شناسایی بازار هدف
نخستین گام در بازاریابی صادرات تعیین بازار هدف و مشخص نمودن نیازهای آن بازار است که برای محصولات یا خدمات شرکت ایجاد تقاضا مینماید. انتخاب درست کشورهای هدف از میان حدود 200 کشور در جهان، برای ارائه محصولات یا خدمات بسیار مهم است. چنانچه بازار هدف و نیازهای آن بازار با دقت تعیین شود، اخذ سفارش برای صادرات محصولات یا خدمات به کشورهای هدف، چندان دشوار نخواهد بود.انجام تحقیقات بازار بینالمللی برای شناسایی فرصتهای موجود در بازارهای فرا مرزی، بهترین ابزار برای تعیین بازارهای هدف صادرات است.
تدوین استراتژیهای بازاریابی صادرات
پس از تعیین بازار هدف، گام بعدی، تدوین بسته استراتژیهای صحیح بازاریابی صادرات شامل استراتژی ورود به بازار، استراتژی جایگاه یابی در بازار، استراتژی محصول یا خدمت، استراتژی قیمت گذاری، استراتژی برندینگ، استراتژی تامین و استراتژیهای مرتبط با حوزه ترویج میباشد. بدیهی است که تدوین این بسته استراتژیها با لحاظ کردن نیازهای بازار هدف انجام خواهد شد. نتایج حاصل از انجام تحقیقات بازار بینالمللی، بنگاهها و شرکتها را در تدوین بسته استراتژیهای متناسب با نیازها و خواستههای بازار هدف، کمک مینماید.استراتژیهای بازاریابی در صورتی کارآ و موثر شناخته میشوند که شرکت یا بنگاه اقتصادی را در نیل به اهداف تجاری زیر توانمند سازند:
هر شرکت یا بنگاه اقتصادی در صورت تدوین صحیح بسته استراتژیهای بازاریابی، میتواند با خیالی آسوده وارد بازارهای بینالمللی شده، نسبت به کسب سهم بازار مناسب و همچنین برخورداری از رشد مطلوب فروش و سود حاصل از صادرات، اطمینان داشته باشد.
آمادهسازی ابزارهای ارتباطات بازاریابی
پس از تدوین استراتژیهای بازاریابی با در نظر گرفتن نیازهای بازار هدف، گام سوم عبارت از آماده سازی ابزارهای ارتباطی بازاریابی همچون شناسنامه شرکت، نامه فروش (این نوع نامه، به منزله تلاش برای فروش یک نوع محصول خاص یا خط محصول است و بیشتر برای کالاها و خدمات دارای قیمتی بالاتر از حد متوسط، کاربرد دارد.)، کاتالوگ محصول، بروشور، وب سایت و نظایر آن میباشد. ابزارهای ارتباطی مورد استفاده باید علاوه بر برخورداری از جذابیت لازم، از عنصر آگاهی بخشی و اطلاعرسانی نیز بهره بگیرند تا در جایگاه یابی شرکت در بازار هدف و ایجاد انگیزه در مشتریان بالقوه برای برقراری ارتباط با شرکت تأثیرگذار باشند. به عبارت دیگر، کلیه ابزارهای ارتباطی بازاریابی باید ضمن بهرهمندی از طراحی مناسب، آگاهی بخش، جذاب و حرفهای باشند تا در عین ارائه همه اطلاعات مورد نیاز در رابطه با شرکت و محصولات یا خدمات آن به مخاطب (مشتری بالقوه یا واردکننده در کشور مقصد)، انگیزه لازم را برای آغاز ارتباط با شرکت در مشتریان بالقوه ایجاد کنند.
میتوان گفت که ابزار ارتباط بازاریابی، میتواند در نحوه تصمیمگیری مشتریان یا خریداران به منظور تامین نیاز خود به محصول یا خدمات از یک شرکت خاص، تأثیر بسزایی داشته باشد.
ترویج
ترویج یکی از بخشهای چهارگانه (البته به اعتقاد بعضی از صاحبه نظران بازاریابی، پنجگانه) هر آمیزه بازاریابی است که پس از مرحله آماده سازی ابزارهای ارتباطات بازاریابی صورت پذیرفته، نقشی اساسی در بازاریابی صادرات ایفا مینماید.
