تنگه جبل الطارق

تنگه جبل الطارق (Gibraltar)
تنگه جبل الطارق آب راهی است که ارتباط بین اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه را فراهم می آورد و جبل الطارق و اسپانیا را از مراکش جدا می کند. نام تنگه از زبان عربی و به معنی کوهستان طارق گرفته شده است. فاصله بین دو قاره اروپا و آفریقا در نزدیک ترین عرض این آب راه به 14.3 کیلومتر می رسد. جریانهای شدید دریایی به دلیل تأثیرات محیطی، تبخیر آب دریای مدیترانه، جریانهای جزر و مدی و باد از جمله خصوصیات اصلی این آب راه می باشد. به دلیل موقعیت خاص، این تنگه عموما برای مهاجرت های غیر قانونی از افریقا به اروپا مورد استفاده قرار می گیرد.

حاکمیت این آب راه از موارد مناقشه بین کشورهای منطقه و انگلیس (از طریق بندر جبل الطارق) است. با این حال این آب راه از جمله آب راه های پر تردد بین المللی و مسیر اصلی کشتی هایی است که از مدیترانه به سمت غرب و شمال اروپا و اقیانوس اطلس در تردد هستند.

تنگه جبل طارق، تقریباً از 48 - 35 تا 5 - 36 عرض شمالی و از 20 - 5 تا 2 - 6 طول غربی قرار دارد و دریای مدیترانه را در مشرق به اقیانوس اطلس شمالی در مغرب متصل می کند و کوتاه ترین فاصله میان قاره اروپا و افریقاست.

همچنین به سبب واقع شدن منتهی الیه جنوبی اسپانیا (در شبه جزیره ایبری) در شمال و شمال غربی افریقا در جنوب این تنگه و نیز به سبب این که از مهم ترین راههای آبی دنیا شمرده می شود، اهمیت سوق الجیشی فراوانی دارد. قسمت عمده سواحل تنگه، در شمال متعلق به اسپانیا و در جنوب متعلق به مراکش است. شبه جزیره جبل طارق در شمال شرقی تنگه، متعلق به انگلستان و سواحل جنوب شرقی تنگه، که شهر سبته در آن قرار دارد، متعلق به اسپانیاست.

تنگه جبل طارق حدود هفتاد کیلومتر طول و بین چهارده تا 44 کیلومتر عرض دارد. مشرق تنگه، با بیش از هزار متر عمق، عمیق ترین قسمت آن است. در بعضی قسمتهای کم عرض تنگه، سواحل مقابل دیده می شوند. خلیج جبل طارق در شمال شرقی، رأس (دماغه) طرف الاغر در شمال غربی، رأس اسپارتل در جنوب غربی، شهرهای جزیره الخضراء و طَریف در ساحل شمالی و شهر طَنجه در ساحل جنوبی تنگه قرار دارند.

تنگه جبل طارق در دوره زمین شناسی پلیوسن (از دوران سوم) تشکیل یافته است. میانگین دمای سالانه در سطح تنگه 17 و در عمق آن ْ13.5 است. از 1360 ش/ 1980 به بعد، دولتهای اسپانیا و مراکش با تشکیل گروههای ویژه ای، برای طراحی و نصب پل دائمی بر روی تنگه جبل طارق که سالانه پنجاه هزار کشتی از آن عبور می کنند، اقداماتی کرده اند. این تنگه را بغازسبته و در منابع اسلامی زقاق (یا بحرزقاق به معنای باریکه آبی) نامیده اند. به گفته ادریسی در سده ششم، این تنگه میان طریف و قصر مصموده به عرض دوازده میل واقع و دارای جزر در تمام شبانه روز است.