پمپ های روتاری (دوار):
از انواع پمپها در صنعت می توان به «پمپ های روتاری» (Rotary Pumps) اشاره کرد. این نوع از پمپ ها به دلیل نوع طراحی خود، نسبت به پمپ های رفت و برگشتی با وزن مشابه، سیال بیشتری را پمپ می کنند. پمپ های روتاری شامل انواع زیر هستند.
همانطور که در تصویر ابتدای متن هم به آن اشاره شده، پمپ روتاری یک پمپ جابه جایی مثبت است به این معنی که حجم ثابتی فارغ از نوع سیال پمپ خواهد شد.
پمپ دنده ای:
«پمپ های دنده ای» (Gear Pumps) شامل حداقل یک یا دو سری دنده هستند که دندانه های هریک داخل دیگری قرار دارند. با حرکت پمپ و جدایش دندانه ها، خلائی جزئی ایجاد که به کمک سیال پر می شود. زمانی که این حرکت دوار چرخ دنده ها ادامه پیدا کند، با به دام افتادن سیال در داخل محفظه پمپ، در نهایت، سیال به بخش خروجی پمپ منتقل خواهد شد.
پمپ های دنده ای خود بر دو نوع هستند:
«پمپ های دنده ای داخلی» (Internal Gear Pumps):
این پمپ ها توانایی جابه جایی سیالات با ویسکوزیته بالا همچون حلال ها و سوخت های روغنی تا آسفالت و چسب را دارند. دامنه ویسکوزیته سیالات قابل جابه جایی از 1 سانتی پوآز تا 1 میلیون سانتی پوآز متغیر است. همچنین، پمپ های دنده ای داخلی می توانند تا دمای 400 درجه سانتی گراد را نیز تحمل کنند.
علاوه بر این، خاصیت خودمکش و کارکرد در حالت خشک (برای مدت زمان کوتاه) نیز از جمله قابلیت های این پمپ ها به شمار می آید.
«پمپ های دنده ای خارجی» (External Gear Pumps):
با وجود این که پمپ های دنده ای خارجی نیز مانند پمپ های داخلی شامل دو چرخ دنده هستند اما این پمپ ها از دو چرخ دنده مشابه استفاده می کنند که در خلاف جهت یکدیگر چرخش می کنند. لازم به ذکر است که یکی از دنده ها به موتور متصل می شود و خود و دیگری را می چرخاند.
چنین پمپ هایی کارکرد بی صدایی دارند و برای بکارگیری در سیستم های هیدرولیکی با فشار بالا مفید هستند. از این پمپ ها به طور معمول در جابه جایی مواد شیمیایی و پلیمری، سیستم های هیدرولیکی، جابه جایی اسیدها و سیالات خورنده و روان کننده ها استفاده می شود.
پمپ دنده قلوه ای (گوشواره ای):
«پمپ های لوب» (Lobe Pumps) عملکردی مشابه پمپ های دنده ای دارند با این تفاوت که در این پمپ ها، دنده ها با یکدیگر تماسی ندارند و جعبه دنده تایمینگ خارجی از تماس آن ها جلوگیری می کند.
با توجه به عدم تماس دنده ها در این نوع از پمپ، می توان سیالاتی همچون پلیمر، صابون، انواع پوشش ها، چسب ها و فرآورده های غذایی (به خاطر نوع طراحی) را جابجا کرد. این پمپ ها را به خوبی می توان ضدعفونی و تمیز کرد و به همین دلیل امکان استفاده از آن ها برای جابه جایی سیالات با رنگ های مختلف و مواد غذایی فراهم است.
از نقاط ضعف آن ها نیاز به داشتن دو آب بند و دو دنده تایمینگ است که تعمیر و نگهداری آن را دشوار می کند. همچنین، عملکرد این پمپ ها در جابه جایی سیالات با ویسکوزیته پایین، کاهش می یابد.
پمپ پریستالتیک:
این نوع پمپ، متفاوت از انواع پمپها در صنعت عمل می کند و خود پمپ هیچ تماسی با سیال ندارد بلکه سیال در داخل یک لوله انعطاف پذیر جریان پیدا می کند که در درون یک محفظه دایره ای قرار گرفته است. در خارج از این لوله، غلتک هایی قرار گرفته اند که به حرکت خود سبب فشرده شدن لوله و انتقال سیال می شوند. این عمل را می توانید با فشردن ظرف خمیر دندان مقایسه کنید.
از پمپ های «پریستالتیک» (Peristaltic) در صنایع پزشکی برای جابه جایی سیالات در محیط استریل و همچنین پمپ کردن سیالات خورنده در ماشین های ظرف شویی و لباسشویی استفاده می شود. از مزایای این پمپ ها می توان به نبود قطعات دوار، سادگی تعمیرات و نگهداری اشاره کرد.
همچنین امکان جابه جایی سیالات ساینده و حاوی ذرات جامد نیز با پمپ های پریستالتیک فراهم است. از نقطه ضعف های این پمپ نیز می توان به سرعت کم، جریان ضربه ای، عمر پایین و همچنین، امکان واکنش پذیری لوله با سیالات درون آن اشاره کرد.
پمپ حفره پیش رونده:
«پمپ حفره پیش رونده» (Progressive Cavity Pump) جریان خروجی آرامی به همراه قابلیت خودمکش دارد که می توانند سیالاتی با مواد جامد و ساینده و همچنین مواد حساس به «برش» (Shear) مانند سس، خامه و … را جابجا کنند.
هریک از این پمپ ها شامل سه جزء اصلی به صورت زیر هستند: