مالکیت معنوی یا مالکیت فکری در تجارت

موضوع مالکیت معنوی تراوشات ذهنی و ابتکارات انسان می باشد که علاوه بر جنبه معنوی آن، دارای ارزش اقتصادی آن نیز می باشد، مانند اینکه شخصی کتابی را تالیف می نماید.این کتاب علاوه بر حق مالی که برای مولف به وجود می آورد جنبه معنوی نیز دارد که ممکن است برای او بسیار با ارزش تر از جنبه مادی اثر باشد.

به خاطر همین ارزش مادی و معنوی مالکیت های معنوی، هم در در حقوق ملی کشورها و هم در حقوق بین الملل، پیش بینی ها و اقداماتی جهت حمایت از آن صورت گرفت و سازمانی به نام سازمان جهانی مالکیت فکری world intellectual property organization موسوم به( wipp) تأسیس گردید و در آن معاهده های گوناگونی همچون کنوانسیون برن برای حمایت از آثار ادبی و هنری (copyright) و معاهده پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی منعقد گشت.

به طور کلی، می توان مالکیت معنوی را به مالکیت صنعتی و مالکیت ادبی و هنری تقسیم نمود که در این مطلب این دو را مورد بررسی قرار می دهیم.خاطر نشان می شویم در صورت نیاز به هر گونه مشاوره در رابطه با مالکیت فکری می توانید با همکاران ما در ثبت شرکت فکر برتر تماس حاصل فرمایید.

مالکیت صنعتی
مالکیت صنعتی شاخه ای از حقوق تجارت است که حقوق غیر مادی ناشی از علایم مشخص کننده مانند علایم تجاری یا صنعتی و یا خدماتی، اسم تجاری، سمبل یا علامت و مشخصات منشاء کالا را مورد مطالعه قرار داده و به حقوق حاصل از خلاقیت و نوآوری از قبیل: ورقه های اختراع، گواهی اشیاء مصرفی و بالاخره به اشکال و ترسیمات و مسایل راجع به رقابت نامشروع و سوء استفاده از حقوق مالکیت صنعتی می پردازد.

امروزه مالکیت صنعتی، چه در حقوق داخلی و چه در سطح بین المللی، به علت الزامات بازرگانی بین المللی و روابط اقتصادی کشورها با یکدیگر، مورد حمایت جدی قرار گرفته و به مخترع مبتکر، و بالاخره به فرد خلاق امکان می دهد که به طور انحصاری از علامت یا اختراع خود استفاده کند و فرد متجاوز به حقوق خود را از طریق حقوقی یا جزایی تحت تعقیب قانونی قرار دهد.

بند اول: اسم تجاری
در بیشتر مواقع تجار برای معرفی بنگاه، تجارتخانه یا شرکت خود، یک اسم تجاری انتخاب می کنند که ممکن است ثبت گردد.مشتریان به اعتبار این اسم تجاری معامله می کنند.بنابراین سایر اشخاص حق استفاده از این اسم تجاری را در شرکت ها و محصولات خود ندارند حتی اگر آن اسم با نام خانوادگی اش یکی باشد.

این اسم قابل خرید و فروش و انتقال است و مدت اعتبار آن 5 سال می باشد. البته تجدید ثبت آن امکان پذیر است.

بند دوم: علائم تجاری
علامت تجاری، هر علامتی اعم از نقش، تصویر، رقم، حروف و... می باشد که برای امتیاز و تشخیص یک محصول مورد استفاده قرار می گیرد.( ماده 1 قانون ثبت علائم تجاری)

علائم تجاری باید ویژگی هایی داشته باشند از جمله:

• باید تازگی داشته و برای جنسی که به کار برده می شود جدید باشد.
• موجب گمراه کردن مشتریان نگردد.
• باید وجه تمایز داشته و ابتکاری باشد.

برای ثبت علامت تجاری باید اظهارنامه ای به اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی تسلیم گردد.این ثبت از سوی اشخاص ذینفع مذکور در ماده قانون ثبت علائم تجاری قابل اعتراض می باشد.مدت اعتبار ثبت 10 سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه می باشد.به دعاوی حقوقی و جزایی مربوط به علائم تجاری در محاکم تهران رسیدگی می گردد ( ماده 46 قانون ثبت علائم و اختراعات).علامت تجاری قابل نقل و انتقال است و این انتقال تنها پس از ثبت در مقابل اشخاص ثالث معتبر می باشد.

بند سوم: ورقه اختراع
حق اختراع عبارت است از حق انحصاری که مخترع برای مدت محدودی برای استفاده انحصاری از اختراع خود دارد تا تشویقی باشد برای مخترعین.ورقه اختراع نیز سند این حق می باشد.برای استفاده از این حق بهره برداری انحصاری، اختراع باید مطابق مقررات به ثبت برسد.هر اختراعی 2 حق را برای مخترع به وجود می آورد: یکی حق اخلاقی که همیشه باقی می ماند و دیگری حق مادی آن که محدود است و در قانون ما بر حسب تقاضای مخترع 5، 10، 15 یا 20 سال می باشد.

ماده 3 قانون ثبت علائم تجاری و اختراعات مصوب 7/ 8/ 1386 در مورد حق اختراع می گوید: گواهینامه اختراع سندی است که ادداره مالکیت صنعتی برای حمایت از اختراع صادر می کند و دارنده آن می تواند از حقوق انحصاری بهره مند شود.

ثبت اختراع قابل اعتراض، از جانب ذینفع در دادگاه عمومی تهران قابل اقامه می باشد.نقل و انتقال ورقه اختراع برای اینکه معتبر باشد باید به ثبت برسد و در صورتی در مقابل اشخاص ثالث معتبر است که به موجب سند رسمی به عمل آید.

مالکیت ادبی و هنری
حقوق مالکیت ادبی - هنری را می توان اینگونه تعریف نمود که: مجموعه حقوقی است که قانون برای پدید آورنده نسبت به اثر او می شناسد و بهره برداری انحصاری از اثر را برای مدت محدودی برای پدید آورنده و پس از مرگ او برای وراثش ایجاد می نماید. برای به دست آوردن این حقوق، اثر باید نخستین بار در ایران چاپ یا پخش یا نشر یا اجرا شده و قبلاَ در هیچ کشوری چاپ یا نشر یا پخش و اجرا نشده باشد.