جایگاه حمل و نقل زمینی در ایران

یکی از دستاوردهای مهم ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی توسعه زیرساخت ها و گسترش خطوط جاده ای کشور است. پس از اینکه صنعت خودروسازی در کشور رونق چشمگیری کرد، پروژه بهسازی و توسعه راه ها در دستور کار قرار گرفت و با احداث جاده های بزرگ، جایگاه حمل و نقل زمینی در ایران بسیار با اهمیت شد. این امر موجب تنظیم و اصلاح حقوق حمل و نقل زمینی نیز شد. به گونه ای که بسیاری از شرکت های باربری و مسافربری با واردات خودروهای پیشرفته به رونق این صنعت مهم کمک کردند و باعث ایجاد تغییراتی در قوانین جاده ای شدند.

بهسازی جاده ها در ایران موجب کاهش چشمگیر سوانح جاده ای شد و تلفات جاده ای تا 50 درصد کاهش یافت. البته، ناگفته نماند که با گذشت زمان و تولید خودروهای بی کیفیت این آمار مجددا بالا رفت تا اینکه نهادهای ذی ربط دستور به ارتقای کیفیت و ایمنی خودروهای داخلی دادند. بسیاری از واردکنندگان خودور به ویژه ماشین های سنگین روز به روز نگاه ها را به سمت تجارت زمینی و حمل و نقل جاده ای متمرکز کردند؛ تا جایی که اغلب تاجران به دلیل مزایای بی نظیر حمل کالا از طریق کامیون های ترانزیت سایر روش های حمل و نقل را کنار گذاشتند.

طبق آماری که در سال 1391 منتشر شد، ایران دارای 10789 کیلومتر بزرگراه است که سراسر کشور را به هم متصل می کند. تقریبا در کنار هر بزرگراه یک جاده مخصوص برای کامیون های ترانزیت زمینی وجود دارد که باعث ترافیک جاده ای نشوند. تمام شبکه های راهی ایران اعم از جاد ه ای و بزرگراهی شامل حقوق حمل و نقل زمینی هستند و خودروهای و کامیون های ترانزیت باید از آن تبعیت کنند.

تقریبا 8 بزرگراه بین المللی از خاک ایران می گذرد. بزرگراه های AH1، AH2، AH8، AH70، AH71، AH72، AH75 و AH78 که همگی از چند شهر ایران می گذرند. به طور مثال، بزرگراه شماره 1 از کمربندی توشین در مرکز توکیو ژاپن آغاز و با گذشتن از چندین کشور آسیای میانه وارد خاک ایران شده و از ترکیه گذشته و به بلغارستان منتهی می شود. همچنین، بزرگراه شماره 2 از اندونزی آغاز و پس از گذشتن از کشورهای آسیایی به غرب ایران منتهی می شود. سایر بزرگراه ها نیز شرق آسیا را به اروپا متصل می کند.

حقوق حمل و نقل زمینی تمام این مسیرها مطابق با قراردادهایی است که بین اعضای جاده ها وضع شده است. به گونه ای کالاهای ممنوعه نظیر مشروبات الکلی و غیره حق گذر از خاک ایران را ندارند. البته، در برخی از مواقع با اعمال سخت گیری های شدید از سوی مراجع قانونی ایران امکان حمل آن ها وجود دارد.