بازیافت لاستیکهای فرسوده

لاستیک های فرسوده خودرو یکی از مهم ترین انواع پسماندها یا مواد زائد جامد به شمار می روند، زیرا خارج شدن آنها از چرخه تولید و مصرف، به معنای آغاز یک تعهد زیست محیطی است. با این که طول عمر تایرهای ماشین نسبت به گذشته بیشتر شده، اما این واقعیت نیز غیرقابل انکار است که جاده های کشورهای مختلف امروزه تحت سیطره تعداد بیشتری خودرو قرار دارند.

لاستیک های ساییده و خراب امروزه باعث یکی از مهم ترین دغدغه های زیست محیطی شده اند و ریشه این نگرانی ها نیز بسیار گسترده است. بخشی از این خطر به واسطه استفاده از انواع مواد شیمیایی سمی است که در فرآیند تولید لاستیک به کار می رود. در مجموع مواد سمی که از تجزیه و سوزاندن لاستیک ها در کوره های زباله سوز یا آتش سوزی های تصادفی حاصل می شود، می تواند به راحتی باعث آلودگی خاک، آب و هوا شود.

مشکل دفع غیربهداشتی لاستیک های ماشین سال هاست در کشورهای مختلف از جمله اسپانیا، ایتالیا و حتی آمریکا ادامه داشته و با وجود وضع قوانین سختگیرانه هنوز نیز با مشکلات اجرایی متعددی همراه است. شاید بتوان ریشه مشکل را در شناخت نداشتن از تأثیرات زیست محیطی و ناآگاهی از امکان بازیافت این محصول جستجو کرد. در ادامه به طور مختصر این موارد مطرح خواهد شد. 

تأثیرات دفن یک آلاینده بالقوه
برآوردهای جهانی حاکی است که هر شخص در طول سال، حداقل یک لاستیک را مستهلک خواهد کرد. یکی از مقاصد اصلی برای دفع لاستیک های فرسوده خودرو، مراکز دفن است. با توجه به این که تایرها حجم زیادی را اشغال می کنند، پس می توانند بسرعت باعث انباشت زمین های مراکز دفن شوند. از طرف دیگر حضور آنها می تواند ماوایی مطمئن برای رشد و تکثیر انواع جوندگان و حشرات موذی باشد.

حشرات ناقل بیماری هایی از جمله انسفالیت یا ورم مغز و تب استخوان شکن، می توانند به راحتی در چنین زیستگاه مناسبی تکثیر و پرورش پیدا کنند. در مراکز دفن بهداشتی، به دلیل رعایت اصول اولیه از بروز چنین مواردی جلوگیری می شود، اما در اماکنی که کنترل شده نیستند، بروز چنین فجایعی دور از انتظار نخواهد بود. از طرف دیگر لاستیک های خودرو اغلب ترکیبات پیچیده، ناهمگن و غیرمتعارفی دارند.

فرمول های ساخت آنها معمولا طیف گسترده و البته متفاوتی از ترکیبات شیمیایی را در برمی گیرد. بسیاری از این فرمول ها همچون رازی در قلب تولیدکنندگان مختلف باقی خواهند ماند. در مجموع پیچیدگی و تنوع روش های تولید تایرهای خودرو گویای این واقعیت است که نمی توان در مورد آنها ارزیابی های زیست محیطی دقیقی انجام داد.

حضور ترکیبات روغنی سمی و برخی فلزات سنگین از جمله سرب به تنهایی گویای یک مشکل حاد است اما برای مدیریت صحیح این محصول کافی نیست. در نتیجه بهترین راه حل برای مدیریت این نوع پسماند، شناخت نوع مواد شیمیایی موجود در آن از طریق مراحل مخصوص ته نشینی است.

آتش سوزی های ناخواسته
جمع شدن لاستیک های فرسوده در یک محل احتمال بروز خطر دیگری به نام آتش سوزی را تقویت می کند. افزایش درجه حرارت هوا، فقط یکی از عواملی است که می تواند کبریت این فاجعه را روشن کند. ضایعات لاستیک ها در صورت آتش سوزی، دود غلیظ سیاهی را وارد هوا خواهد کرد که گاهی تا ساعت ها ادامه دارد. طی این فرآیند، مخلوطی از ذرات فوق العاده ریز و سمی وارد جو خواهد شد.

استرین، بوتادین، روغن های حاوی بنزن و کلرین از جمله ترکیبات سمی است که از این طریق آزاد خواهد شد. حتی روغن های موجود در پلاستیک نیز حاوی فلزات سنگینی از جمله سرب، کروم، کادمیوم و جیوه است. آتش سوزی حتی می تواند فلزات سمی همچون کرومیوم، آرسنیک، روی، باریوم، کبالت، مس، آهن، آلومینیوم، منگنز و وانادیوم را با توجه به میزان به کار رفته وارد محیط کند.

در مجموع آلاینده های ارگانیکی که همراه ذرات ریز حاصل از سوختن لاستیک حمل می شوند، نه تنها می توانند مشکلات تنفسی از جمله آسم و حتی بیماری های قلبی را تشدید کنند، بلکه قابلیت آلوده کردن شیر مادر را نیز دارند.

بازیافت، بهترین راه حل
مجموع شرایط ذکر شده سبب شده راه حل بازیافت و استفاده مجدد از این محصول در دستورکار قرار بگیرد. یکی از دلایلی که باعث می شود متخصصان بیشتر بر این دو موضوع تأکید داشته باشند، تغییر نیافتن ترکیبات شیمیایی این محصول تحت این شرایط است.

ایده ها برای استفاده مجدد از این محصول به حدی ساده و در عین حال مبتکرانه است که شاید بتواند شما را نیز برای انجام این کار بیشتر ترغیب کند. در ادامه به برخی ایده ها به صورت فهرست وار اشاره می شود: لاستیک فرسوده ماشین شما می تواند با اندکی ابتکار به یک تاب برای بازی کودکان مبدل شود. شما می توانید لاستیک ها را با کمی رنگ تغییر داده و به عنوان گلدان استفاده کنید. با بریدن لاستیک با ابزار مناسب، می توانید حتی از آن سطل آشغال، پادری، جا کتابی و جای هیزم درست کنید. اگر بتوانید روکش حصیرباف محکمی تهیه کنید، حتما می توانید از لاستیک به عنوان یک صندلی راحتی نیز استفاده کنید. حتی اگر این ایده ها مورد پسند شما نیستند، بازهم می توانید لاستیک های فرسوده را به مراکز بازیافت تحویل دهید. جالب است بدانید بسیاری از کفش های گرانقیمتی که در بازار یافت می شوند، از جنس همان لاستیکی است که در نظر برخی هیچ ارزشی ندارد.