معادن و ذخایرسنگ لعل

چیزی که مشخص است قیمت این جواهر زیبا در جهان رو به افزایش است. قیمت این سنگ در سایز های بزرگ می تواند بسیار بالا هم باشد زیر نمونه های بزرگ آن بسیار کمیابند. باید دقت داشت که ذخایر اسپینل نیز به همان اندازه محدودند. برای نمونه های باکیفیت برمه و تانزانیا به ازای زیر یک قیراط می تواند 200 تا 500 دلار باشد.برای سایز تا 2 قیراط و قرمز خالص قیمت معمولا 600 تا 1200 دلار است.

به همین ترتیب با افزایش سایز مثلا 2 تا 5 قیراط 3 تا 5 هزار دلار برای هر قیراط افزایش میابد. نمونه هایی با رنگ خاص و کمیاب و سایز بزرگ قیمت هایی تا ده هزار دلار برای هر قیراط نیز معامله می شوند. چیزی که بدیهیست کیفیت تعیین کننده قیمت اسپینل است.

اسپینل در حالت خام دارای جلا و درخشندگی شیشه مانند است؛ اما هر چه آن را بهتر و دقیق تر تراش دهند، جلای بهتری به دست می آورد تا آنجا که جلای آن به نیمه سخت (نیمه الماس گونه) نیز ارتقاء پیدا می کند و این برای اسپینل، یک امتیاز مهم محسوب می شود. معمولا اسپینل های شفاف و خوش رنگ و دارای تراش های قوی را برای ساخت جواهر به کار می برند و از نمونه های مات تر و کمرنگ تر یا کدرتر برای ساخت گوی، آویزهای نمادین و موارد دیگر استفاده می شود.

spinel in Marble matrixکشورهای میانمار، تاجیکستان، سریلانکا، تایلند، ویتنام، کامبوج دارای بهترین کیفیت اسپینل با نام "یاقوت قرمز" هستند. کشورهای دیگری چون افغانستان، نپال، استرالیا، تانزانیا، ماداگاسکار، نیجریه، جنوب غرب کنیا نیز رگه های مرغوب این سنگ مشاهده می شود. در ویتنام نزدیک منطقه Luc Yen، استخراج اسپینل و یاقوت از سال 1990 به طور جدی شروع شده است که اغلب اسپینل ها صورتی رنگ هستند.

Mahenge لعلدر تانزانیا نیز در دهه 1980 میلادی در معادن اطراف شهرستان Morogoro، سنگهای اسپینل قرمز - صورتی رنگ تا قرمز آلبالویی و جلوه ای نئونی یافت شده است که امروزه گزارشهایی از اسپینل هایی شفاف و تراش خورده با اندازه 10 تا 50 قیراط نیز از تانزانیا گزارش شده است. اما بیاییم مهم ترین مکان های دارای ذخایر این کانی را بررسی کنیم:

معدن اسپینل (لعل) بدخشان تاجیکستان و تاریخچه آن

اسپینل های تاجیکستانمعدن باستانی و تاریخی بدخشان (کوه لعل) در نزدیکی منطقه مرغاب در شرق ایالت بدخشان که اسپینل های آن در ایران قدیم عنوان "لعل بدخشان" شناخته می شود، یکی از مهم ترین ذخایرسنگ لعل در تاجیکستان امروزی می باشد. گفته شده به علت یک زلزله شدید و در پی آن سقوط صخره های بزرگ از کوه و خرابی های ناشی از آن این معدن کشف شده است.

در ارتفاعات 2900 متری بین کوروگ واشکاشیم کنار رود پانج، مرز بین تاجیکستان و افغانستان معدن کوه لعل قرار دارد که تقریبا نصف اسپینل های آن با رنگ سرخ و بقیه صورتی می باشند. استخراج از این معدن از قرن هفتم میلادی شروع شده و گفته شده سنگهای معروفی چون یاقوت تیمور و یاقوت پرنس سیاه که در اصل اسپینل بوده اند، از این مکان استخراج شده است.

در طول قرن بیستم به علت شرایط جغرافیایی و بسته آنجا در اتحادیه جماهیر شوری، این معادن کمتر شناخته شده بودند. در جنگ بین امراتوری روسیه و بریتانیا بر سر استعمارگرایی و تعیین نقشه مرزها در آسیا، از آنجا که روسیه به جواهرات علاقه چندانی نداشت، این معادن روی نقشه در مرزبندی افغانستان و روسیه تعیین شدند و به نحوی از دید جهان مخفی شدند.

معدن اسپینل موگوک برمه (میانمار)

لعل قرمز موگوک برمه میانماربه جرات می توان گفت قرمزترین اسپینل های جهان مربوط به شهرستان موگوک (Mogok) در میانمار می باشند. این اسپینل ها که تا سال ها تحت پادشاهی برمه به عنوان یاقوت سرخ استخراج میشدند. آنها در سایز کوچک تا متوسط در ذخایر اولیه آنجا در سنگهای مرمر همراه با آپاتیت آبی، کندرودیت و میکا دیده می شوند.البته اسپینل های موگوک در بسیاری از تناژ رنگی از قرمز مایل به ارغوانی تا قرمز خالص (مشهور به یاقوت سرخ قدیم)، صورتی روشن تا نارنجی مایل به قرمز که به "اسپینل های شعله" (flame spinels) مشهورند می توانند یافت شوند.

این گوهر استقامت مطلوبی در مقابل آتش، اسید و سقوط دارد اما توصیه می شود که در نگهداری آن دقت گردد زیرا وجود شاخص های درونی گاهی باعث می گردد که مقاومت این گوهر، کاهش یابد و صدمه پذیرتر گردد. البته با توجه به سختی بالای آن به ندرت دچار خش می شود. بهرحال هنگام تمیز کردن با آب ولرم و صابون می توان آن را پاک نگه داشت.