کاربرد پلیمر در بسته بندی

به جرأت می توان گفت یکی از بزرگ ترین صنایعی که از مواد پلیمری استفاده می کند و مورد تحول بسیاری قرار گرفته است، صنعت بسته بندی است. به طور کلی بسته بندی به معنی محافظی است که سلامت کالای بسته بندی شده را در فاصله زمانی پس از تولید و در مراحل حمل و نقل، انبارداری و توزیع تا مصرف نهایی حفظ کرده و کالا را از صدمات احتمالی در اثر عوامل زیستی، فیزیکی یا شیمیایی مصنون نگه می دارد. در میان صنایع مختلف، صنعت غذایی بیشترین مصرف را از صنعت بسته بندی دارد.

در صنعت غذایی هدف اصلی از بسته بندی، جداسازی مواد غذایی از محیط خارجی و حفاظت غذا در برابر فساد ناشی از فعالیت ریزاندامگان، رطوبت، گازها، گرد و غبار، بوها و همچنین نیروهای مکانیکی است. امروزه با توجه به معایبی که در انواع مختلف بسته بندی های مواد غذایی از جنس مواد پلاستیکی تخریب ناپذیر، شیشه، فلزات و کاغذ دیده می شود، گرایش به سمت یافتن استفاده از زیست پلیمرهای تخریب پذیر در انواع بسته بندی ها بیشتر شده است. از این رو پژوهش های جدید به یافتن جایگزین های مناسب برای بسته بندی های متداول معطوف شده است.

از آنجایی که بکارگیری مواد پلیمری در صنعت بسته بندی مواد غذایی بیشترین کاربرد را پیدا کرده است، در ادامه این مقاله کاربرد مواد پلیمری را در صنعت غذایی بررسی می کنیم. همچنین برای آشنایی با کاربردهای مواد پلیمری در بسته بندی محصولات کشاورزی نیز می توانید به بخشی از مقاله کاربرد مواد پلیمری در کشاورزی مراجعه کنید. در ادامه این مقاله ضمن مقدمه ای بر معرفی انواع روش های بسته بندی، ویژگی های مواد زیست تخریب پذیر مورد استفاده در صنعت بسته بندی محصولات غذایی را معرفی می کنیم.

موادی که به طور معمول در بسته بندی مواد غذایی از دیرباز استفاده شده اند، شامل شیشه، فلزات، کاغذ و پلاستیک سخت و انعطاف پذیر است. بر اساس مواد بکار رفته در صنعت بسته بندی در سراسر جهان، 36% مواد کاغذی، 17% فلز، 34% پلاستیک، 10% شیشه و 3% سایر مواد استفاده می شوند که هر کدام مزایا معایب خاص خودشان را دارند.به عنوان مثال شیشه در کنار برخورداری از مزایای خنثی بودن از نظر شیمیایی، نفوذ ناپذیری، بی بو بودن، بهداشتی بودن و شفافیت دارای معایبی مانند وزن زیاد، حساس بودن به شوک های گرمایی و عوامل خارجی، زیاد بودن هزینه و… است.

فلزات دارای مزایایی مانند مقاومت زیاد در برابر ضربه های خارجی، دمای زیاد، نفوذ رطوبت، نور و اکسیژن هستند. اما، پدیده خوردگی در فلزات در مقایسه با دیگر مواد بسته بندی، سریع تر رخ می دهد و این خوردگی به وجود آمده می تواند موجب تغییر رنگ و کاهش ویتامین های مواد غذایی شود.کاغذ افزون بر برخورداری از انعطاف پذیری، شکل پذیری و چاپ پذیری، بازیافت پذیری وتجزیه سریع در محیط، سد مطلوبی در برابر نور است. اما، در برابر نفوذپذیری رطوبت مقاومت مناسبی ندارد.

در این بین بکارگیری پلاستیک های سنتزی سهم زیادی از صنعت بسته بندی را با توجه به مزایایی همچون قیمت به نسبت کم، قابلیت شکل پذیری زیاد گرفته اند. با وجود اینکه پلاستیک های سنتزی بیشترین کاربرد را در صنعت بسته بندی مواد غذایی دارند، اما افزایش تولید و حجم مصرف پلاستیک ها در زندگی روزمره بشر، به تجمع حجم عظیمی از ضایعات پلاستیکی تجزیه ناپذیر منجر شده که منجر به مشکلات فراوان زیست محیطی شده است.

از بین بردن این ضایعات پلاستیکی تجزیه ناپذیر بسیار پراهمیت است ولی هزینه های این کار بسیار زیاد بوده و مشکلات زیادی دارد. از این رو، در سال های اخیر توجه پژوهشگران به یافتن جایگزین های مناسب برای این نوع مواد بسته بندی معطوف شده است. برای این منظور، مواد زیست تخریب پذیر با قابلیت زیست تخریب پذیری زیاد و سازگاری با محیط زیست گزینه مناسبی به حساب می آیند.