بیمه یکی از ضروریات در زندگی امروز است که بدون آن زندگی سخت تر شده و با ریسک بالاتری ادامه پیدا می کند.
استفاده از بیمه کمک می کند تا افراد مختلف با خیال راحت تری به زندگی ادامه دهند. کاهش استرس یکی از مهم ترین مزایای استفاده از انواع بیمه است.
بیمه به اشخاصی که دچار خسارت ناشی از حادثه ای ناگوار شده اند، هزینه ای طبق قراردادی که از پیش نوشته شده، می پردازد. اما بیمه انواع مختلفی دارد که باید با آن ها آشنا شوید.
بیمه به قراردادی اطلاق می شود که بین بیمه گر و بیمه گذار بسته می شود و به موجب آن، بیمه گر متعهد می شود در قبال دریافت وجه مشخصی، زیان وارد شده به فرد یا شرکت دیگر یا همان بیمه گذار را در رویدادهای ناگوار جبران کند.
در ادامه به تعریف بیمه و انواع آن می پردازیم. آشنایی با بیمه و انواع آن به شما برای اخذ بیمه مد نظرتان کمک خواهد کرد.
بیمه چیست؟
بیمه را می توان ضمانتی تعریف کرد که بیمه گذار با پرداخت مبلغ مشخص شده ای، می تواند بخش زیان احتمالی را در صورت وقوع حوادث ناگوار در یک دوره زمانی خاص از بیمه گر دریافت کند.
به این کار «انتقال خطر یا ریسک» گفته می شود.
در واقع شما خطر پرداخت خسارت را به بیمه گر واگذار و بیمه گر را در جبران خسارت شریک می کنید؛ پس بیمه را می توان یکی از روش های «مدیریت ریسک» برشمرد.
به پولی که بیمه گذار به بیمه گر می پردازد، «حق بیمه » می گویند و چیزی که بیمه می شود «موضوع بیمه»، خوانده می شود.
بیمه گر و بیمه گذار سند قانونی را تنظیم می کنند که در این سند بر سر چیزی که قرار است بیمه شود، توافق می کنند که به آن «قرارداد بیمه» گفته می شود.
مواردی که در قرارداد بیمه باید انعقاد شود، به شرح زیر است:
حق بیمه چگونه محاسبه می شود؟
میزان حق بیمه با توجه به 2 عامل محاسبه می شود. ابتدا احتمال وقوع حادثه و در نتیجه وارد شدن خسارت در آینده بررسی و محاسبه می شود. عامل دیگر نیز بررسی این نکته است که احتمال وقوع حادثه برای فرد بیمه شده بیشتر یا کمتر از میانگین احتمالی خطر است یا خیر.
البته بدیهی است که تمامی افراد بیمه گذار دچار حادثه و خسارت نمی شوند و درصد کمی از آن ها از بیمه گر پول دریافت می کنند.
پولی که بیمه گر به بیمه گذار می پردازد، از جمع شدن پول هایی تامین می شود که تمامی بیمه گذاران پرداخت می کنند و به احتمال زیاد، بعدها به کمک بیمه گر نیازی پیدا نخواهند کرد.
فواید استفاده از بیمه چیست؟
همان طور که گفته شد، بیمه بخشی از خسارت ناشی از حوادث ناگوار احتمالی را به بیمه گذار پرداخت می کند.
بیمه می تواند در تامین و جایگزینی مجدد اموالی که از دست داده اید و توان مالی خرید آن ها را ندارید، به شما کمک کند. مثلا اگر خانه شما در آتش سوزی سوخت، بیمه گر بسته به قراردادی که با آن بسته اید، بخش زیادی از هزینه های بازسازی خانه تان را پرداخت می کند.
احتمال وقوع برخی حوادث بسیار کم است؛ اما ممکن است عواقب جبران ناپذیری داشته باشد. مثلا اگر در طی حادثه ای شما آسیب جدی ببینید و نتوانید کار کنید، بیمه برای ادامه زندگی و حتی روند درمان، به کمک شما می آید.
گاهی وسایلی را با استفاده از وام خریداری می کنید.
مثلا اگر خودرویی را با وام بخرید و همین خودرو دچار آسیب شود، در صورت داشتن بیمه می توانید برای بازپرداخت وام، بخشی از هزینه ها را از بیمه گر دریافت کنید.
