کلسیم فسفات دی بازیک (DCP) یک رقیق کننده غیر آلی محلول است. اشکال بی آب (کریستال سه کلینیکی) و دی هیدرات (ساختار منوکلینیکی) DCP در ساخت دارو استفاده می شود. فرم هیدراته DCP دارای خواص جریان خوب و رطوبت کم است. بر اساس دما (40-50 درجه سانتیگراد) و رطوبت (32٪ -75٪ رطوبت نسبی٪ RH) موجود در محیط فرم هیدراته تمایل به از دست دادن آب هیدراتاسیون دارد که می تواند باعث بی ثباتی شیمیایی شود.
شکل بی آب DCP به دلیل عدم وجود آب در ساختار کریستالی آن، تخلخل بیشتری نشان می دهد که منجر به تراکم پذیری بهتر و تجزیه سریعتر می شود. فرم دی هیدرات تحت تأثیر دمای بالا در فرآیند دانه بندی مرطوب (جزئی یا کامل) به شکل بی آب تبدیل می شود.
مقایسه بین دو شکل DCP نشان داده است که فرم بی آب دارای تخلخل درون ذره ای بهتر و قابلیت تراکم پذیری بهتری نسبت به فرم دی هیدرات است. علاوه بر این، به دلیل تخلخل درون ذره ای بالاتر، تجزیه DCP بی آب بهتر از فرم هیدرات است. گریدهای مختلف DCP در حال حاضر در دسترس است، گرید درشت برای فشرده سازی مستقیم و گرید متوسط برای دانه بندی مرطوب یا تراکم غلتکی استفاده می شود.
روش تولید کلسیم فسفات دی بازیک
فسفات کلسیم دی بازیک در اثر خنثی سازی هیدروکسید کلسیم با اسید فسفریک تولید می شود که دی هیدرات را به صورت جامد رسوب می دهد. در دمای 60 درجه سانتی گراد فرم بی آب رسوب می کند:
H3PO4 + Ca (OH) 2 → CaHPO4
برای جلوگیری از تجزیه هیدروکسی آپاتیت تشکیل شده، سدیم پیرو فسفات یا تری مگنزیم اکتاهیدرات فسفات اضافه می شود. در یک فرآیند مداوم می توانCaCl2 را با (NH4) 2HPO4 تیمار کرد تا دی هیدرات تشکیل شود:
CaCl2 + (NH4) 2HPO4 → CaHPO4 • 2H2O
سپس دوغاب دی هیدرات تا حدود 65-70 درجه سانتی گراد گرم می شود و CaHPO4 بی آب را به عنوان رسوب بلوری معمولاً به صورت بلورهای صاف الماسی که برای پردازش بیشتر مناسب هستند، تشکیل می دهد. دی هیدرات فسفات کلسیم دی بازیک در سیمان های فسفات کلسیم(CPC) "بروسیت " تشکیل می دهد که کاربردهای پزشکی دارند.این ترکیب عمدتا به عنوان یک مکمل غذایی در غلات صبحانه آماده، غذاهای سگ، آرد غنی شده و محصولات رشته ای استفاده می شود.
همچنین در برخی از ترکیبات دارویی، از جمله برخی از محصولات برای از بین بردن بوی بدن استفاده می شود. فسفات کلسیم دی بازیک در برخی از مکمل های غذایی کلسیم تقویت استخوان و در خوراک طیور استفاده می شود. این ماده همچنین در بعضی از خمیردندان ها به عنوان ماده کنترل کننده تارتار استفاده می شود. این ترکیب به شکل دی هیدرات (برسایت) در برخی از سنگ های کلیه و در جرم های دندانی نیز یافت می شود.