بیان ضخامت لوله

بیان ضخامت لوله:
بیان قطر لوله برای بیان مشخصات به منظور سفارش دادن لوله مورد نظر کافی نیست. از این رو، در جداول استاندارد سایز لوله ها علاوه بر قطر، ضخامت نیز بیان می شود.

روش های مختلفی برای بیان ضخامت لوله وجود دارد که از شناخته شده ترین آن ها می توان به روش وزنی و روش عدد اسکجول اشاره کرد. در ادامه، نحوه بیان ضخامت لوله با استفاده از هر یک از این روش ها را توضیح می دهیم.

روش وزنی:
در سیستم IPS، ضخامت لوله ها بر اساس وزن واحد لوله (کیلوگرم بر متر) بیان می شد. بر این اساس، ضخامت لوله دارای سه گروه S یا STD (دیواره استاندارد)، XS (دیواره ضخیم) و XXS (دیواره با ضخامت مضاعف) بود. برخی از لوله ها با توجه به یکی از این گروه ها و برخی دیگر مطابق با دو یا سه کلاس وزنی تولید می شدند.

با معرفی سیستم NPS و DN، عدد اسکجول جای خود را به روش وزنی داد. البته روش وزنی به طور کامل منسوخ نشد. این روش هنوز هم برای بیان ضخامت در برخی از لوله ها مورد استفاده قرار می گیرد. جدول زیر، نمونه ای از استاندارد سایز لوله ها (با انتهای صاف) را بر اساس استاندارد ASTM A53 نمایش می دهد.

دقت داشته باشید که در مثال بالا، کلاس وزنی برای لوله ای با DN معادل 25 و ضخامت اسمی برابر با 4.24 میلی متر تعریف نشده است. اگرچه، این لوله با عدد اسکجول 160 مشخص می شود.

بیان ضخامت لوله به روش عدد اسکجول چگونه است؟
«اسکجول لوله» (Pipe Schedule)، استانداردی است که به منظور اندازه گیری و نمایش ضخامت اسمی دیواره لوله مورد استفاده قرار می گیرد.

در سال 1927 میلادی (1306 شمسی)، موسسه استانداردهای ملی آمریکا (ANSI)، سیستمی را با عنوان عدد اسکجول برای نمایش ضخامت دیواره لوله ارائه کرد. عدد اسکجول در جداول استاندارد معمولا با علامت اختصاری «SCH» نمایش داده می شود. برخلاف روش وزنی، عدد اسکجول دارای محدوده گسترده تری است.

محدوده عدد اسکجول:
عدد اسکجول، بیانگر مقدار تقریبی نسبت فشار عملیاتی به تنش مجاز دیواره لوله است. با این وجود، این عدد، فقط برای نمایش کلاس ضخامت لوله مورد استفاده قرار می گیرد. محدوده عدد اسکجول از 5 تا 160 تغییر می کند.

هر چه این عدد بزرگ تر باشد، ضخامت لوله بیشتر خواهد بود. در برخی از موارد، در کنار عدد اسکجول از عبارات اختصاری روش وزنی نیز برای بیان دقیق تر نوع لوله استفاده می شود. جدول زیر، نمونه ای از استاندارد سایز لوله ها (فولاد ضد زنگ) بر اساس استاندارد ASME B36.19 را نمایش می دهد.

متداول ترین لوله های مورد استفاده در تأسیسات ساختمان دارای عدد اسکجول 40 و 80 هستند.

البته برخی از لوله های مورد استفاده در کارخانه های فرآیندی، خدمات شهری و پروژه های عمرانی از لوله هایی با عدد اسکجول بالاتر استفاده می کنند. هر چه فشار اعمال شده بر دیواره لوله بیشتر باشد، عدد اسکجول مورد نیاز نیز بیشتر خواهد بود.