مهم ترین مشخصه های روغن موتور مناسب برای خودرو

تعویض روغن موتور یکی از ضروری‌ترین اقداماتی است که در رسیدگی‌های دوره‌ای به خودرو می‌بایست انجام داد. مهم ترین مشخصه‌های روغن موتور مناسب برای خودرو شاید خیلی از ما، هنگامی که برای تعویض روغن خودرو به فروشگاه‌های تعویض روغن مراجعه می‌کنیم، به جای توجه به روغنی که واقعاً مورد نیاز موتور خودروی ماست، بیشتر تحت تأثیر توضیحات و تبلیغ فروشنده، برند، قیمت یا در بهترین حالت، کارکرد اسمی این محصولات قرار بگیریم. این در حالی است که با دانستن اطلاعات ضروری می‌توان خرید بهتر و آگاهانه تری داشت. همراه با ما سری به بازار و کارشناسان زده و به بررسی سه مشخصه مهم به همراه دیگر نکات کاربردی در خرید روغن موتور می پردازیم.

شاخص گرانروی
شاید بتوان گفت مهم‌ترین مشخصه برای انتخاب روغن موتور مناسب، توجه به شاخص گرانروی (لزجت) است که امروزه در قالب استانداردی با عنوان SAE و به صورت xxW-yy نوشته می شود. (xx و yy عدد هستند- به جای xx، مضرب 5 از عدد صفر تا 20 قرار دارد و به جای yy هم مضرب 10 از عدد 20 تا 60).

به طور کلی عدد صفر در این استاندارد نشان دهنده کمترین میزان گرانروی و نمایانگر روغنی است که به راحتی جاری می‌شود، در عوض با حرکت به سمت عدد 60 میزان گرانروی افزایش می‌یابد و SAE 60 نشانگر روغنی با گرانروی بسیار بالا‌ست که سخت جاری می‌شود. استفاده از حرف W در این استاندارد نیز برای نشان دادن حداقل میزان گرانروی در سرمای زمستان است که از کلمه Winter می آید. عدد قبل از W نشان دهنده گرانروی روغن در سرماست و عدد بعدی گرانروی آن را در دمای کارکرد موتور نشان می‌دهد.

به عنوان مثال در روغن موتوری با مشخصه 10W-40 عدد 10 بیانگر حداقل گرانروی روغن موتور در فصل سرد سال است و عدد 40 میزان حداکثر گرانروی آن در فصول گرم و دمای موتور است. اگر این محصول را با روغن موتور دیگری با مشخصه 20W-50 مقایسه کنیم، روغن موتور دوم به دلیل برخورداری از عدد 50 در فصل گرما گرانروی بیشتری دارد و نسبت به روغن 10W-40 سفت‌تر است. بنابراین روغن موتور 20W-50 برای محیط‌‌های گرم‌تر مناسب است زیرا روغن بیش از حد شل نخواهد شد. شل شدن بیش از حد روغن، مانعی برای کارکرد روغن کاری آن به شمار می‌رود.

از سوی دیگر روغن موتور 10W-40 در فصل سرد گرانروی برابر 10 خواهد داشت؛ درحالی که این میزان برای روغن دوم 20 است و نشان می‌دهد روغن 20W-50 در سرما بیش از همتای خود سفت می‌شود. سفت شدن بیشتر به معنای آن است که تا زمانی که موتور گرم شده و روغن در آن جریان یابد، احتمالاً موتور با اصطکاک بیشتری کار خواهد کرد و این به موتور خودرو به مرور آسیب وارد می کند. از این رو روغن دوم برای مکان‌هایی که زمستان های بسیار سردی ندارند مناسب‌تر است و در محیط‌هایی با سرمای شدید بهتر است از روغن موتور 10W-40 استفاده کرد.

