بعد از آب، نفت مایع دیگری است که انسان بیشترین وابستگی را به آن دارد. نفت یک منبع سوخت است و در بسیاری از محصولات مصرفی یافت می شود. نفت خام ترکیبی از هزاران مولکول و ترکیبات آلی است.با این حال، هیدروکربن ها با وزن های مولکولی مختلف نسبت بیشتری از آن را تشکیل می دهند.
بر همین اساس نمی توان فرمول شیمیایی نفت خام را به صراحت مشخص کرد. خصوصیات نفت خام مانند گرانروی، چگالی، نقطه جوش و رنگ آن نیز بر همین اساس متفاوت است.علاوه بر این، پرکارترین هیدروکربن های موجود در شیمی نفت، آلکان ها هستند. این مایع ارزشمند همچنین حاوی سیکلوهگزان ها، هیدروکربن های معطر و هیدروکربن های پیچیده تری مانند آسفالتین ها است. نفت خام از طریق حفاری چاههای نفت به دست می آید و ترکیبات تشکیل دهنده آن با استفاده از فرایندی به نام تقطیر جزء به جزء جدا می شوند.
اصطلاح نفت خام به طورکلی برای نفت خام فرآوری نشده و سایر محصولات تولید شده از نفت خام تصفیه شده بکار می رود.نفت یک سوخت فسیلی است که از مواد آلی فسیل شده قدیمی مانند زئوپلانکتون و جلبک به دست می آید. مقادیر زیادی از این بقایا در ته دریا یا دریاچه قرار می گیرند جایی که با آب بدون اکسیژن یا رسوباتی مانند گل و لای پوشانده شده اند و نسبت به شرایط هوازی سریعتر تجزیه می شوند.
باکتریهای بی هوازی به دلیل نبود اکسیژن با استفاده از سولفات ها و نیترات ها و کاهش آنها به H2S و N2 انرژی تولید می کنند. به دلیل وجود چنین باکتریهای بی هوازی این ترکیبات بیشتر از طریق هیدرولیز تجزیه می شود.
با استقرار لایه های بیشتر در بستر دریا یا دریاچه، گرما و فشار شدیدی در مناطق پایین تر ایجاد می شود. این فرآیند باعث تغییر مواد آلی، ابتدا به ماده مومی معروف به کروژن شده و سپس تحت حرارت بیشتر از طریق فرایند معروف به کاتاژنز به هیدروکربن های مایع و گازی تبدیل می شود. تشکیل نفت ناشی از تجزیه هیدروکربن ها در انواع واکنش های عمدتا گرمازا در دما یا فشار بالا یا تحت هر دو است.