تقسیم بندی انواع ولو بر اساس عملکرد

تقسیم بندی انواع ولو بر اساس عملکرد:
برخی از انواع valve فقط برای یک عملکرد و برخی برای چند عملکرد به کار گرفته می شوند. در این بخش به معرفی تقسیم بندی انواع ولو بر اساس عملکرد یا به عبارت دیگر، معرفی کاربردهای شیرآلات صنعتی می پردازیم.

ولو ایزوله یا ولو ایزولاسیون چیست ؟
شیر ایزوله یا شیر ایزولاسیون، وسیله ای است که به منظور توقف جریان سیال در محل مشخصی از سیستم پایپینگ و انجام عملیات نگهداری یا مقاصد ایمنی مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع ولو در تعیین مسیر حرکت جریان و اتصال تجهیزات خروجی به سیستم لوله کشی نیز کاربرد دارد. ایزوله بودن یک ولو، نشان دهنده وظیفه آن در سیستم است و اشاره ای به ساختار آن ندارد. به همین دلیل، بسیاری از انواع valve در گروه ولو ایزولاسیون قرار می گیرند. در برخی از موارد، به این شیرآلات، «بلاک ولو» (Block Valve) نیز می گویند.

برای درک بهتر عملکرد ولو ایزوله، سینک ظرفشویی در تأسیسات بهداشتی ساختمان را در نظر بگیرید. در حالت عادی، جریان آب به سمت شیرهای سینک همواره باز است. با این وجود، در صورت نیاز به تعمیر این شیرها، باز بودن جریان آب در فرآیند تعمیر اختلال ایجاد خواهد کرد.

به همین دلیل، یک شیر ایزوله (معمولا از نوع توپی) در مسیر لوله کشی زیر سینک تعبیه می شود. بستن این شیر، جریان آب به درون شیرهای کنترلی سینک را قطع کرده و امکان انجام تعمیرات یا تعویض آن ها را فراهم می کند. ولوهای ایزوله در سیستم های پایپینگ صنعتی نیز دارای عملکرد مشابه هستند.

کنترل ولو یا شیر کنترل چیست ؟
شیر کنترل، «کنترل ولو» (Control Valve) یا «تراتل ولو» (Throttle Valve)، یکی از انواع valve برای تنظیم پارامترهای عملیاتی در سیستم های پایپینگ است. این نوع شیر به منظور تنظیم مستقیم سرعت و ظرفیت جریان مورد استفاده قرار می گیرد.

با کنترل این پارامترها، امکان تغییر غیر مستقیم پارامترهای وابسته نظیر دما، فشار و سطح مایع فراهم می شود. در سیستم مورد استفاده قرار می گیرد. شیرهای کنترل با عنوان «شیر تنظیم کننده» (Regulating Valve) نیز شناخته می شوند.

شیر کروی، شیر سوزنی، شیر پروانه ای، شیر دیافراگمی، شیر توپی، شیر سماوری و شیر گلویی از انواع ولو قابل استفاده به عنوان شیر کنترل هستند. از بین این موارد، شیرهای کروی رواج بیشتری دارند. اغلب ولوهای کنترل از عملگرهای اتوماتیک برای تنظیم و کنترل جریان استفاده می کنند. برخی از این ولو کاربردهای دیگری نیز دارند. به عنوان مثال، شیر توپی به عنوان شیر ایزولاسیون نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

شیر ایمنی یا شیر اطمینان چیست ؟
شیر اطمینان یا «شیر ایمنی» (Safety Valve)، یک وسیله محافظتی است که به منظور جلوگیری از آسیب رسیدن به تجهیزات تحت فشار و سیستم لوله کشی در هنگام افزایش بیش از حد فشار یا ایجاد خلا مورد استفاده قرار می گیرد.

زمانی که فشار سیستم از میزان مشخص شده در مستندات طراحی (فشار عملیاتی مجاز) عبور کند یا شرایط خلا ناخواسته در سیستم به وجود بیاید، احتمال آسیب رسیدن به تجهیزات و یا پرسنل افزایش می یابد. در این شرایط، شیرهای اطمینان فشار سیستم را با سرعت بالا به حالت ایمن باز می گردانند.

معیارهای مختلفی برای تقسیم بندی این شیرها وجود دارند. به عنوان مثال، ولوهای ایمنی بر اساس نحوه نحوه جابه جایی دیسک به انواع ولو اطمینان با لیفت کم (خودکار)، لیفت کامل و فول بور (تمام مقطع) تقسیم می شوند.

شیر بدون بازگشت یا چک ولو چیست ؟
«چک ولو» (Check Valve)، یکی از انواع valve است که به منظور جلوگیری از بازگشت جریان در سیستم های پایپینگ مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع شیر با عنوان «شیر بدون بازگشت» (Non-Return Valve) یا به اختصار «NRV» نیز شناخته می شود.

فشار ناشی از عبور سیال در یک جهت مشخص، المان مسدود کننده جریان را به سمت بالا حرکت می دهد و مسیر را باز می کند. به دلیل یک طرف بودن جهت باز شدن المان مسدود کننده، حرکت سیال در جهت مخالف، باعث بسته شدن مسیر می شود.

شیرهای دارای عملکرد ویژه:
در برخی از موارد، شیرهای مورد استفاده در سیستم لوله کشی به منظور انجام عملکردی مورد استفاده قرار می گیرند که توسط انواع ولو معرفی شده در بخش های قبلی قابل انجام نیست.

از انواع valve با عملکرد خاص می توان به شیر چند راهه، شیر شناور، شیر سوپاپ مکش، شیر گیوتینی و شیر کور خطی اشاره کرد. در بخش های بعدی به معرفی این موارد خواهیم پرداخت.