انواع روغن موتورها 
به طور کلی روغن موتورهای موجود در بازار از نظر فناوری ساخت، به سه نوع تقسیم‌بندی می‌شوند که تقریباً روی تمام آن‌ها این فناوری ساخت درج شده است.
دسته اول روغن موتورهایی هستند که به اصطلاح پایه معدنی دارند و به طورمستقیم از نفت خام گرفته می‌شوند. این روغن‌ها از آن جایی که بیشتر، روان‌کاری موتور را انجام می‌دهند و افزودنی دیگری ندارند، ارزان ترین نوع روغن موتور در بازار را تشکیل می‌دهند. به طوری که قیمت برخی از انواع سه لیتری آن هم اکنون حدود 20 تا 30 هزار تومان است.
دسته دیگر روغن موتورهای موجود در بازار، روغن موتورهای تمام یا فول سنتتیک هستند. این نوع روغن موتورها از طریق ترکیبات شیمیایی و در آزمایشگاه ها تولید می شوند. به دلیل ساختار شیمیایی خاص، این نوع روغن‌ها می‌توانند بهتر از انواع دیگر، در نقاط بسیار ریز موتور قرار گیرند و آن جا را نیز روغن کاری کنند.این نوع روغن‌ها حاوی افزودنی‌هایی هستند که ویژگی‌های خاصی را به آن ها می‌بخشد. از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به تبخیر کم و پایداری بهتر، حفظ خاصیت غلظت (گرانروی) در دماهای بالا و پایین، مقاومت بالا در برابر اکسیداسیون، جلوگیری از خوردگی، کمک به کاهش مصرف سوخت، کاهش رسوبات موتور و.. اشاره کرد.
روغن‌های تمام سنتتیک، گران قیمت ترین روغن موتور‌های بازار را تشکیل می‌دهند و قیمت برخی از انواع آن‌ها در بطری‌های پنج لیتری، به بیش از 200 هزار تومان هم می‌رسد. همچنین کارکرد آن‌ها به تبع کیفیت بهترشان بالاتر است.اما دسته سوم روغن موتورهای نیمه سنتتیک هستند که ویژگی‌ها و قیمتی بین دو نوع معدنی و تمام سنتتیک دارند.

شاخص API 
به طور خلاصه شاخصی به نام API معمولاً روی بطری‌های روغن درج می‌شود که می‌توان کیفیت روغن موتور را از روی آن متوجه شد. به این صورت که عمدتاً در مقابل عبارت API، حرف انگلیسی S و بعد از آن یکی از حروف A تا N (به غیر از I و K) درج می‌شود. بر این اساس، هر چه حرف انگلیسی درج شده در مقابل حرف اس، به N نزدیک تر باشد، نشان دهنده کیفیت بهتر روغن موتور است. می‌توان گفت هر چه کیفیت روغن موتور بهتر باشد، پایداری و کارکرد آن نیز بیشتر است. البته طبیعی است که در مناطق جغرافیایی مختلف، کارکرد روغن متفاوت خواهد بود. در این زمینه خاک نژاد کارشناس خودرو می‌گوید که برای شهری مانند مشهد، روغن موتورهایی با درجه SL به بالا، به طور معمول کارکردی در حدود 8 تا 10 هزار کیلومتر (و با توجه به ویژگی‌های خاص برخی روغن موتورها حتی بالاتر از این رقم) خواهند داشت. اما روغن‌های زیر این درجه را باید در نهایت در حدود 6 هزار کیلومتر تعویض کرد.

با این وصف، باید توجه داشته باشید API روغن موتوری که برای خودروی خود انتخاب می‌کنید، حداقل برابر با آن میزانی است که در کاتالوگ خودروی شما درج شده است. به عنوان مثال برای پراید 111، سایپا در دفترچه راهنمای مشتری این خودرو، API معادل با درجه SJ را توصیه کرده است. با این حال کارشناسان باز بر‌استفاده دقیق از روغن موتور توصیه شده سازنده خودرو تأکید دارند.