سوخت لکوموتیوهای مورد استفاده در قطار

انواع لکوموتیوهای مورد استفاده در ناوگان کشش راه آهن ایران که در سال 1336 ه. ش صرفاً لکوموتیوهای بخار بودند تا نخستین لکوموتیوهای دیزل که از سال 1336 وارد ناوگان راه آهن ایران شد و در حال که حاضر لکوموتیوهای دیزل الکتریک ساخت شرکت جنرال موتور آمریکا، لکوموتیوهای مانوری دیزل الکتریک هیتاچی و لکوموتیوهای دیزل الکتریک جنرال الکتریک ساخت کانادا و لکوموتیوهای دیزل الکتریک آلستوم درحال بهره برداری است همه جزء دارایی های راه آهن هستند، لذا اطلاع از مشخصات و مدل های لکوموتیوهای مورد استفاده در ناوگان کشش راه آهن خالی از لطف نیست.

لکوموتیوهای GM
لکوموتیوهای دیزل الکتریک (GM) که در مدل های مختلف در خدمت راه آهن جمهوری اسلامی ایران است از یک موتور دیزل دو زمانه استفاده شده است که ترتیب تبدیل انرژی ها در این نوع لکوموتیوها بشرح ذیل است:

• تبدیل انرژی شیمیایی حاصل از ترکیب سوخت و اکسیژن هوا در سیلندرهای موتور دیزل به انرژی حرارتی.
•  انرژی حرارتی تولید شده سبب انرژی مکانیکی به پیستون و میل لنگ منتقل و موجب حرکت دورانی آن می گردد.
•  انتقال حرکت دورانی میل لنگ به محور ژنراتور اصلی و تبدیل انرژی مکانیکی به الکتریکی.
•  انتقال انرژی الکتریکی حاصل از ژنراتور اصلی به تراکشن موتورها و تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی که سبب حرکت دورانی محور تراکشن موتور می گردد.
•  انتقال این حرکت دورانی به وسیله چرخ دنده به محورهای لکوموتیو که سبب حرکت انتقالی چرخها شده و نیروی کشش لکوموتیو را تامین می نماید.

لکوموتیوهای G12
این لکوموتیو که به منظور حمل قطار و جایگزینی آنها به جای لکوموتیوهای بخاری بین سال های 1335 تا 1341 به ناوگان راه آهن ایران پیوستند و از نوع چهار محوره و سبک است و روی آنها یکدستگاه موتور دوازده سیلندر (V) شکل خروجینی مدل 5SVC بلووری با سیستم انژکتور مستقل نصب و دارای نسبت تراکم 1: 16 بوده و با آب خنک می گردد.

این لوکوموتیو دارای دو سیستم روغن کاری مجزا (اصلی و خنک کننده پیستون) است. انتهای عقب موتور به یکدستگاه ژنراتور مدل D12 که برق تولیدی آن از نوع DC بوده و به مصرف چهار دستگاه تراکشن موتور مدل D-47B می رسد و این کوپلینگ به یکدستگاه کمپرسور هوا مدل WXO که به وسیله هوا خنک می شود و وظیفه تامین هوای فشرده مورد نیاز لکوموتیو و قطار را بعهده دارد، سر میل لنگ (جلو موتور) از طریق کوپلینگ باعث حرکت جعبه دنده پروانه خنک کننده رادیاتور آب موتور و یکدستگاه پروانه (ونتیلاتور) مخصوص هوارسانی جهت خنک کردن تراکشن موتورهای بوژی عقب می گردد.

یک دستگاه ژنراتور کمکی DC مدل A-7159 باتران 10KW که از طریق کوپلینگ و چرخ دنده در وسط و قسمت عقب موتور نسب شده که وظیفه تامین برق فشار ضعیف جهت تجریک ژنراتور اصلی و شارژ باطری و سایر مصرف کننده های فشار ضعیف را بعهده دارد هم چنین دو دستگاه بلوور که در انتهای موتور و طرفین ژنراتور کمکی نصب شده که نیروی خود را از طریق چرخ دنده رابط از میل لنگ دریافت و هوای مورد نیاز احتراق موتور را تامین می کند.

فضای بین موتورخانه و اطاق راننده، کابین خودکارهای برقی قرار دارد و در جلوی اطاق راننده در قسمت پایین دماغه تجهیزات و ادوات ترمز و مخزن اصلی هوا و در بالا مقاومت های ترمز دینامیک و پروانه خنک کننده آن ها قرار دارد.

یکدستگاه پروانه (ونیتلاتور) که با محور ژنراتور کمکی از طریق کوپلینگ متصل شده است که هوای تولیدی آن وظیفه خنک کردن تراکشن موتورهای بوژی جلو و ژنراتور اصلی را بعهده دارد هوای خروجی از ژنراتور اصلی به فضای موتورخانه شده و باعثت فشار قرار دادن یکدستگاه موتورخانه می گردد.

مخزن سوخت در پایین در قسمت زیرشاسی نصب شدن یک دستگاه پمپ برقی جهت انتقال سوخت مصرفی موتور از این مخزن به مدار مربوطه را بعهده دارد، در قسمت فوقانی انتهای لکوموتیو چهار دستگاه رادیاتور به صورت سری و موازی نصب شده که آب خنک کننده موتور در آنها جریان می یابد و در قسمت زیرین آن در قسمت بالای اطاق راننده برق شیپوری و رنگ ناقوسی در زیرشاسی جلو لکوموتیو سمت راست قرار گرفته است.

اطاق راننده شامل پانل فرماندهی است که تجهیزات فرمان های حرکت و دینامیک و مارش و هم چنین ترمزهای سه دنده و شش دنده و کلیدها و نشان دهنده ها و روی آن نصب شده اند.

ضمناً تجهیزات رفاهی شامل بخاری، منقل، آبسردکن می باشد، بروی شیشه جلوی راننده و درب ها برف پاکن نصب شده است و مخزن شماره دو اصلی هوا و جعبه های باطری ها که شامل هشت عدد باطری اسیدی است در وسط و پایین شاسی لکوموتیو نصب شده است، استارت موتور از طریق سیم پیچ استارت داخل ژنراتور اصلی با برق باطری انجام می گردد، این لکوموتیو دارای دو بوژی دو محوره است بر روی هرکدام رو موتور الکتریکی (تراکشن موتور) مدل D-47-B نصب شده که نیروی محرکه لکوموتیو را تامین می کند.

 همچنین سیلندرهای ترمز و جعبه های سن و اهرم بندی در هر بوژی نصب شده است در قسمت انتهای لکوموتیوی در راه پله جهت دستیابی به سکوی بغل لکوموتیو و موتورخانه و از قسمت جلو پله قسمت چپ جهت ورود به اطاق راننده و پله سمت راست جهت مانورچی پیش بینی گردیده است در هر طرف شاسی عرضی دو تامپون زنجیر و قلاب سپر و همچنین شیر و لوله های هوا پیش بینی شده است.

شایان ذکر است لکوموتیوهای فوق تقریباً از رده خارج شده بود که بازسازی آنها با تغییراتی در اطاق موتور و افزایش توان آن در دست اقدام است که تعدادی هم بازسازی و در سرویس قرار گرفته است.