخاص) حقیقی یا حقوقی (ویا هردوی آنها) باشد.

1- شخص حقیقی: چنانچه متقاضی مایل به ثبت اختراع به نام خود یا شخص حقیقی دیگری باشد باید مندرجات این بندرا تکمیل نماید

توجه 1: چنانچه تعداد مالکین حقیقی بیش از یک نفرباشد در این بند باید مشخصات تمامی آنها با قید میزان سهم هرشخص مشخص گردد.

توجه2: منظور از نوع فعالیت قیدشده در این بند مواردی مانند فعالیت های تولیدی، صنعتی، کشاورزی، بازرگانی، خدماتی و….

2- شخص حقوقی:

چنانچه مالک اختراع یک شرکت یا مؤسسه، انجمن، سازمان، حزب، نهاد، و… باشد این بندتکمیل گردد.

* نام شخص حقوقی (نام شرکت یا مؤسسه و…)

* نوع شخص حقوقی که مربوط به شرکتها می باشد.( نوع شرکت اعم از مسؤلیت محدود سهامی خاص یا عام، تضامنی، نسبی، مختلط و تعاونی)

* نوع فعالیت (تولیدی، صنعتی، کشاورزی، بازرگانی، خدماتی و…)

* محل ثبت (شهرستانی که شرکت، موسسه و … در ثبت شرکتهای آن محل به ثبت رسیده است)،

* شماره ثبت شرکت یا مؤسسه (منظور شماره ثبتی است که طی فرآیند قانون به یک شرکت یا مؤسسه و … تعلق می گیرد)

* تابعیت شخص حقوقی (ایران یا هرکشوردیگرمتقاضی ثبت)

* اقامتگاه (محل استقرار دائمی)

* مرکزاصلی (محل فعالیت اصلی، امورمهم و مکاتبات و …)

* نشانی

* ذکر کد یا صندوق پستی، تلفن، دورنگار و نشانی الکترونیکی الزامی است

* سایر اطلاعات: منظور ذکر اطلاعات دیگری که از نظر متقاضی ثبت ضرورت دارد.

توجه 1: چنانچه متضاضیان اظهارنامه شامل شخص حقیقی و حقوقی باشند باید هردو بند 1و2 (از قسمت الف) اظهارنامه را تکمیل نماید.

توجه2: درصورتیکه شخص حقیقی یا حقوقی اسم و نشانی متقاضی ثبت مقیم خارج از کشور علاوه بر فارسی باید به حروف لاتین نیز نوشته شود.

ب) نماینده قانونی: درصورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی (وکیل، دارنده یا دارندگان حق امضا برای اشخاص حقوقی و …) به عمل آید این بندتکمیل گردد.

توجه: درصورت تعدد متقاضی ثبت شخصی که به نمایندگی از سایرین حق مراجعه و مکاتبه با مرجع ثبت و انجام سایر تشریفات اداری لازم جز دریافت گواهی نامه اختراع را دارد باید با ذکر اقامتگاه تعیین گردد.

2- مشخصات دریافت کنندگان ابلاغ ها در ایران:

متقاضی یا متقاضیان مقیم خارج از کشور باید مشخصات (اسم نشانی، کدپستی) شخص یا اشخاصی که صلاحیت دریافت ابلاغها در ایران را دارند، اعلام نماید.

3- مشخصات مخترع:

نوشتن مشخصات نام مخترع ضروری ا ست، ذکر نام طراح در اظهارنامه هیچ گونه حقوق مادی برای وی ایجاد نمی نماید فقط از بعد معنوی، وی کماکان طراح طرح موردتقاضاخواهد بود

توجه: چنانچه مخترع بخواهد نام وی در اوراق و آگهی قید نشود، مراتب باید کتباً از سوی وی درخواست گردد.

4- مشخصات اختراع:

شامل عنوان و طبقه اختراع می باشد.

1-4- عنوان اختراع: جمله ای کوتاه که شامل محتوی پرونده باشد را عنوان گویند. درعنوان اختراع هیچ اسمی را نباید مشخص کرد.

توجه: در پرونده های خارجی عین عنوان را می بایست به لاتین ترجمه گردد.

