کاربرد کلروفرم چیست؟

تری کلرومتان به عنوان حلال ید، آلکالوئیدها چربی ها و برخی مواد دیگر استفاده می شود. کلروفرم عمدتا برای تولید مبرد فرئون R-22 استفاده می شود. استفاده از R-22 به عنوان مبرد در کشورهای توسعه یافته به دلیل گرم شدن کره زمین حذف شده است، اما به دلیل در دسترس بودن و تولید آسان همچنان در کشورهای در حال توسعه تقاضای زیادی دارد.

از زمانی که اثرات این ترکیب کشف شده است به عنوان یک ماده بیهوشی برجسته در جراحی های پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد. حتی جنایتکاران از این ترکیب برای قربانی کردن افراد به دلیل اثرات بیهوشی استفاده می کنند.گزارش شده است که تنفس هوای حاوی 900 ppm کلروفرم می تواند باعث سرگیجه، سردرد و خستگی شود. هنگامی که ماهیت سمی این ترکیب و اثرات مضر آن بر کبد، کلیه ها و سیستم عصبی مرکزی کشف شد، استفاده از آن به عنوان ماده بیهوشی با سایر محصولات ایمن جایگزین شد.

ماهیت سمی این ترکیب به فسژن نسبت داده می شود. اکسیداسیون کلروفرم در حضور نور باعث ایجاد گاز بسیار سمی می شود که فسژن نامیده می شود. به همین دلیل کلروفرم در بطری های تیره رنگ و با دهانه تنگ که کاملا پر شده اند ذخیره می شود به طوری که هیچ گونه تماسی با هوا نداشته باشد.کلروفرم دندانپزشکی یکی از ترکیباتی است که برای بی حسی موضعی جهت درمان ریشه دندان و عصب کشی مورد استفاده قرار می گیرد.

ساخت کلروفرم

از نظر صنعتی این ترکیب با گرم کردن مخلوطی از کلر و متان تولید می شود. در دمای 400-500 درجه سانتی گراد هالوژناسیون توسط واکنش زنجیری رادیکال آزاد رخ می دهد و متان یا کلرومتان را به ترکیبات کلردار تبدیل می کند.

CH4 + Cl2 → CH3Cl + HCl

CH3Cl + Cl2 → CH2Cl2 + HCl

CH2Cl2 + Cl2 → CHCl3 + HCl

وقتی کلروفرم تحت کلر بیشتری قرار می گیرد طی واکنش زیر به تتراکلرید کربن تبدیل می شود.

CHCl 3 + Cl 2 → CCl 4 + HCl

خروجی این فرایند مخلوطی از چهار ترکیب کلرومتان، دی کلرومتان، کلروفرم (تری کلرومتان) و تتراکلرید کربن است که با تقطیر از یکدیگر جدا می شوند.اولین فرآیند صنعتی تولید این ماده شیمیایی واکنش استون (یا اتانول) با هیپوکلریت سدیم یا هیپوکلریت کلسیم بود که به واکنش هالوفرم معروف است. کلروفرم را می توان از نمک های استات همراه (یا نمک های فرمت شده در صورت شروع اتانول) با تقطیر حذف کرد.

این واکنش هنوز برای تولید بروموفرم و یدوفورم استفاده می شود. فرآیند هالوفورم برای تولید کلروفرم معمولی منسوخ شده است. با این حال برای تولید مواد دوتایی شده در صنعت استفاده می شود.دوتروکلروفرم با واکنش دوتروکسید سدیم با کلرید هیدرات تهیه می شود. مقداری از هیدروژن آلدهید در محصول باقی می ماند و نمونه هایی با خلوص ایزوتوپی بالاتر از تری کلرواستوفنون به عنوان ماده اولیه به دست می آید.

واکنش های شبه هالوفرم حتی در محیط های داخلی نیز می توانند ناخواسته رخ دهند. به عنوان مثال از ترکیب محلول هیپوکلریت سدیم (سفید کننده) و متیل اتیل کتون (پاک کننده لاک ناخن) کلروفرم تولید می شود. مخلوطی از کلر استخر و استون نیز همینطور است.