دیسپرسانت:
ماده پراکنده کننده، دیسپرس کننده، دیسپرسانت، پخش کننده یا عامل پراکندگی ماده ای است که به طور معمول مانند سورفکتانت عمل می کند یعنی به کلوئیدها یا امولسیون ها اضافه می شود تا جداسازی ذرات را بهبود بخشد و از نشست یا جمع شدن آن ها جلوگیری کند.
در واقع مواد پخش کننده یا دیسپرسانت ها با نفوذ به داخل کلونی ها، باعث از هم پاشیده شدن آن ها می شوند. نقش اصلی پخش کننده ها، جلوگیری از ته نشینی و پخش نمودن ذرات در محیط های آبی است.
کاربرد پراکنده کننده:
پخش کننده ها به طور گسترده ای برای ایجاد ثبات در محصولات مختلف صنعتی و صنایع دستی مانند رنگ ها، مایعات و سس سالاد استفاده می شوند. در فرمولاسیون نرم کننده ها یا فوق روان کننده ها، که برای بهبود کارایی خمیرها مانند بتن و خاک استفاده می شوند، به طور معمول از دیسپرسنت استفاده می شود.
روغن موتور خودرو، حاوی مواد شوینده و دیسپرس کننده است. مواد شوینده بر پایه فلز از تجمع لاک الکل مانند رسوبات روی دیواره های سیلندر جلوگیری می کنند. آن ها همچنین اسیدها را خنثی می کنند. پراکنده کننده ها آلودگی ها را به حالت تعلیق حفظ می کنند.
پخش کننده ها برای جلوگیری از تشکیل بیوفولینگ یا بیوفیلم در فرآیندهای صنعتی استفاده می شوند. همچنین می توان لجن باکتری را پراکنده کرد و کارایی بایوسیدها را افزایش داد.
در تولید گچ و بتن از پخش کننده ها به عنوان نرم کننده یا فوق روان کننده در فرمولاسیون های بتنی استفاده می شود تا ضمن حفظ خاصیت کسری (جریان) مورد نیاز، از آب کم شود. مقدار آب کم، بتن را مستحکم تر و در برابر آب نفوذ نمی کند.
به همین ترتیب، از پراکنده کننده ها به عنوان نرم کننده در دوغاب گچ در هنگام تولید تخته سنگ استفاده می شود، تا مقدار آب مصرفی را کاهش دهد. مصرف کم آب باعث می شود که با استفاده از انرژی کم، تخته زمینه خشک شود.
پراکندگی هدف اصلی در استفاده از مواد شوینده است. شوینده ها همچنین در برخی از برنامه ها به عنوان امولسیون کننده استفاده می شوند. مواد شوینده لباس و آلودگی را در مواد مختلفی که به طور طبیعی پراکنده می شوند، محصور می کنند.
هدف اصلی استفاده از دیسپرس کننده ها، شکستن لکه های نفتی تشکیل شده داخل ستون آب است. استفاده از پخش کننده ها بر هزینه های واکنش تولید نفت موثر است و آسیب های منابع مهم و حساس را به حداقل می رساند.