کابوتاژ عبارت از حمل کالا از یک نقطه به نقطه دیگر کشور از راه دریا یا رودخانه های مرزی است و کالائی که از لحاظ نزدیکی راه یا رعایت صرفه تجاری از یک نقطه به نقطه دیگر کشور با عبور از خاک کشور خارج حمل شود و نیز مشمول مقررات کابوتاژ می شود و در این موارد هرگاه کالای کابوتاژی با وسائط نقلیه داخلی حمل شود وسیله نقلیه نیز تابع تشریفات کالای کابوتاژی خواهد بود.
تبصره: اداره کل گمرک می تواند حمل و نقل کالای به وسیله ادارات یا بنگاههای دولتی را در سواحل بحر خزر از تشریفات کابوتاژ معاف داشته و محمولات مزبور را مانند حمل و نقل داخلی تلقی نماید.
شرایط کابوتاژ:
1- خروج کالای کابوتاژی از خاک کشور و ورود مجدد آن از نقاطی می تواند صورت بگیرد که در آن نقاط گمرک دایر و آن گمرک برای انجام تشریفات کابوتاژ مجاز و مفتوح باشد.
(گمرک های مجاز برای انجام تشریفات کابوتاژ از طرف اداره کل گمرک تعیین و جهت استحضار عامه آگهی می شود.در موارد استثنائی ممکن است حمل کالا به طور کابوتاژ از گمرک خانه های دیگر نیز اجازه داده شود لیکن این اجازه فقط از طرف اداره کل گمرک پس از رسیدگی ممکن است صادر گردد).
2-کالای کابوتاژی از پرداخت حقوق گمرکی و سود و عوارض در موقع ورود مجدد معاف است ولیکن مشمول پرداخت هزینه های گمرکی مذکور در این آئین نامه میباشد.
3- هر کالایی را که صدور آن از کشور مجاز است می توان با انجام تشریفات و مقررات مذکور در بخش دوم این فصل به عنوان کابوتاژ حمل نمود لیکن کالائیکه طبق قوانین مخصوص ممنوع الصدور است و همچنین کالائیکه صدور آنها بموجب تصویبنامه ها یا مقررات دیگر یا غیر مجاز یا مشروط باشد برای کابوتاژ قبول نمی شود مگر با اجازه مخصوص اداره کل گمرک در هر مورد. اداره کل گمرک می تواند صدور چنین اجازه را در هر مورد علاوه بر تودیع سپرده مذکور این آئین نامه بهر گونه قید و شرط دیگری هم کهمقتضی بداند موکول و مشروط نماید.
4-گمرک در هر مورد که لازم تشخیص بدهد می تواند قبول کالائی را برای کابوتاژ بشرط بدرقه تا گمرک مقصد مشروط نماید در اینگونه موارد برای تعیین ماموران و هزینه مسافرت و فوق العاده آن ها طبق مقررات این آیین نامه رفتار می شود.
5- کالای کابوتاژی باید در مدتی که از طرف گمرک مبداء تعیین می شود به گمرک مقصد برسد، مدت مذکور را گمرک مبداء در هر مورد با توجه به نوع وسائط نقلیه و مسافت و کیفیت راه و کیفیت فصول مختلف سال تشخیص و تعیین می نماید.(علاوه بر مدت مزبور گمرک مهلت دیگری نیز برای ارائه گواهی نامه گمرک مقصد که حداکثر آن 3 ماه از تاریخ صدور گواهی نامه مزبور خواهد بود تعیین نمود).
تبصره: هرگاه صاحب کالای کابوتاژی آن را ظرف مدت مقرر بمقصد جز در مورد قوه قهریه (فرس ماژور) نرساند مکلف به پرداخت جریمه از یکصد الی یک هزار ریال به تشخیص رئیس گمرک می باشد.
6- برای کالای کابوتاژی اظهار نامه روی اوراق چاپی مخصوص در دو نسخه تنظیم و تسلیم می شود در این اضهار نامه باید تعداد, نوع بسته علامت, شماره وزن با ظرف , نوع کالا , وزن خالص و ارزش کالا و نام گمرک مقصد و راهی که کالا طی خواهد کرد بدون حک و قلم خوردگی قید خواهد شد.