مزایای استفاده از بیمه در این موارد خلاصه نمی شود. به صورت کلی شما با داشتن بیمه خیالتان از بسیاری از زمینه ها راحت می شود. از بیمه های درمانی گرفته تا بیمه حوادث و آتش سوزی، کمک می کنند تا شما در عین اینکه از جان و مال خود محافظت می کنید، پشتیبانی به نام بیمه برای جبران اتفاقات ناگوار داشته باشید.
تاریخچه بیمه در ایران
به طور رسمی برای نخستین بار در سال 1270 شمسی، ناصرالدین شاه قاجار امتیاز «تأسیس اداره حمل و نقل و سازمان بیمه در ایران» را به یک شخص روس تبار به نام «لازار پولیاکف» واگذار کرد، اما این طرح اجرا نشد.
بعدها در سال 1289 و حکومت احمدشاه قاجار، دو بنیاد روسی با نام های « نادژا» و «کافکاز مرکوری» فعالیت های بیمه ای را در ایران آغاز کردند.
به تدریج شرکت های بیمه ای خارجی دیگر نیز وارد این حوزه در ایران شدند و حدود 25 سال بازار بیمه ایران در دست خارجی ها بود. در سال 1314 حدود 29 شرکت بیمه خارجی در ایران کار می کردند که از میان آن ها دو شرکت به نام های «اینگستراخ» و « یورکشایر» از سایر شرکت ها فعال تر بودند و تا قبل از پیروزی انقلاب، در ایران فعالیت داشتند.
در سال 1314 شمسی بود که «الکساندر آقایان» و «علی اکبر داور»، با سرمایه دولتی 20 میلیون ریالی، شرکت سهامی بیمه ایران را تأسیس کردند که این را می توان نقطه آغاز تحولات بازار بیمه در ایران دانست.
قبل از تشکیل این شرکت، هیچ شرکت 100 در 100 ملی در خاورمیانه و حتی هند وجود نداشت.
به همین دلیل شرکت های خارجی به مقابله با این شرکت پرداختند و کارشکنی های زیادی انجام دادند و شرکت های خارجی به سختی با این شرکت قرارداد بیمه خوداتکایی می بستند.
در تاریخ 1316، مجلس شورای ملی قانونی را تصویب کرد که به موجب آن، بیمه سازمان های دولتی به شرکت بیمه ایران واگذار شد و شرکت های دولتی باید 25 درصد از بیمه های صادره خود در ایران را در شرکت بیمه ایران، بیمه اتکایی می کردند.
در سال 1331 شمسی، در دولت دکتر مصدق قانونی تصویب شد که طبق آن، فعالیت شرکت های بیمه ای خارجی در ایران محدود شد. بین سال های 1329 تا 1343 شمسی، 8 شرکت بیمه ای ایرانی خصوصی تأسیس شد و فعالیت این شرکت ها، نسبت به بنیادهای خارجی، پررنگ تر شد.
به منظور پرورش نیروهای فنی کارآمد در صنعت بیمه کشور، در سال 1349 مدرسه عالی بیمه تأسیس شد. یک سال بعد یعنی در سال 1350، قانون تأسیس بیمه مرکزی به تصویب رسید و این سازمان توانست نظارت بیشتری بر فعالیت های بیمه ای داشته باشد.
در همین سال شرکت های بیمه ای فعالی همچون بیمه تهران، بیمه دانا، بیمه حافظ و بیمه ایران و آمریکا با مشارکت سرمایه گذاران خارجی تأسیس شد.
روند توسعه و شکوفایی شرکت های بیمه ای ادامه یافت، به طوری که تا پیروزی انقلاب، علاوه بر شرکت سهامی بیمه ایران، 13 شرکت بیمه خصوصی و 2 نمایندگی خارجی در این صنعت فعال بودند.
بعد از پیروزی انقلاب، در سال 1358 همه شرکت های بیمه ایرانی توسط شورای انقلاب ملی اعلام شد و طبق اصل 44 قانون اساسی، تمامی فعالیت های بیمه ای زیر نظر دولت قرار گفت.
در سال های 60 و 61، فقط به سه شرکت بیمه ایران، آسیا و البرز مجوز صدور بیمه نامه داده شد. در سال 67 نیز 10 شرکت بیمه ای ادغام شدند و شرکت بیمه دانا شکل گرفت.
