شرکت تعاونی

شرکتهای تعاونی به لحاظ نوع فعالیت به دو دسته تقسیم می شوند:

• شرکت تعاونی تولید:
  شرکتی است که به منظور اشتغال اعضاء در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات، صنعت، معدن، عمران شهری و روستایی و عشایری و نظایر اینها فعالیت می نماید.
• شرکت تعاونی توزیع:
  شرکتی است که در امور مربوط به تهیه و توزیع کالا، مسکن، خدمات و سایر نیازمندیهای اعضاء فعالیت می نماید.

شرکتهای تعاونی به لحاظ عضویت به دو دسته تقسیم می شوند:

• شرکت تعاونی عام:
  شرکتی است که عضویت در آن برای همه آزاد می باشد و موسسین یا شرکت باید برای تأمین قسمتی از سرمایه اولیه و یا افزایش سرمایه شرکت سهام آن را به عموم عرضه نمایند.
• شرکت تعاونی خاص:
  شرکتی است که عضویت در آن منحصراً برای گروهی خاص از قبیل: کارگران، کارمندان، کشاورزان، دانشجویان، ایثارگران، زنان، مشاغل خاص و نظایر اینها آزاد باشد، بدیهی است تعاونی موظف به پذیرش متقاضیان واجد شرایط بوده و از این نظر محدودیتی برای عضویت وجود ندارد.

نکته 1: در تابلوها و سربرگهای شرکتهای تعاونی ذکر عنوان «تعاونی» ضروری است و باید به طور خوانا قید شود.

نکته 2: برای واحدهای صنفی شهرستانها و برای هر واحد کارمندی و کارگری فقط یک شرکت تعاونی در هر موضوع فعالیت تشکیل می شود.

نکته 3: شرکتهای تعاونی با بیش از 500 عضو و اتحادیه هایی که تعداد اعضاء تعاونیهای عضو آنها مجموعاً بیش از 2000 عضو باشد، «تعاونی بزرگ» محسوب می شوند.

1. کپی شناسنامه و کارت ملی هیئت موسس و کلیه سهامداران.
2. کپی مدارک تحصیلی هیئت موسس.
3. گواهی پایان خدمت نظام وظیفه عمومی یا معافیت هیئت موسس.
4. گواهی عدم سوء پیشینه هیئت موسس.
5. امضاء اساسنامه و فرم های مربوطه.

برای تشکیل تعاونی، هیات مؤسس متشکل از متقاضیان حائز شرایط قانونی، نسبت به تهیه طرح پیشنهادی و تنظیم اساسنامه منطبق بر قانون بخش تعاونی، دعوت به عضویت افراد واجد شرایط و تشکیل اولین مجمع عمومی عادی جهت تصویب اساسنامه و تعیین هیات مدیره و بازرس یا بازرسان و سایر وظایف مجمع عمومی عادی اقدام می نماید.

نکته: موسسین تعاونی باید با قوانین و مقررات تعاونیها آشنائی کافی داشته باشند و در صورت نیاز در کلاسهای آموزشی یکروزه که اداره کل تعاون استان تعیین می کند و زمان تشکیل آن حداکثر یک هفته از تاریخ تسلیم تقاضا خواهد بود شرکت نمایند.

هیات مؤسس در طرح پیشنهادی، ضرورت تأسیس تعاونی و ارائه دلایل توجیهی مبنی بر تناسب هدفهای تشکیل تعاونی با هدفها و برنامه های مصوب جمهوری اسلامی ایران با ذکر میزان سرمایه ثابت و در گردش مورد نیاز طرح، تعداد و مشخصات داوطلبان، قید میزان سهم لازم التادیه هر عضو، سوابق و مهارتهای آنان در رشته فعالیت موردنظر، نام شعبه صندوق تعاون برای افتتاح حسابهای تعاونی را ذکر نموده و با معرفی نماینده تام الاختیار به اداره کل تعاون ارائه می نماید.

مدارکی که هیات موسس بایستی ارائه نماید:

• تصویر شناسنامه و مدارک تحصیلی.
• گواهی پایان خدمت نظام وظیفه عمومی یا معافیت.
• برگ عدم سوء پیشینه.

