تقسیم بندی انواع ولو بر اساس مکانیزم حرکت المان مسدود کننده جریان

تقسیم بندی انواع ولو بر اساس مکانیزم حرکت المان مسدود کننده جریان:
تغییر وضعیت عملگر یا اکچویتور شیر به صورت دستی، با منبع انرژی یا خودکار، باعث حرکت ساقه و المان مسدود کننده (دیسک، میله یا ماده انعطاف پذیر) می شود. این حرکت، امکان توقف، راه اندازی یا تنظیم جریان سیال را فراهم می کند.

با توجه به نحوه جابه جایی دیسک می توان انواع ولو را به دو گروه کلی ولو با حرکت خطی و ولو با حرکت دورانی تقسیم بندی کرد.

انواع ولو با حرکت خطی:
«شیر با حرکت خطی» (Linear Motion Valve) بر مبنای جابه جایی المان مسدود کننده در یک مسیر مستقیم (عمود بر مسیر جریان سیال) کار می کند. این جابه جایی مستقیم یا خطی باعث توقف، راه اندازی یا تنظیم جریان سیال می شود.

فعال سازی حرکت خطی المان مسدود کننده در این نوع شیر با جابه جایی محوری یا دورانی عملگر صورت می گیرد.

به طور کلی، سرعت تغییر وضعیت جریان در شیرهای خطی نسبت به شیرهای دورانی کمتر است. البته این شیرها، از دقت و ثبات بیشتری بهره می برند. المان مسدود کننده این شیرها، هنگام قرارگیری در وضعیت باز، به طور کامل از مسیر جریان خارج می شود.

انواع ولو خطی با عملگر دورانی:
شیرهای خطی با عملگر دورانی معمولا از چرخش یک ساقه روزه دار برای جابه جایی المان مسدود کننده جریان استفاده می کنند.

فلکه، یکی از انواع متداول عملگرهای مورد استفاده در این نوع شیرها است. از انواع ولو خطی با عملگر دورانی می توان به شیر کشویی، شیر کروی، شیر دیافراگمی، شیر سوزنی و شیر گلویی اشاره کرد. این شیرها در اغلب موارد به منظور کنترل جریان مورد استفاده قرار می گیرند.

انواع ولو خطی با عملگر محوری:
در شیرهای خطی با عملگر محوری، جابه جایی المان مسدود کننده توسط نیروی پنوماتیکی یا الکترومغناطیسی در یک محور مشخص انجام می گیرد. شیرهای کواکسیال (هم محور)، شیرهای زاویه ای و شیرهای برقی (سلونوئیدی) از انواع ولو خطی با عملگر محوری به شمار می روند.

سرعت عملگر در این نوع ولو بیشتر از ولوهای دارای عملگر دورانی است. ولوهای دارای عملگر محوری فقط برای توقف یا راه اندازی جریان سیال مورد استفاده قرار می گیرند و در تنظیم جریان کاربردی ندارند. 

انواع ولو با حرکت دورانی یا شیر با حرکت یک چهارم:
«شیر با حرکت دورانی» (Rotary Motion Valve)، طی حرکت دورانی المان مسدود کننده، جریان سیال را توقف، راه اندازی یا تنظیم جریان می کند. در این نوع ولو، معمولا از یک دیسک به عنوان المان مسدود کننده در مسیر مستقیم جریان استفاده می شود.

در اغلب موارد، چرخش یک چهارم یا 90 درجه ای عملگر، دیسک را در وضعیت باز یا بسته قرار می دهد. البته برخی از انواع valve با حرکتی دورانی در بازه کمتر یا بیشتر از 90 درجه تغییر وضعیت می دهند. در این نوع شیر می توان از عملگرهای دستگیره ای یا فلکه ای استفاده کرد.

شیر با چرخش یک چهارم در زاویه 0 درجه به طور کامل بسته و در زاویه 90 درجه به طور کامل باز می شود. تصویر بالا، ساختار نمونه ای از این نوع شیر را نمایش می دهد. سرعت تغییر وضعیت ولو با حرکت دورانی بسیار بیشتر از ولو با حرکت خطی است.

از پرکاربردترین انواع شیرهای دورانی می توان به شیر توپی، شیر سماوری، شیر پروانه ای و شیر یک طرفه اشاره کرد. در برخی از تقسیم بندی ها، شیرهای دورانی با شیرهای 90 درجه ای در دو گروه مجزا قرار می گیرند.

به عنوان مثال، شیرهای پروانه ای از انواع ولو دورانی و یک چهارم در نظر گرفته می شوند. در صورتی که شیرهای دارای دیسک لولایی (مانند شیر یک طرفه)، فقط در گروه شیرهای دورانی قرار می گیرند.