در عصری که اکثر افراد شاغل در زمان کوتاه و با استرس بالا ملزم به ثمر رساندن وظایف کاری خود هستند، سلامت روان به موضوعی داغ در تمامی صنایع بدل گشته که دنیای دریانوردی هم از آن مستثنی نیست. مسائل مربوط به سلامت روان در صنعت کشتیرانی با ماهیت حرفه دریانوردان یعنی حجم بالای ساعات کاری و انزوا و تنهایی آنان برای مدتی طولانی ضمن دوری از خانواده، خستگی و عوامل دیگر گره خورده است.
سازمان جهانی بهداشت، سلامت روان را این گونه تعریف می کند: «حالتی از بهزیستی که هر فردی در آن متوجه توانمندی ها، نحوه مقابله و کنارآمدن با استرسهای نرمال و عادی زندگی باشد و بتواند ضمن انجام دادن سودمندانه و برومندانه کارها برای جامعه خود نیز مفید واقع شود و سهمی داشته باشد».همه ما نیاز داریم سلامت روان را جدی گرفته و با تمامی روش های ممکن به یکدیگر کمک کنیم. صنعت کشتیرانی گامی مؤثر در راستای این موضوع و در تلاش برای فراهم آوردن سلامت روان دریانوردان که به حق لایق آن هستند برداشته است.
چهار حقیقت درباره سلامت روان
در این میان علل اصلی که منجر به بروز چنین رفتارها و تغییراتی در خلق و خوی روانی و جسمی دریانوردان می شود اهمیت بسیاری دارد. در واقع آنچه سبب اضطراب و عصبانیت دریانوردان می شود را نمی توان به صورت دقیق تعریف کرد چرا که عوامل متعدد و پیچیده ای در ایجاد آن دخیل است. اگر بخواهیم فقط به علت اصلی آن اشاره کنیم باید بگوییم شیفت های سنگین کاری و وظایف مختلف برای ایجاد اختلال در آرامش درونی کافی است.
پس از آن، دوری از خانواده و عزیزان است که با عامل ارتباط ضعیف و چند ملیتی بودن افراد دیگر ترکیب میشود و حس سنگین تنهایی و انزوا را در دریانوردان شکل می دهد. آنچه در این میان باید مورد توجه جدی قرار گیرد، زمان محدود استراحت و به عبارتی زنگ تفریح دریانوردان است که در محیط کار آنان سپری میشود.
حال اگر بخواهیم به طور خلاصه عوامل استرس زا در دریانوردان را نام ببریم می توان به جدایی از خانواده و تنهایی در دریا، نگرانی در خصوص ترک عزیزان، خواب ناکافی، رژیم غذایی نامناسب، بررسی های بندری، تغییر خدمه هرچند ماه یک بار، زمان طولانی و فشار کار، دمای بالا، امواج سهمگین دریا و تنگناترس (ترس از مکان های بسته) اشاره کرد. با این حال موارد مذکور تنها عوامل کلی نهفته در پس وجود اختلال در سلامت روانی است.
نکته حائز اهمیت در این میان آن است که دریانوردان نیز مانند ما انسان هستند و دقیقاً مانند ما که میتوانیم با مسائل شخصی و نگرانی های مان کنار بیاییم و در زمان تنهایی آن را بسیار سخت می یابیم، این شرایط را باید در مورد آنان نیز عمیقاً درک کنیم.
نگاهی به گام های اخیر
به هر حال باید بپذیریم که هیچ چیز ارزشمندتر از سلامتی نیست و افکار مثبت و حمایت از کسانی که از مشکلات روان رنج می برند نباید محدود به روز جهانی سلامت روان شود. در شرایطی که با افراد دریانورد رو به رو می شویم باید از حضور مؤثر خود به آنان اطمینان دهیم. تلاش های قابل توجه برای نشان دادن آنکه کشتیرانی در بخشی از اقدامات کنونی در جهت رفع مسائل روانی و بهبود سطح رفاه و بهزیستی در صنعت نقش دارد، قابل اغماض نیست.