نکته: کارکنان رسمی و پیمانی دولت با ارائه گواهی یا حکم کارگزینی از بند ب و ج معافند.

اداره کل / اداره تعاون پس از وصول تقاضای تشکیل تعاونی و بررسی طرح پیشنهادی در مدت 5 روز نظر مثبت یا منفی خود را به هیات مؤسس اعلام و در صورت موافقت (طبق فرم شماره 2) نمونه اساسنامه و فرمهای مورد نیاز را در اختیار نماینده هیات موسس قرار خواهد داد.

هیات موسس پس از اخذ موافقنامه تشکیل باید اقدامات زیر را انجام دهد:

• دریافت مجوز فعالیت در موضوع طرح پیشنهادی از مراجع ذیربط (در صورت نیاز به مجوز فعالیت) به نام اعضای هیات موسس تعاونی در شرف تأسیس.
• تدوین اساسنامه پیشنهادی.
• افتتاح حساب به نام «تعاونی در شرف تأسیس» در بانک توسعه تعاون و یا حسابی که توسط بانک توسعه تعاون در یکی از بانکها تعیین می گردد.
• دعوت از افراد واجد شرایط عضویت ضمن اعلام خلاصه ای از کلیات طرح و اساسنامه پیشنهادی، شرایط عضویت و مهلت پذیرش تقاضای عضویت، شماره و مشخصات حساب افتتاح شده و مبلغ لازم التأدیه هر یک از اعضاء و ذکر نحوه صدور آگهی های بعدی تا تشکیل اولین مجمع عمومی عادی.
• بررسی شرایط داوطلبان و پذیرش واجدین شرایط عضویت و دریافت گواهی واریز وجه لازم التادیه سهام آنها و صدور برگ اجازه ورود به جلسه اولین مجمع عمومی عادی.
• ارزیابی آورده های غیر نقدی داوطلبان عضویت که متناسب و مورد نیاز طرح باشد، توسط کارشناس رسمی دادگستری و با انجام تشریفات قانونی لازم.
• انتشار آگهی دعوت اولین مجمع عمومی عادی با رعایت فاصله زمانی حداقل 20 روز و حداکثر 40 روز از تاریخ انتشار آگهی دعوت با تاریخ تشکیل مجمع عمومی عادی.
  نکته: در سایر مجامع عمومی که برگزاری انتخابات در دستور جلسه نباشد، فاصله زمانی تاریخ دعوت تا تشکیل مجمع عمومی، حداقل 10 روز و حداکثر 20 روز خواهد بود.
• ثبت نام نامزدهای تصدی سمت های هیأت مدیره و بازرسی.
•  ارسال یک نسخه از آگهی دعوت به منظور درخواست از اداره کل/ اداره تعاون جهت معرفی ناظر در اولین جلسه مجمع عمومی عادی.
• سایر اقدامات مربوط به برگزاری اولین مجمع عمومی عادی تا انتخاب هیات رئیسه مجمع (رئیس، نشی، و دو ناظر) از قبیل اخذ برگه ورود به جلسه مجمع از داوطلبان و تکمیل فهرست اسامی حاضرین همراه با امضای آنان که باید تحویل هیات رئیسه شود. ضمناً در شرکتهای تعاونی بزرگ، اعضای هیأت رئیسه مرکب از 7 نفر (رئیس، نائب رئیس، منشی و چهار ناظر) خواهد بود.
• در مورد شرکتهای تعاونی عام مجوز صدور موافقت نامه تشکیل و آگهی پذیرش عضو و فروش سهام با تأئید وزارت تعاون بوده و طبق فرم های شماره 10 و 11 عمل خواهد بود.
• داوطلبان عضویت در هئیت مدیره یا بازرسی تعاونیها علاوه بر شرایط قانونی عضویت در تعاونی باید مدارک مورد نیاز را ( بر اساس دستورالعمل انجمن نظارت بر انتخاب تعاونی ها) حداکثر یک هفته از تاریخ انتشار آگهی یا صدور دعوتنامه تشکیل اولین مجمع عمومی به منظور بررسی شرایط احراز به هیات مؤسس تحویل نمایند.
