یکی از سیستم های بسیار حیاتی و مهم که در هر وسیله نقلیه نقش بسیار مهمی را ایفا می کند سیستم خنک کننده موتوراست. این سیستم شرایطی را فراهم می کند تا موتور اتومبیل در دمای استاندارد تعریف شده خود کار کند و اجازه بالاتر رفتن و یا پایین تر آمدن دما را از دمای استاندارد تعریف شده برای آن نمی دهد.
همانطور که می دانید موتوراحتراق داخلی اتومبیل به دلیل وجود احتراق های پی در پی به سرعت دچار افزایش دما می شوند این افزایش دما باید تا مقدار معینی ادامه پیدا کند و سپس موتور در همین دما به عملکرد خود ادامه دهد.
این دما معمولا با توجه به آلیاژ به کار رفته در ساخت بلوک بالایی و پایینی موتور و همچنین دمای مورد نیاز برای اینکه بیشتر سوخت پاشش شده به طور کامل احتراق یافته و همچنین برای جلوگیری از احتراق ناقص تعیین و تعریف می شود.
بنابراین آشنایی با اجزای تشکیل دهنده این سیستم و همچنین شناسایی عیوب آن و اقدام به موقع برای رفع این عیوب یکی از مهم ترین نکاتی است که باید مالک هر وسیله نقلیه به خوبی با آن آشنا باشد، زیرا در صورت عدم بازدید به موقع سیستم خنک کننده و رفع مشکلات آن، به طور مستقیم در کار موتور خودرو اختلال ایجاد می شود که این بروز اختلال در موتور اتومبیل می تواند از یک افزایش دمای ناچیز تا از بین رفتن کامل موتور اتومبیل و هزینه های چند میلیون تومانی برای بازسازی و احیا مجدد موتور را شامل شود.
اصلی ترین اجزای تشکیل دهنده سیستم خنک کننده موتور اتومبیل را رادیاتور، شلنگ های آب، واتر پمپ (پمپ آب)، ترموستات، پروانه خنک کننده (فن برقی)، سنسور دمای آب خودرو و مجاری آب اطراف بلوک موتور تشکیل می دهند که هر یک از این اجزا وظایف خاص خود را دارا هستند.
رادیاتور
رادیاتور از مجموعه ای از لوله های مارپیچی تشکیل شده که اطراف آن به وسیله پره های موسوم به فین به صورت عمودی و افقی پوشانده شده است.
علت وجود این صفحات افقی و عمودی این است که با وجود این صفحات مساحت موجود برای انتقال و تبادل حرارت افزایش یافته و عملیات خنک سازی بهتر انجام می شود.
در اکثر رادیاتور ها یک مخزن اضافی برای کنترل میزان سطح مایع خنک کننده رادیاتور تعبیه شده است که در صورت افزایش بی رویه دمای موتور و بالا رفتن فشار در رادیاتور، آب اضافی به داخل این مخزن پس زده میشود و با کاهش سطح مایع خنک کننده داخل رادیاتور آب مورد نیاز از طریق این مخزن تامین می شود (پایین رفتن آب در رادیاتور مانند پیستون یک سرنگ عمل می کند و با ایجاد مکش کمبود آب را از طریق مخزن جبران می کند.)
واتر پمپ (پمپ آب)
پمپ آب همانطور که از اسمش پیداست وظیفه به جریان انداختن آب را در مجاری اطراف بلوک موتور و رادیاتور بر عهده دارد. واتر پمپ ها نیروی مورد نیاز خود را به کمک تسمه از میل لنگ موتور اتومبیل می گیرند و به وسیله پروانه ای با شکل هندسی خاص جریان آب را با سرعت و فشار بالا در مجاری یاد شده به حرکت در می آورند.
ترموستات
ترموستات نقش یک شیر اتوماتیک را بازی می کند که معمولا بر روی سر سیلندر موتور اتومبیل نصب میشود. عملکرد ترموستات بدین شکل است که تا زمانی که دمای آب به مقدار معینی نرسیده دریچه ترموستات بسته بوده و اجازه خروج آب از بلوک موتور به سمت رادیاتو را نمی دهد.
زمانی که دمای آب به مقدار معین رسید جیوه موجود در ترموستات منبسط شده و باعث باز شدن دریچه ترموستات و جاری شدن آب به سمت رادیاتور می شود و زمانی که دمای مایع خنک کننده (آب و ضد یخ) از مقدار معین پایین تر رفت جیوه منقبض شده و به کمک فنر موجود دریچه ترموستات بسته می شود.
پروانه خنک کننده (فن برقی)
امروزه در اکثر خودرو ها از فن های برقی به جای پروانه های مکانیکی قدیمی استفاده می شود. این فن ها در مقابل رادیاتور نصب می شوند و زمانی که دمای آب از مقدار معین بالاتر رفت و باز شدن ترموستات اجازه گردش آب در مدار را داد، با دمیدن هوای پر سرعت به بدنه و صفحات خنک کننده رادیاتور موجب کاهش دمای مایع خنک کننده تا میزان تعیین شده می شوند.
چگونگی عیب یابی سیستم خنک کننده:
زمانی که درجه آب افزایش دمای بیش از حد موتور اتومبیل را نشان می دهد.
عیوب احتمالی:
منبع: عصرایران