علائم افقی جاده ای

در اروپا ظاهراً رومی ها اولین قومی بودند که در کشور خود و انگلستان نوعی علائم ترافیکی استفاده کردند. آن ها جاده ها را با سنگ های مخصوصی مشخص می کردند و کلمه مایل که مبنایی برای مسافت است در همین زمان مورداستفاده قرار گرفت.

درواقع از ابتدای سابقه علائم رانندگی نشانه های مشخصی نیست. بسیاری از علائم اولیه به هزینه و ابتکار افراد شخصی نصب شدند. اولین قانون مربوط به تابلوهای عبور و مرور در 1773 به تصویب رسید که دارای شکل های مشخص بود و مسئولین محلی حفظ و نگهداری جاده ها، موظف شدند علائم جهت نما و راهنما را در محدوده مسئولیت خود نصب و نگهداری کنند.

اختراع و پیشرفت سایر وسایل نقلیه خطرهای جدیدی برای بهره گیران از معابر را مطرح ساخت و تابلوهای تازه ای به وجود آمد. تپه ها و پیچ های تند مخاطره هایی را برای سایر وسایل نقلیه ایجاد کرده بود و به همین دلیل تابلوهای «خطر» و «احتیاط» در آن نقاط استقرار یافتند.

بسیاری از تابلوهای دیگر نیز توسط مقام های محلی برای حل مشکلات منطقه ای ایجاد شدند که رفته رفته به علائم اصلی و مهم تبدیل شدند. در 1926 اولین نشریه وزارت حمل ونقل درباره علائم راهنمایی و رانندگی انتشار یافت و در 1930 خط سفید در تقاطع ها به عنوان خطی که خودروها باید در پشت آن بایستند به رسمیت شناخته و البته در پیچ ها و تقاطع ها هم به کار گرفته شد.

باید متذکر شد که پس از ساخت علائم الکترونیکی و کاربری آن ها در ترافیک کدهای جدیدی به وجود آمد مثلاً چراغ زرد چشمک زن به معنی احتیاط کامل و قرمز چشمک زن به معنی ایست کامل است. دیگر اینکه خطوط هم دارای شکل های متنوع شدند که در اروپا مقررات خاصی دارد و البته در ایران استفاده نمی شود.

به اعتقاد کارشناسان حمل ونقل «بهره وری مناسب از راه های موجود کشور نیازمند نصب علائم واضح و مؤثر است و البته پس از نصب علائم در شرایط و موقعیت های خاص، می توان با بررسی نتایج حاصله در محل تغییرات لازم در جهت بهبود آن، انجام گیرد»

بر همین اساس یک کارشناس حمل ونقل پیشنهاد داد با استفاده از علائم افقی و تابلوهای هوشمند جاده ای هم از هزینه های گزاف استفاده از علائم عمودی کاست و هم در معماری راه ها نظم و نسخ خوبی به وجود آورد. تعدد علائم عمودی درراه ها باعث خستگی چشم رانندگان و عدم استفاده مطلوب از آن ها می شود. 

امروزه با توجه به اینکه سالانه صدها میلیارد تومان جهت ساخت، تعویض و نگهداری این علائم در اثر تخریب، سرقت و… صورت هزینه می شود، می توان با استفاده از علامات افقی (انواع خط کشی ها، نقوش و بازتاب های جاده ای) و تابلوهای هوشمند جاده ای از هزینه های گزاف استفاده از علائم عمودی کاست.  تابلوهای هوشمند با توجه به کارکرد برخطشان علاوه بر تأثیر در ایمنی راه ها، در بسیاری موارد در مدیریت راه ها (اعلام به موقع علائم جاده ای) نیز تأثیر بسزایی دارند.

سرعت عمل رانندگان نسبت به علائم افقی در مقایسه با علائم عمودی نیز به مراتب بیشتر است. از طرفی در برخی موارد حوادث جاده ای درراه ها ناشی از تصادف خودروها با علامت عمودی در جاده ها است که این موضوع نیز بر مزیت های استفاده از علائم افقی می افزاید.

بر اساس گزارشی که دفتر حمل ونقل جاده ای و دبیرخانه شورای عالی هماهنگی ترافیک وزارت کشور در مورد کاربرد علائم راهنمایی و رانندگی منتشر کرده، علائم راهنمایی و رانندگی می توانند رانندگان را به طور دقیق و صحیح راهنمایی کنند تا نظم و ترتیب در جریان ترافیک در یک مسیر به وجود آمده و از این طریق ایمنی و توانایی یک راه برای عبور دادن تعداد کافی خودرو با حداقل تأخیر و ایجاد ناراحتی برای استفاده کنندگان فراهم آید.

بر اساس این گزارش نصب علائم واضح و مؤثر ازجمله ضرورت های مهندسی راه و ترافیک به منظور بهره وری مناسب از راه های موجود کشور محسوب می شود و کاربرد علائم نیز توسط اصول هندسی که بر اساس مطالعات دقیق در مورد عوامل بسیار مانند جریان آمدوشد، مقدار سرعت، تعداد تصادفات و… تأیید شده است، صورت می گیرد.

ضمن اینکه علائم مورداستفاده فعلی در ایران بر مبنای کنوانسیون 1968 وین طراحی شده است و علائم ترافیکی پذیرفته شده توسط کشورهای اروپایی و کشورهای هم جوار ایران مانند ترکیه، روسیه و عراق همگی بر مبنای کنوانسیون 1968 وین است.