همه کُک های نفتی مشابه یکدیگر نیستند. برای شناخت علت مشکلاتی که در مواجهه با کک مشاهده می شود لازم است نوع کک مشخص گردد. اکثر رسوبات کک نفتی به عنوان کک حرارتی شناخته می شوند.
مکانیزم تشکیل کک قیر عبارت است از حرارت یک هیدروکربن سنگین مانند نفت کوره در دمای بالاتر از 200 درجه سانتیگراد که در آن یک پیش ماده کریستال مایع به نام مزوفاز شروع به شکل گیری می کند. با گذشت زمان، مزوفازها رشد می کنند و در فاز مایع به یکدیگر می پیوندند و تاحدودی به محصول نهایی کک نفتی نزدیک می شوند.
این محصول در زیر نور پلاریزه قابل مشاهده است. به این محصول که به صورت تنک در سطح پخش شده اند موزاییک گفته می شود. موزاییک ها در ابعاد 0/5 تا 10 میکرون هستند. هرچه ابعاد و تعداد موزاییک ها بیشتر باشد نظم کک نهایی بیشتر خواهد بود. عوامل موثر بر رشد مزوفازها شامل موارد زیر می باشد:
همچنین نسبت اتمی H/C و محتویات خاکستر یا فلزات در کُک خصوصیات ویژه ای را ایجاد می نماید که همه آنها وابسته به شرایط تولید و منبع تغزیه و خوراک آن می باشد.کک ایزوتروپ یا همسانگرد به روش پلیمریزاسیون، یا تخریب حرارتی مواد آلی در غیاب فاز مایع، تشکیل می شود. البته این کک کمتر از نوع غیرهمسانگرد که پیشتر توضیح داده شد تشکیل می گردد.
نوع سوم به نام کک پیرولیتی معروف است. این نوع، با تجزیه فاز بخار مواد آلی در دماهای بالاتر شکل می گیرد. شکل کک ها نشان دهنده رشد آهسته لایه نازکی (حدود 1 میکرون) از آن می باشد. نوع پیرولیتی می تواند به عنوان چسب ذرات کاتالیستی یا ذرات بزرگ تر در فرایند عمل نماید.
فازغ از اینکه چه نوع ککی در سیستم وجود داشته باشد، درک اینکه با چه روش و مکانیزمی تشکیل شده است برای یافتن ریشه مشکلات کُک مفید خواهد بود. بدین ترتیب می توان برای از بین بردن یا کنترل تولید آن راه حلی اتخاذ نمود.