• کارکنان دولت نمی توانندتصدی هیئت مدیره و مدیر عاملی شرکتهای تعاونی را بپذیرند مگر در تعاونیهای خاص کارکنان ادارات و سازمانهای دولتی که در آن شاغل باشند، کارکنان بازنشسته مشمول این بند نمی شوند.
• هیات مؤسس هنگام تشکیل اولین مجمع عمومی عادی، برگه ورود به جلسه را از داوطلبان عضویت اخذ نموده و اسامی حاضرین را  با امضای آنان تکمیل و پس از انتخاب هیئت رئیسه مجمع برای اعمال کنترل در اختیار آنان قرار می دهد.
  نکته: در صورت عدم امکان حضور هر یک از اعضاء، عضو می تواند یا نماینده تام الاختیار خود را کتباً برای حضور در مجمع به هیأت مؤسس معرفی نماید. در هر حال یک نفر نمی تواند همزمان وکالت یا نمایندگی بیش از یک عضو ( در تعاونی های بزرگ دو عضو) را عهده دار باشد.
• با تصویب اساسنامه در اولین مجمع عمومی عادی، ذیل صفحات آن به امضای رئیس و منشی و صفحه آخر اساسنامه به امضای هیئت رئیسه می رسد. بدیهی است تصویب اساسنامه تعاونی با حداقل دو سوم اعضای اولین مجمع عمومی عادی خواهد بود.
  نکته: اعضائی که با مصوبه اولین جلسه مجمع عمومی عادی در مورد اساسنامه موافقت نداشته باشند، می توانند تقاضای عضویت خود را پس بگیرند دراینصورت هیات مدیره بلافاصله پس از ثبت تعاونی مکلف به بازپرداخت وجه واریزی سهام آنان خواهد بود.
• پس از انتخاب هیئت مدیره وظایف هیات موسس بپایان رسیده و هئیت رئیسه مجمع ضمن تنظیم صورتجلسه کلیه مدارک مربوط به برگزاری مجمع را که به امضای آنان رسیده است به هیئت مدیره تحویل می دهد.
• هئیت مدیره در اولین جلسه خود رئیس، نایب رئیس، منشی، مدیر عامل و صاحبان امضای مجاز را انتخاب و به یکی از اعضای هیئت مدیره یا مدیر عامل با حق توکیل به غیر وکالت می دهد تا تشریفات قانونی ثت تعاونی را انجام دهد.
  نکته1: مدیر عامل باید حائزشرایط ماده 38 قانون بخش تعاونی باشد و مدارک موضوع بند 12 این دستورالعمل را تحویل هئیت مدیره نماید
  نکته2: در صورتیکه هر یک از اعضاء نسبت به مراحل تشکیل تعاونی معترض باشد ظرف مدت 2 روز بایدمراتب را کتباً به اداره کل / اداره تعاون اعلام نماید. اداره کل / اداره تعاون موظف است طبق قوانین و مقررات مربوط ظرف 3 روز به موضوع رسیدگی و اعلام نظر نماید.
• اعضای هئیت مدیره بازرس یا بازرسان و مدیر عامل قبل از ثبت تعاونی موظف به طی دوره های آموزشی مربوط خواهند بود
• هیأت مدیره باید جهت تکمیل پرونده، فهرست اسامی و مشخصات اعضای هیئت مدیره، مدیر عامل، بازرس یا بازرسان و کلیه اعضاء تنظیم و به اداره کل / اداره تعاون تحویل می گردد.
• مدارک لازم ظرف مدت 5 روز از طریق اداره کل / اداره تعاون به اداره ثبت شرکتها ارسال می شود. اداره کل / اداره تعاون پس از انجام اقدامات اداره ثبت شرکتها و صدور آگهی تأسیس، نسبت به صدور پروانه تأسیس تعاونی اقدام خواهد نمود. در هر حال نظارت، حسابرسی و رسیدگی به شکایات وسایر اقدامات پس از تأسیس تعاونی بعهده اداره کل / اداره تعاون خواهد بود.