شرکت بیمه توسعه صادرات نیز از سال 73 فعالیت خود را آغاز کرد و تعداد شرکت های بیمه به 5 شرکت دولتی رسید.
اکنون تعداد بیمه های فعال در ایران به شدت افزایش پیدا کرده است. بیمه هایی که به صورت مختلف مشغول به فعالیت هستند. به ویژه بیمه هایی که وابسته به بانک های معتبر خصوصی هستند و توانسته اند نظر بسیاری از مردم را به خود جلب کنند.
انواع بیمه
به طور کلی بیمه به دو دسته بیمه های اجتماعی و بیمه های بازرگانی تقسیم می شود.
هر کدام از این دو نوع بیمه شامل موارد مختلف و شرایط گوناگونی است. آشنایی با هر کدام از انواع این بیمه ها برای شما ضروری است.
در ادامه سعی می کنیم به طور خلاصه نکاتی را در مورد این بیمه ها بیان کنیم.
بیمه اجتماعی
بیمه های اجتماعی اکثرا اجباری هستند و قانون کارفرما را ملزم به پرداخت حق بیمه می کند. یکی از ویژگی های این نوع بیمه، این است که معمولا شخص دیگری (مثل کارفرما) بخش زیادی از حق بیمه را پرداخت می کند و درصد کمی از دستمزد فرد، برای پرداخت حق بیمه اختصاص می یابد.
البته در ایران بیمه های اختیاری نیز وجود دارد که به افراد این امکان را می دهد ماهانه با پرداخت مبلغی، خود را بیمه کرده و از امتیازات بیمه تامین اجتماعی بهره مند شوند.
بیمه های بازرگانی
بیمه بازرگانی برخلاق نام آن، تنها مربوط به موارد تجاری و کسب و کار مربوط نمی شود.
بیمه های بازرگانی به 3 دسته کلی تقسیم می شوند:
البته اخیرا برخی بیمه های خاص (خارج از این 3 نوع بیمه) نیز در ایران به وجود آمده است.
بیمه اشخاص شامل موارد زیر می شود:
بیمه اموال شامل موارد زیر می شود:
بیمه مسئولیت عبارتند از:
بیمه های خاص جدیدی هم که به تازگی در کشور شکل گرفته اند، شامل موارد زیر می شوند:
بیمه مسافرتی نیز جزو انواع بیمه است که امروزه استفاده از آن اجباری است.
در سفرهای خارج از کشور، بیمه گر متعهد می شود در طول مدت بیمه نامه، اگر بیمه گذار در کشور مقصد دچار حادثه یا بیماری، مفقودی بار یا گذرنامه، فوت و.. شود، تا سقف مبلغی که توافق شده است، خسارت وارده را به بیمه گذار بپردازد.
اصول بیمه
در انعقاد قراردادهای بیمه هر یک از طرفین قرارداد، باید به تهعدات خود عمل کنند؛ به این تعهدات «اصول حاکم بر قراردادهای بیمه» گفته می شود. این اصول عبارتند از:
در ادامه سعی می کنیم به معرفی اصول مختلف حاکم بر بیمه به صورت مختصر اشاره کنیم.
اصل حسن نیت
در تمامی قراردادهای بیمه، اصل حسن نیت باید یکی از عوامل اساسی حاکم بر قرارداد باشد که هر دو طرف ملزم به رعایت هستند.
متقاضی بیمه در هنگام عقد قرارداد باید تمامی اطلاعاتی که لازم است برای تخمین ریسک موجود در دست باشد، با کمال صداقت ارائه کند. بیمه گر نیز موظف است تمامی تعهدات خود در پرداخت خسارت و زمان وقوع حادثه را به شکل واضح و هیچ گونه ابهامی مشخص کند.
اگر هر یک از طرفین در رعایت این اصل تخلفی انجام دادند، طرف مقابل می تواند به صورت یک جانبه اقدام به فسخ قرارداد کند.
بیمه گر به صورت کامل به شخصی که قرارداد بیمه را بسته اعتماد و حسن نیت دارد و در نتیجه فرد یا شرکت بیمه شده باید با نهایت صداقت پاسخ مثبت به این حسن نیت بدهد.
اصل غرامت
برخی افراد، بیمه را به منبع درآمدی برای خود فرض می کنند و با ایجاد خسارت های عمدی، سعی در دریافت پول از بیمه گر را دارند.