2-4- طبقه بین المللی اختراع: طبق آیین نامه اجرایی قانون ثبت اختراعات پرونده هایی که در این اداره تشکیل می گردد و برحسب محتویات پرونده و زمینه فعالیت صورت گرفته به 8 دسته تقسیم می گردد که به قرارذیل می باشد. (پیوست 2)

الف: نیازهای انسانی

ب: انجام عملیات ترابری

ج: شیمی و متالوژی

د: منسوجات و کاغذ

ه: ساختمان

و: مهندسی، مکانیک، روشنایی …

ز: فیزیک

ی: برق

3-4- تعداد کل صفحات توصیف ادعا، خلاصه و نقشه: قبل از اینکه مخترع پرونده خود را تحویل اداره دهد می بایست کلیه اوراق را برگ شماری کرده و در این قسمت بنویسد.

5- استثنائات قابل قبول درافشاء اختراع:

اعلام اینکه اختراع مورد تقاضا قبلاً افشاء شده یا خیر، درصورت مثبت بودن چنانچه در نمایشگاه رسمی یا توسط افراد ثالث مورد سوء استفاده قرار گرفته، مدارک و مستندات آن ضمیمه نماید.

6- ادعای حق تقدم:

درصورتی که متقاضی یا متقاضیان ثبت بخواهند به استناد تقاضای ثبت یا ثبت خارج از کشور از مزایای حق تقدم (حداکثر6ماه) استفاده نماید، این بند تکمیل گردد.

توجه 1: بر طبق ماده 9 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری متقاضی می تواند همراه با اظهارنامه خود، طی اعلامیه ای، حق تقدم مقرر در کنوانسیون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی را درخواست نماید، حق تقدم می تواند براساس یک یا چند اظهارنامه ملی یا منطقه ای یا بین المللی باشد که در هرکشور یا برای هرکشور عضو کنوانسیون مذکور تسلیم شده است.

توجه2: مدت زمان حق تقدم در ثبت اختراع: 6ماه از تاریخ تسلیم اظهارنامه اصلی خواهد بود. در این مورد روز تسلیم جزء مدت محسوب نخواهد شد و اگر آخرین روز مصادف با روز تعطیل باشد، این مدت تا آخرین ساعت اولین روز اداری بعد از تعطیل محاسبه خواهد شد.

توجه3: مدارک مربوط به حق تقدم باید همزمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف 15 روز از آن تاریخ تسلیم گردد.

توجه4: اسناد و مدارک حق تقدم باید به تأیید اداره مبداء و کنسولگری ایران درآن کشور و اداره سجلات و احوال شخصیه وزارت خارجه در تهران برسد.

توجه 5: دراین قسمت شماره اظهارنامه و تاریخ اظهارنامه ( که همان اظهارنامه حق تقدم می باشد) و نیز نام کشورمقدم درج می گردد.

7- اظهارنامه تقسیمی یا تکمیلی:

طبق ماده 8 قانون ثبت اختراعات اظهارنامه باید فقط به یک اختراع یا دسته ای از اختراعات مرتبط که یک اختراع کلی را تشکیل می دهند مربوط می باشند و در ماده 8 آئین نامه ذکر شده که درغیراینصورت متقاضی می تواند اظهارنامه مربوط به اختراع خود را به 2 یا چند اظهارنامه مجزا و مستقل تقسیم کند.

نکته 1: اظهارنامه تقسیمی باید دارای تاریخ تقاضای اولیه باشد.

نکته2: اظهارنامه تقسیمی از لحاظ شکلی هیچ تفاوتی با اظهارنامه اصلی ندارد و کلیه موارد لازم الاجرا در اظهارنامه اصلی، در این ا ظهارنامه نیز وجود دارد.

ماده 8 قانون ثبت اختراعات:

اظهارنامه باید فقط به یک اختراع یا به دسته ای از اختراعات مرتبط که یک اختراع کلی را تشکیل می دهند مرتبط باشد. در اختراعی که موضوع آن کلی است ذکر نکردن ارتباط اجزا آن موجب بی اعتباری گواهینامه اختراع مربوط نمی شود. متقاضی می تواند تا زمانیکه اظهارنامه وی مورد موافقت قرار نگرفته:

الف) اظهارنامه خود را اصلاح کند مشروط به اینکه از حدود اظهارنامه نخست تجاوز نکند.

ب) آن را به دو یا چند اظهارنامه تقسیم کند.

اظهارنامه تقسیمی باید دارای تاریخ تقاضای اولیه بوده و درصورت اقتضاء مشمول حق تقدم اظهارنامه نخستین است.

8- مدارک و ضمائم اظهارنامه:

متقاضی ثبت اختراع مدارک و ضمائمی که در قسمت 8فرم اظهارنامه ذکر گردید ه را با علامت(r) مشخص نماید.