مهمترین هدف ترویج، آگاهسازی مشتریان یا خریداران از ماهیت یک شرکت و محصولات یا خدمات پیشنهادی آن است. به طور کلی هر آمیزه ترویجی از پنج جزء، شامل فروش چهره به چهره، تبلیغات، تکنیکهای مشوق خرید (مانند کوپنهای تخفیف و…)، بازاریابی مستقیم و ابزارهای روابط عمومی تشکیل میشود که توضیح مشروح هر یک از این اجزا خارج از حوصله این مقال است.ترکیب مورد استفاده در هر آمیزه ترویجی باید از لحاظ هزینه، مقرون به صرفه بوده و قادر به تسلیم پیام درست در موقعیت زمانی درست و در مکان درست باشد. آمیزه ترویجی باید مشتری یا وارد کننده در کشور مقصد را به گونهای هدایت نماید که ضمن جلب توجه او به سمت محصولات یا خدمات شرکت، در او انگیزه و علاقهمندی لازم برای آغاز ارتباط کاری با شرکت را ایجاد کند.
بدون اغراق میتوان اینترنت را، مقرون به صرفهترین و سریعترین ابزار ترویجی در میان سایر ابزارها و روشهای موجود در بحث بازاریابی صادراتی نامید. بررسیهای گوناگون نشاندهنده این واقعیت است که بیشتر مشتریان یا خریداران برای یافتن تامینکنندگان مناسب و برقراری ارتباط با آنها از موتورهای جستوجوگر، پورتالهای تجاری B2B و بانکهای اطلاعاتی موجود در فضای مجازی استفاده میکنند. از این رو، معرفی محصولات یا خدمات شرکتها در موتورهای جستوجوگر مطرحی چون گوگل و یاهو یا پورتالهای تجاری نظیر Alibaba و حتی شبکههای اجتماعی مجازی مانند فیس بوک، به آنها امکان جلوه گری در یک ویترین عمومی در ابعاد جهانی و بینالمللی داده، در آگاهی بخشی موثر مشتریان یا خریداران بسیار تأثیرگذار میباشد. مشارکت مستقیم در نمایشگاههای تخصصی و تجاری یا توزیع کاتالوگ محصولات یا خدمات شرکت در چنین رویدادهایی از دیگر ابزارهای مناسبی است که میتواند منجر به برقراری ارتباط رودررو با مشتریان یا خریداران شود.
ایجاد درخواست
دریافت درخواست خرید از مشتریان یا خریداران بالقوه، به منزله آغاز موفقیت در مقوله بازاریابی صادرات و نه پایانی برای آن است.این امر مستلزم بهرهگیری از بسته ترویجی حرفهای و هدفمند، شناسایی مشتریان یا خریداران بالقوه و نزدیک شدن به آنها میباشد.به این منظور باید شناسنامه مشتریان بالقوه یا درخواستهای خرید قبلی آنها مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص شود که آیا امکان تامین خواستهها و نیازمندیهایشان وجود دارد یا نه؟
متاسفانه یکی از آفاتی که گریبانگیر بسیاری از شرکتها یا بنگاههای اقتصادی در مقوله بازاریابی میشود، عدم وجود یک طرح یا برنامه مشخص برای شناسایی و برقراری ارتباط با مشتریان بالقوه است.در این حالت شرکتها یا بنگاههای اقتصادی بدون بررسی نوع فعالیت یا نیازمندیهای مخاطبان اقدام به مکاتبه یا برقراری تماس با آنها مینمایند. در نتیجه انبوهی از تماس با مخاطبانی برقرار میشود که شاید به هیچ عنوان نیازی به محصولات یا خدمات شرکت نداشته باشند.
در بسیاری از مواقع، مشتریان یا خریداران در حال تامین نیاز خود از طریق سایر تامینکنندگان هستند، اما در عین حال در پی یافتن منبعی هستند که در فاکتورهایی همچون کیفیت، قیمت و خدمات دارای برتری نسبت به تامینکننده موجود باشد یا اینکه به دنبال افزایش تعداد تامین کنندگان میباشند.در تماس با چنین مشتریانی باید سعی در تبیین و پررنگ نمودن مزایای رقابتی شرکت و محصولات و خدمات آن نمود تا مشتری نسبت به ارائه درخواست ترغیب گردد. بدیهی است که پس از دریافت درخواست خرید، با برقراری ارتباط موثر با مشتری و بهرهگیری از تکنیکهای مذاکره میتوان اقدام به اخذ سفارش از مشتری نمود.
مراحل پنجگانه مورد اشاره در این نوشتار، با یکدیگر مرتبط بوده و در صورتی منجر به نتیجه مطلوب میگردد که هر یک به درستی انجام گیرد. نباید فراموش کرد که بازاریابی صادرات فرآیندی پیوسته و دائمی است که با در نظر گرفتن الزامات زمانی و شرایط کلی حاکم بر بازار و اقتصاد در عرصه بینالمللی میتوان مراحل گوناگون آن را مورد بازنگری قرار داد.