الکترونیکی شدن عوارض بزرگراه ها در ایتالیا

توسعه زیرساخت ها، یکی از الزامات مهم رشد اقتصادی و افزایش رفاه عمومی به شمار می رود.در این میان زیرساخت های حمل و نقل و به ویژه شبکه حمل و نقل جاده ای از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیر بناهای حمل و نقل، علاوه بر بهبود شاخص های اقتصادی و اجتماعی در خود این بخش، نقش موثری در رونق دیگر بخش های اقتصادی دارد، به علاوه بستر های مناسب حمل و نقل و ترابری، ضمن ایجاد امکان بهره مندی از قابلیت های ترانزیت و حمل و نقل بین المللی، فرصت های خوبی برای فعالیت در بخش بین المللی فراهم می کند.
محدودیت منابع دولتی، توجه کشورهای مختلف را به استفاده از توانمندی های بخش خصوصی جلب کرده است. یکی از زیرساخت های مهم حمل و نقل جاده ای، آزادراه است. به طور مثال در ایتالیا برای استفاده از همه بزرگراه ها عوارض دریافت می گردد. وصول عوارض در اکثر این بزرگراه ها توسط یک شرکت خصوصی که خود از 9 شرکت بزرگراهی است انجام می پذیرد.

راهداری (بخش جاده ای)ایتالیا به طور کامل توسط درامد عوارض بزرگراه ها و تونل ها تامین مالی می شود و حق دریافت عوارض توسط قانونی که در سال 1929 وضع شده، انجام می گیرد.این قانون مسئولیت شبکه اصلی جاده های کشور چه به صورت مستقیم یا غیر مستقیم(اعطای امتیاز ها) بر عهده شرکت ملی راه های ایتالیا است.

مبلغ عوارض در این کشور به طول مسیر طی شده بستگی دارد که در برخی نقاط توسط بلیط صادر شده در هنگام ورود و خروج از بزرگراه محاسبه می شود و در برخی نقاط نیز یک مبلغ ثابت دارد. پرداخت به روش نقدی، در برخی نقاط کارت اعتباری و در همه بزرگراه ها از طریق Telepass و کارت VIA امکان پذیر است.

ETC یا همان سیستم وصول الکترونیکی عوارض در کشور ایتالیا در سال 1990 و با عنوان Telepass توسط شرکت Aurostrade و بر اساس استاندارد موجود در آژانس ملی استاندارد ایتالیا (UNI) و با فناوری DSRC 5.8 GHz راه اندازی شد. در حال حاضر حدود 3/5 میلیون خودرو به دستگاه Telepass مجهز هستند و بیش از 800 میلیون تراکنش در سال از طریق سیستم پردازش شده است.

در راستای توسعه یافتن و راحتی در استفاده از این سیستم، مرکز tolltickets و همکاران آن در اروپا امکان استفاده همه اروپایی ها، خارج از ایتالیا نیز بدون نیاز به داشتن حساب بانکی در ایتالیا را فراهم کرده اند.اعمال جرایم نیز توسط سیستم اتوماتیک انجام گرفته و از بانک اطلاعاتی ملی پلاک خودروهای ایتالیا استفاده می‌شود.

برای نخستین بار در سال 2015 در یکی از بزرگراه های ایتالیا به طول 78 کیلومتر سامانه جدید ETC free flow بدون ایستگاه عوارضی راه اندازی شده است و خودروهای عبوری برای پرداخت عوارض امکان توقف ندارند و دریافت عوارض به این صورت است:

1. از طریق برداشت از کارت اعتباری راننده توسط بزرگراه (با توافق)
2. از طریق دستگاه Telepass
3. از طریق ثبت نام در سایت و معرفی کارت اعتباری
4. از طریق تماس تلفنی با مرکز تماس بزرگراه و اقدام به پرداخت عوارض
5. مراجعه حضوری به مکان های مشخص شده

اتحادیه اروپا در سال 2004 بستری را فراهم کرد برای پرداخت راحت و یکپارچه عوارض به صورتی که فرد با یک بار ثبت نام در یک سرویس دهنده EETS بتواند در همه شبکه راه های اروپا تردد نماید و به راحتی عوارض را پرداخت نماید.

در سال 2009 نیز مصوبه ای توسط این اتحادیه منتشر شد که به تعریف EETS در زوایای مختلف قراردادی و قانونی پرداخته است.در همین راستا 9 شرکت اروپایی متخصص در زمینه پرداخت عوارض و سوخت در اروپا، موسسه غیر انتفاعی aetis را با هدف انجام امور سرویس دهنده پرداخت عوارض بین اپراتوری جهت تامین نیاز های ذینفعان در چارچوب تعیین شده اتحادیه اروپا تشکیل داده اند.

این فعالیت ها زمانی که برعهده بخش خصوصی گذاشته می شود، به طور علمی تر مورد بررسی قرار می‌گیرد و کارایی آن کاملا نمایان می شود.در کشورهایی مانند اتریش، دانمارک، فرانسه، فنلاند، ایتالیا، نروژ، پرتغال و اسپانیا مشارکت بخش خصوصی برای توسعه راه ها به طور قابل ملاحظه ای در حال پیشرفت است.

اما دریافت عوارض از تردد خودروها در آزادراه ها و بزرگراه ها می تواند با هدف های مختلفی انجام شود:

1. ایجاد یک منبع مالی جدید و پایدار
2. ایجاد نظام پرداخت مبتنی بر میزان استفاده و داخلی نمودن هزینه ها
3. توسعه بخش خصوصی و افزایش ایمنی در جاده ها

به طور معمول در بهره برداری از پروژه های احداث بزرگراه و آزادراه علاوه بر اخذ عوارض، پتانسیل های ایجاد درامد دیگری نیز وجود دارد مثل، حق انحصاری تبلیغات، اجاره یا راه اندازی مجتمع های بین راهی و سایر منابع درامدی که در این صورت بستری فراهم می شود برای مشارکت و سرمایه گذاری بخش خصوصی در پروژه های مهم کشور.