به موجب اصل غرامت، بیمه گذار برای دریافت خسارت، باید موارد زیر را به اثبات برساند:
اصل نفع بیمه پذیر
طبق این اصل، کسی می تواند خسارت دریافت کند که مالک مورد بیمه باشد. یعنی کسی که صاحب اموال نیست، نمی تواند آن را بیمه کرده و در صورت بروز حادثه از بیمه گر غرامت دریافت کند.
در صورتی هم که مالک مورد بیمه، بعد از عقد قرارداد بیمه آن را به شخص دیگری بفروشد یا واگذار کند، نفع بیمه گذار قطع می شود.
اصل جانشینی
این اصل زمانی اجرا می شود که دلیل بروز خسارت، کوتاهی و تقصیر افراد دیگر باشد.
در چنین شرایطی بیمه گذار خسارت را از بیمه گر دریافت می کند و حق پیگرد عامل و مسئول حادثه، به صورت وکالتنامه به بیمه گر واگذار می شود. همچنین در چنین حالتی خسارت دریافت شده از عوامل ایجاد حادثه، به بیمه گر تعلق می گیرد و بیمه گذار حق ندارد 2 بار خسارت دریافت کند.
بسیاری از این موارد که جنبه حقوقی دارند کاملا وابسته به قوانین جاری کشور است. در نتیجه بهتر است اگر مشکلاتی رد این زمینه دارید حتما از یک مشاور حقوقی یا وکیل استفاده کنید. بسیاری از مشاوران حقوقی به صورت تخصصی در مورد بیمه و حواشی مربوط به آن فعالیت دارند.
اصل تعدد بیمه
در صورت وجود 3 شرط زیر، تعدد بیمه برخلاف اصل غرامت می تواند باشد:
اصل داوری
در صورت بروز هرگونه اختلاف بین بیمه گر و بیمه گذار، داوری توسط متخصصان بیمه انجام می شود و از روند طولانی طرح دعوا در دادگاه جلوگیری می شود.
این موضوع کمک می کند تا روندهای دادرسی طولانی برای مشکلات بیمه ای ایجاد نشود. استفاده از این اصل به بهبود استفاده از بیمه نیز کمک می کند.
اصل علت نزدیک
این اصل زمانی به کار می آید که علت های مختلف و به هم پیوسته باعث به وجود آمدن خسارت شود، در صورتی که تمامی این حوادث تحت پوشش بیمه نامه نیست.
در این شرایط بررسی هایی انجام می شود تا مشخص شود خسارت به چه دلیل حاصل شده است. اگر علت اصلی حادثه تحت پوشش بیمه باشد، بیمه گذار خسارت را دریافت می کند، در غیر این صورت بیمه گر هیچ تعهدی در قبلا بیمه گذار ندارد.
اصل اتکایی
طبق این اصل شرکت های بیمه ریسک بیمه شده را تا جایی که ممکن است، در سطع وسیعی پخش می کنند.
در چنین شرایطی بیمه گر با توجه به سرمایه و ذخایر خود، بخشی از ریسک های صادره را به حساب خود نگه می دارد و مازاد بر توان اش را بین بیمه گران اتکایی مختلف تقسیم می کند.
آیا اصول بیمه در انواع بیمه لحاظ می شود؟
همان طور که گفته شد، بیمه انواع مختلفی دارد، ممکن است در برخی قراردادها نیاز به رعایت تمام اصول ذکرشده نباشد.
به طور کلی در تمامی رشته های بیمه، دو اصل حسن نیت و نفع بیمه پذیر باید رعایت شود.
اصل غرامت و اصل جانشینی نیز باید در قرارداد بیمه های اموال حتما لحاظ شود. در بیمه های مسئولیت، اصل غرامت باید رعایت شود، اما لزومی به انعقاد اصل جانشینی وجود ندارد.
در بیمه های اشخاص، به خصوص بیمه های عمر و حوادث، با توجه به این امر که ارزش انسان با پول قابل محاسبه نیست، اصل غرامت و جانشینی قابل طرح نیست.
|
|
|
|
| نماد اعتماد الکترونیک | نشان ملی ثبت | گواهی شامد ارشاد |
© کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به داده پردازان هومان پویان می باشد.
