روغن پایه روانکار

امروزه با کاهش ذخایر نفت خام و همچنین افزایش قیمت حامل های انرژی، صرفه جویی در مصرف انرژی و بهینه سازی آن در سامانه های مصرف کننده انرژی به امری اجتناب ناپذیر تبدیل شده است. از این رو توجه دانشمندان به منابع تجدید پذیر انرژی مانند انرژی باد، انرژی خورشید و سوخت های زیستی مانند بیودیزل و بیواتانول افزایش یافته است.

موتورهای درون سوز در قرن حاضر بخش عمده ای از مصرف منابع نفت خام را به خود اختصاص داده اند و به یکی از بزرگ ترین مصرف کنندگان عمده انرژی تبدیل شده اند. لذا توجه به راهکارهای کاهش مصرف سوخت در این موتورها امری ضروری است. با توجه به این موضوع که در حدود یک سوم از تلفات انرژی موتورهای درون سوز مربوط به تلفات اصطکاکی می باشد، می توان به راحتی دریافت که روانکاری مناسب قسمت های مختلف موتور به منظور کاهش سایش و اصطکاک قسمت های متحرک آن، تأثیر به سزایی در کاهش تلفات انرژی و در نتیجه کاهش مصرف سوخت دارد. 

به طور کلی روغن موتور یکی از حیاتی ترین سیال های موجود در موتور بوده و با روانکاری قسمت های مختلف و متحرک موتور، نقش خون در سیستم خون رسانی بدن را در موتور ایفا می کند. از طرف دیگر، متأسفانه این سیال مهم نیز همانند سوخت های مورد استفاده در موتور، پایه نفتی داشته و به منابع رو به پایان و گران قیمت نفتی وابسته است، به طوری که نمی توان آینده طولانی برای آن متصور شد.

علاوه بر آن، سالیانه میلیون ها تن روانکار استفاده شده یا به اصطلاح روغن سوخته به طبیعت ریخته شده و موجب آلودگی محیط زیست می شود. این امر علاوه بر زیانی است که در اثر سوختن این روانکارها به صورت مخلوط با سوخت موتور، موجب آلودگی هوا می شود. از این رو امروزه تولید روانکارها از منابع تجدید پذیر و دوستدار محیط زیست مانند روغن های گیاهی مورد توجه واقع شده است.

روانکارهای با پایه روغن های گیاهی که در اصطلاح به آن ها بیوروانکار گفته می شود، علاوه بر اینکه به علت وابستگی به منابع گیاهی تجدیدپذیر می باشند، به علت زیست تخریب پذیری خوبی که دارند، محیط زیست را آلوده نمی کنند.

بیوروانکار که از اصلاح شیمیایی روغن های گیاهی حاصل می شوند، معایب روغن های خام گیاهی مانند نقطه ریزش بالا و پایداری اکسیداسیون کم را نداشته و پتانسیل خوبی برای جایگزینی روانکارهای پایه نفتی موجود را دارند.

لازم به ذکر است یکی از پیشگامان این موضوع در دنیا پرفسور طلوع هنری در دانشگاه دولتی آیوا امریکاست که برای اولین بار در امریکا روانکارهای مختلف از روغن سویا را تولید و تست کرده است.

نویسنده: مسعود دهقانی دانشجوی دکتری مهندسی مکانیک بیوسیستم دانشگاه تربیت مدرس