حمل و نقل هوایی به مفهوم استفاده از ناوگان هوایی مثل هواپیما در فرایند حمل و نقل است. برای ترابری کالا به صورت عمده می توان از هواپیماهای مخصوص باربری استفاده کرد. این روش ترانزیت باعث صرفه جویی در زمان می شود و امنیت بالایی دارد، همچنین تغییرات آب و هوا معمولا باعث اختلال در این شیوه لجستیک نمی شود. حمل و نقل هوایی در این مقاله به روشی برای ترانزیت کالا با هواپیما اطلاق می شود. این امر با رعایت سلسله مراتب اداری همچون تشریفات گمرک، مدارک و اسناد خرید و فروش، بارنامه و امور بانکی طی می شود.
باربری هوایی از روش های کارآمد کسب درآمد در کشور محسوب می شود. هواپیماهای مخصوص حمل و نقل کالا دارای ظرفیت های بالا و استاندارد های مناسب باربری هستند. یکی از راهکار های کسب درآمد ملی و خصوصی از این حرفه، ایجاد همکاری و تعاملات تجاری با شرکت ها و تجارت های اروپا می باشد.
روش های گوناگونی برای حمل و نقل بین المللی کالا وجود دارد. برای ارسال بار از نقطه مبدا به نقطه مقصد، انتخاب بهترین مسیر در الویت قرار دارد. انتخاب بهترین مسیر با رعایت فاکتور هایی از قبیل فاصله، قیمت، مراحل ادرای، حجم و میزان کالا، نوع کالا و.... انجام می شود. با توجه به همین موضوع ناوگان ترابری که شامل 4 نوع زمینی، هوایی، دریایی و ریلی است، انتخاب می شود.
ترانزیت انواع کالا به صورت هوایی با توجه به نوع کالا شامل بار های معمولی، فاسدشدنی، حجمی و سبک، خطرناک، اجساد و حیوانات زنده می باشد که توسط شرکت های حمل و نقل بین المللی انجام می شود. قوانین و مقررات باربری با توجه به نوع کالا تنظیم می شوند و هر نوع کالا دارای شیوه ی لجستیک مجزا است.
صادرات و واردات با استفاده از ناوگان حمل و نقل هوایی:
شریفات ترخیص کالاهای آماده شده برای صادرات و واردات در کشور براساس قوانین و مقررات گمرکی و آئین نامه اجرائی آن منوط به تنظیم کردن اظهار نامه گمرکی و تحویل آن به گمرک می باشد. اظهار کننده موظف است اسناد لازم برای صادرات و واردات که شامل سیاهه خرید، گواهی مبدأ، اسناد بانکی و سایر مجوزهای مورد نیاز می باشد، به اظهارنامه منضم نماید. کلیه کالاهایی که با مجوز گمرکات کشور مبداء به خارج از کشور و یا بالعکس با وسایل نقلیه حمل و نقل هوایی جابجا می گردد، صادرات و واردات هوایی اتلاق می گردد.
حمل و نقل بین المللی یکی از فرایند های لازم و حیاتی در تجارت کالای صارداتی و وارداتی محسوب می شود. وسیله نقلیه ای که برای باربری استفاده می شود به طور مستقیم در قیمت تمام شده مشتری تأثیرگذار است.
کالاهایی که برای فرایند صادرات و واردات آماده می شوند به سه دسته کالای مجاز، کالای مشروط و کالای ممنوع الصدور تقسیم می شوند.
فرایند صادرات و واردات انواع کالا از کشور مبداء به سایر کشورها به منظور فروش یا مصرف، صادرات قطعی نام دارد. به طور کلی این عملیات از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و مالیات معاف است. هزینه های تشریفات گمرکی و فرودگاهی شامل خدمات صادرات کالا با ناوگان حمل و نقل هوایی می شود. این هزینه ها شامل تخلیه و بارگیری، ارائه برگه بهداشت(در صورت نیاز)، انبارداری، آزمایش ها و… می باشد.
جهت صادرات و واردات قطعی از گمرکات فرودگاه های کشور صاحب کالا باید اسناد ذیل را به همراه داشته باشد:
قبض انباری که از تحویل کالا به محوطه گمرک اطمینان حاصل می نماید.
بارنامه حمل و نقل هوایی:
بارنامه هوایی یا Airway Bill به اصطلاح یک رسید تایید کننده فرایند ترابری می باشد. بارنامه به تنهایی سند قابل معامله و یا سند مالکیت کالا به حساب نمی آید. صاحب کالا بعد از دریافت بارنامه و رسیدن کالا به مقصد، به شرکت باربی هوایی مربوطه مراجعه می کند و سپس حواله تحویل کالا (Delivery Order) را دریافت می نماید.
برای پیگیری بار خود به طور معمول می توان از طریق تماس تلفنی با شرکت حمل و نقل بین المللی یا داخلی مربوطه یا مراجعه به وبسایت شرکت مورد نظر اقدام نمود. صدور بارنامه و شماره بارنامه برای پیگیری کالای ارسال شده امری لازم است. در رسید بارنامه هوایی حتما باید تاریخ پرواز و شماره پرواز همراه با مهر شرکت باربری هوایی موجود باشد تا صاحب کالا از تاریخ رسیدن کالا آگاهی پیدا نماید.
این بارنامه در 12 نسخه صادر می شود که 3 نسخه آن اصلی و مابقی برای قسمتهای داخلی شرکت هواپیمایی مورد استفاده قرار می گیرد. 3 نسخه اصلی به ترتیب برای شرکت حمل کننده، گیرنده کالا و فرستنده کالا صادر می شود.