7- هرگاه کالای مورد اضهار نامه از نوع کالایی باشد که برای صادرات قطعی آن ها از کشور قیود و شرایطی طبق قوانین و مقررات مربوط وضع شده یا در آتیه وضع شود صاحب کالا یا نماینده او ملزم است که انجام آن قیود و شرایط را در صورت نرسیدن کالا به مقصد , قبلا و به نحوی که مورد قبول گمرک باشد تضمین یا تامین کند.
8- در مورد کالایی که صدور آن ممنوع یا غیر مجاز و یا مشروط است حمل آن به صورت کابوتاژ فقط با اجازه مخصوص اداره کل گمرک می تواند صورت بگیرد در این موارد صاحب کالای کابوتاژی یا نماینده او باید مبلغی معادل 3 برابر فوب کالا به صورت سپرده به گمرک در مقابل اخذ قبض رسید بپردازد و در مواردی که اداره کل گمرک شرایط دیگری نیز برای حمل آن کالا به طور کابوتاژ مقرر نموده باشد انجام آن شرایط را نیز موافق نضر گمرک محل قبلا" تامین یا تضمین کند.
تبصره: از سپرده موضوع این ماده حداقل 10 درصد آن باید نقدا" یا تضمین بانکی تودیع شود و نسبت به بقیه گمرک مجاز است در مواردی که مقتضی بداند ضمانت کتبی معتبر بپذیرد.
9- همین که ورقه اظهار نامه کابوتاژ تسلیم گمرک گردید از طرف گمرک به معاینه و رسیدگی و ارزیابی کالا و تطبیق مشخصات مشهود با مندرجات اضهار نامه اقدام می شود.
10- پس از اختمام عملیات ارزیابی و صدور پروانهکابوتاژ در سه نسخه به هر یک از بسته های موضوع پروانه کابوتاژ پس از نخ کشی یا مفتول کشی پلمپ گمرک الصاق می گردد و دو نسخه از پروانه کاپوتاژ در اختیار صاحب کالا قرار می گیرد.
11- صاحب کالای کابوتاژی مکلف است پروانه کابوتاژ را در تمام مدت حمل همراه محموله نموده و کالای کابوتاژ ی را از راه های مجاز خارج و وارد کند.
12- در مورد کالای کابوتاژی که ممنوع الصدور یا غیر مجاز و یا مشروط نسیت هرگاه صوانحی پیش آید که رسیدن محموله را به مقصد در مدت اعتباری که تعیین گردیده است غیر ممکن سازد ذینغع می تواند با ذکر علل و موجبات تاخیر کتب" از گمرک مبدا در خواست تمدید مدت بنماید گمرک مبدا در صورتی که در خواست مزبور قبل از انقضاء مدت اعتبار رسیده باشد و علل اظهار شده را هم موجه تشخیص دهد می تواند مدت اعتبار را تمدید نماید.
(هرگاه در خاست تمدید بعد از انقضاء مدت اعتبار پروانه به گمرک برسد و گمرک مبداء علل در خواست را موجه تشخیص بدهد با در خواست مزبور در مقابل اخذ حداقل جریمه انتظامی موضوع تبصره ذیل ماده 239 کتاب رضا بنائی موافقت می نماید.هر تمدیدی که گمرک مبدا با آن موافقت می کند باید بلافاصله گمرک مقصد را مطلع سازد.)
13-در مورد کالای کابوتاژی که ممنوع الصدور یا غیر مجاز و یا مشروط اجازه تمدید در هر مورد باید با اطلاع گمرک مقصد نیز برسد و در صورتی که در خواست تمدید بعد از انقضاء مدت پروانه کابوتاژ تسلیم شده باشد اداره کل گمرک ضمن موافقت با تمدید میزان جریمه انتظامی را که باید اخذ شود نیز تعیین می نماید.