نقدینگی چه اثری در اقتصاد و چه ارتباطی با سطح قیمت ها دارد؟

مفاهیم اساسی بازارهای مالی، نقدینگی در بازار به چه معناست؟
احتمالاً بارها در خبرها و بحث های سیاسی و اقتصادی واژه نقدینگی را شنیده اید. نقدینگی یکی از شاخص های بازار پول است که نقش بسیار مهمی را در اقتصاد، خصوصا در کوتاه مدت ایفا می کند و آشنایی با آن برای گرفتن تصمیمات سرمایه گذاری موفق ضروری است. با ما همراه باشید تا با این مفهوم آشنا شویم.

نقدینگی چیست؟
نقدینگی اصطلاحی بسیار مهم است که در اقتصاد با عنوان M2 شناخته می شود. اما M2 چیست؟ پیش از این که با M2 یا همان نقدینگی آشنا شویم، باید شما را با اصطلاح حجم پول یا M1 آشنا کنیم. این اصطلاح به مجموع پول نقد که به عنوان وسیله ای برای مبادله استفاده می شود، گفته می شود. درواقع M1، همان مجموع اسکناس و حساب های جاری پول است و بخشی از نقدینگی است.

تفاوت نقدینگی (M2) و حجم پول (M1) با «شبه پول» معنا پیدا می کند. شبه پول (T)، انواع اوراق صکوک مانند اوراق مشارکت و...، سپرده های بلندمدت، اسناد خزانه یا هرگونه اوراقی که نقد شدن آن به صرف زمان نیازمند است در دسته شبه پول قرار می گیرد.از مجموع شبه پول و حجم پول میزان نقدینگی کل اقتصاد محاسبه می شود.

نقدینگی چه اثری در اقتصاد و چه ارتباطی با سطح قیمت ها دارد؟
بر اساس نظریه اقتصادی کلاسیک، اگر میزان نقدینگی یا عرضه پول در یک اقتصاد دو برابر شود، قیمت ها، حقوق و باقی متغیرهای وابسته نیز دو برابر خواهند شد، در نتیجه اتفاق خاصی جز تغییر اسمی متغیرها نمی افتد. بگذارید با یک مثال بهتر موضوع را مشخص کنیم: فرض کنید کل پول موجود در اقتصاد، 100 واحد باشد. 2 نفر در این اقتصاد حقوق می گیرند و هر کدام از این دو نفر 50 واحد حقوق دارند. 4 نوع کالا، هرکدام به قیمت 25 تومان در این اقتصاد وجود دارد. حال فرض کنید میزان موجودی پول به 200 تومان برسد. هر فرد 100 تومان حقوق گرفته و قیمت هر کالا 50 تومان می شود. شاید قیمت اسمی کالاها بالا رفته باشد و حقوق اسمی هر فرد هم دو برابر شده باشد، اما قدرت خرید افراد (حقوق واقعی) و قیمت نسبی هر کالا (قیمت واقعی) ثابت باقی مانده است. در نتیجه بالا بردن میزان نقدینگی تأثیری در وضعیت اقتصاد نداشته است. اما جالب است بدانید، این نظریه تنها در بلند مدت صادق است و در بازه های کوتاه - میان مدت، نظریه دیگری مد نظر اقتصاددانان قرار می گیرد که به نظریه کینزی شهرت دارد. این نظریه در سال 1931، توسط جان مینارد کینز، اقتصاددان نوبلیست انگلیسی معرفی شد و او طبق نظریه اش اظهار داشت که بازارپول، در کوتاه مدت بر روی میزان تولید و در نتیجه شاخص های اقتصادی موثر است و می توان از آن به عنوان ابزاری برای جلوگیری از رکود استفاده کرد. نظریه کینز به مدل IS_LM معروف است. بر اساس این نظریه، نقدینگی اثر مستقیمی بر سطح تولید و قیمت های واقعی در اقتصاد دارد و افزایش نقدینگی در کوتاه مدت با ثبات دیگر عوامل می تواند رکود تورمی ایجاد کند. البته این مدل پیچیده تر از آن است که بتوان در اینجا به طور کامل با آن آشنا شد اما نکته مهم این است که بدانید در کوتاه مدت، نقدینگی نقش مهمی در اقتصاد هر کشور دارد و مهار آن بسیار مهم است.

نقدینگی چگونه مهار می شود؟
ابزار اصلی بانک مرکزی اوراق قرضه(صکوک) است که برای سرمایه گذاران نیز بسیار قابل توجه بوده و یک فرصت سرمایه گذاری به شمار می رود. عملیات تعدیل نقدینگی در بازار، عملیات بازار باز نام دارد و شیوه کار آن به این صورت است که در هنگام نیاز به تزریق نقدینگی به بازار، بانک مرکزی و دولت، اوراق قرضه (که یک دارایی غیر نقد است) را به صورت فوری خریداری می کنند. این کار باعث تزریق پول نقد به بازار شده و نقدینگی را افزایش می دهد. در حالت دیگر این عملیات، دولت و بانک مرکزی با فروش اوراق قرضه، اقدام به کمتر کردن نقدینگی و حجم پول در اقتصاد می کنند. همچنین نرخ بهره، نرخ سود وام و مواردی از این قبیل نیز در تعیین نقدینگی بسیار تأثیرگذارند. در مقابل، نرخ بهره بانکی با نقدینگی رابطه عکس دارد. چرا که با بالا رفتن نرخ بهره بانکی (سود سپرده) مردم سعی می کنند بیشتر دارایی خود را به شکل حساب های سپرده بانکی نگهداری کنند تا پول نقد و این مورد باعث کنترل نقدینگی در جامعه می شود.