موارد حائز اهمیت جهت ثبت شرکت های تعاونی
در انواع شرکتها و اتحادیه های تعاونی تعداد اعضاء در زمان ثبت و دوران فعالیت باید طبق طرح تأسیس و تغییرات بعدی آن بوده و رعایت موارد زیر الزامی است.

•  حداقل تعداد اعضاء در زمان ثبت و دوران فعالیت شرکتهای تعاونی نباید از 7 نفر عضو کمتر باشد
• در شرکتهای تعاونی اشتغالزا که به منظور ایجاد اشتغال تولیدی یا خدماتی با استفاده از کمکهای دولتی برای اعضاء تشکیل می شوند. تعداد اعضاء بایستی حداقل معادل 50% مشاغل دائمی طرح تعاونی باشد.
•  در شرکتهای تعاونی که بدون استفاده از کمکهای دولتی و یا با هدف سرمایه گذاری تشکیل می شوند و حداقل 50% سرمایه گذاری طرح توسط اعضاء تأمین می گردد. رعایت بند (ب) الزامی نمی باشد.
• حداکثر تعداد اعضاء در تعاونیهای مسکن (تأمین مسکن اعضاء) متناسب با اهلیت ( دانش و تجربه) مدیران تعاونی بنابه تشخیص ادارات کل تعاون تعیین می گردد.
• رعایت تبصره 2 ماده 2 دستورالعمل تشکیل تعاونیها درخصوص تعاونیهای فوق الذکر الزامی نمی باشد.

 تعیین میزان سرمایه و ارزش سهام بعهده هیأت مؤسس تعاونی است و میزان آن در اساسنامه مصوب ذکر خواهد شد. بدیهی است هر تعاونی وقتی تشکیل و ثبت می شود که حداقل یک سوم سرمایه آن تأدیه و چنانچه به صورت نقدی و جنسی باشد تقویم و تسلیم شده باشد.

نکته1: در شرکتهای تعاونی سرمایه گذاری حداقل میزان سرمایه یک میلیارد ریال تعیین می گردد.

نکته2: اعضای تعاونی مکلفند مبلغ تعهد شده سهم خود را ظرف مدت مقرر در اساسنامه که نباید از دو سال بیشتر باشد تادیه نمایند.

سهم اعضاء درتأمین سرمایه تعاونی برابر است مگر اینکه مجمع عمومی تصویب نماید که برخی از اعضاء سهم بیشتری خریداری نمایند. در این صورت حداکثر میزان سهم هر عضو نباید از 30 درصد کل سرمایه تعاونی تجاوز نماید.

اتحادیه تعاونی با عضویت شرکتهای و تعاونیهای داوطلب و با حداقل 7 عضو که دارای موضوع فعالیت واحد باشند در سطح شهرستان یا استان تشکیل می شوند.

نکته 1: شرکتهای تعاونی و اتحادیه های استانی می توانند نسبت به تشکیل اتحادیه های مرکزی اقدام نمایند.

نکته 2: هر شرکت تعاونی می تواند فقط عضو یک اتحادیه شهرستانی، استانی و یا مرکزی باشد، در هر حال عضویت در بیش از یک اتحادیه، برای شرکت تعاونی با تعدد موضوع فعالیت بلامانع است.

نکته 3: تشکیل اتحادیه مرکزی با مجوز وزارت تعاون خواهد بود.

نکته 4: اعضای هیات مدیره اتحادیه از نمایندگان تعاونیهای عضو و به عنوان شخص حقیقی و اعضای هیات بازرس اتحادیه از نمایندگان تعاونیهای عضو و یا سایرین تعیین می شوند.

نکته 5: حداقل تعداد اعضاء اتحادیه های سراسری در زمان ثبت و دوران فعالیت 15 عضو تعیین می گردد. اعضاء اتحادیه های سراسری، اتحادیه های استانی می باشند.

در شرایط خاص که تشکیل اتحادیه سراسری ضروری است و تعداداعضاء به حد نصاب نمی رسد، تشکیل اتحادیه با مجوز وزیر تعاون و رعایت حداقل قانونی بلامانع است.