تفاوت طلا و پیریت چیست؟

عبارت طلای ابلهان (Fool’s Gold) مدتهای زیادی بر سر زبان افراد پی جوی طلا و اکتشاف کنندگان بود. آنها از سنگ پیریت برای سرگرم شدن و خندیدن به مردم عادی هیجان زده و ساده لوحی که از تفاوت پیریت و طلا اطلاعی نداشتند استفاده می کردند. حتی گفته می شود در اواخر قرن نوزدهم و در غرب وحشی هنگامی که هیجان یافتن طلا داغ بود افراد بی اطلاع آن را در بستر رودخانه ها به جای طلا میشستند! برای تشخیص این سنگ و تفاوت آن از طلا چندین آزمایش وجود دارد که ما ابتدا به نوع غیر تخریبی و سپس آزمایشهای تخریبی می پردازیم:

کدرشدگی: اغلب سنگهای پیریت یافت شده در طبیعت دارای کدرشدگی و یا لکه های سیاهی روی سطح خود دارند. این در حالی است که ناگت های طلا و یا در اندازه های خیلی کوچک معمولا در طبیعت معمولا درخشنده و بدون نقاط سیاه و یا کدر است.

رنگ: پیریت دارای رنگی برنجی است ولی طلا رنگی طلایی. بیشتر طلاهای طبیعی آمیخته با نقره هستند و اگر درصد نقره آنها بالا باشد رنگ طلا مقداری به زرد مایل به سفید خواهد شد.

خطوط خراش: بر روی سطح بیشتر پیریت ها خراش هایی موازی شکل نقش بسته است. این درحالی است که روی طلا این چنین خطوط و خراش هایی مشاهده نمی شود.

شکل: پیریت معمولا در شکلهایی زاویه دار مانند مکعبی، اکتاهدرال یا پیریتوهدرال وجود دارد. این درحالی است که طلا معمولا در طبیعت دارای زوایایی گرد شده هستند. البته باید دقت کنید که برخی از قطعات طلا می توانند شکلی کریستالی مشابه پیریت نیز باشند.

وزن مخصوص: وزن مخصوص پیریت تقریبا 5 است، در حالی که طلا دارای وزن مخصوص 19.3 است. بنابراین یک تکه طلای خالص وزنی بیش از یک تکه پیریت در همان ابعاد دارد. البته باید دقت کنید که قطعات طلا در طبیعت اغلب همراه و آمیخته با فلزات دیگری است که وزن مخصوص آن را پایین میآورند ولی با این حال نیز خیلی فاصله (شاید در حد سه برابر) با وزن مخصوص پیریت دارد.

رنگ خاکه: هنگامی که پیریت را به سطح چینی بدون لعاب ( یا پشت نعلبکی های قدیم) بکشید، اثری که برجای می گذارد رنگ سیاه مایل به خاکستری است. این درحالی است که رنگ خاکه طلا، طلایی است.

سختی: سختی طلا 2.5 است و یعنی نمی تواند حتی روی سطح یک سکه مسی خش بیاندازد. این درحالی است که پیریت دارای سختی 6 تا 6.5 بوده و می تواند سطح سکه مسی را به راحتی خش بیاندازد.

چکش خوارری: فلز طلا بسیار چکش خوار است و می تواند تحت فشار می تواند خم یا پهن شود. پیریت در برابر فشار مقاوت نشان داده و با یک ضربه چکش پودر می شود.
برش پذیری: تکه کوچکی از طلا می تواند با چاقو تیز برش داد، ولی تکه های کوچک پیریت را نمی تواند برش داد.

مارکاسیت (Marcasite) تنها کانی معدنی است که همان مشخصات شیمیایی پیریت را داراست. تفاوت این دو در این است که مارکاسیت در شکل بلوری ارتورمبیک (مانند قوطی کبریت) ظاهر می شود. همچنین مارکاسیت شکننده تر از پیریت بوده و وزن مخصوص آن نیز کمتر است. مارکاسیت در رنگ زرد برنجی دیده نمی شود و به جایش دارای رنگ برنجی کمرنگ و گاهی ته رنگ سبز است.

در اواسط سال های 1800 میلادی جواهرسازان از پیریت به عنوان نگین و آثار هنری استفاده می کردند و آن را به اشتباه مارکاسیت می نامیدند. البته استفاده از مارکاسیت نیز درجواهرسازی انتخاب خوبی نیست زیرا سریع اکسیده شده و به هرچیز دیگری که در تماسش باشد صدمه میزند.