عنصر روتنیم چیست؟

عنصر روتنیم (Ruthenium) با نماد شیمیایی Ru، یکی از عناصر شیمیایی جدول مندلیف است که عدد اتمی آن 44 می باشد. این عنصر در حقیقت چهل و چهارمین عنصر از جدول تناوبی بوده که در گروه VIIIB و دوره پنجم جدول تناوبی قرار دارد. در واقع عنصر روتنیوم یک فلز واسطه نادر (Transition Metals) سخت و شکننده به رنگ سفید- نقره ای است. این فلز با عناصر آهن (Fe)، اوسمیوم (Os) و هاسیم (Hs)، در گروه هشت واسطه جدول تناوبی قرار گرفته است.

تاریخچه کشف عنصر روتنیم بسیار جالب است. برای نخستین بار در سال 1808 میلادی، شیمیدان لهستانی به نام اسنیادکی (Jedrzej Sniadecki) در حال بررسی بر روی سنگ معدن پلاتین در آمریکای جنوبی بود. او توانست یک فلز جدید را کشف کند. وی این عنصر جدید را وستیوم نامگذاری کرده بود. زمانیکه شیمیدانان فرانسوی تلاش کردند تا کار اسنیادکی را تکرار کنند، نتوانستند دوباره آن فلز را در سنگ معدن پلاتین پیدا کنند. هنگامیکه اسنیادکی این موضوع را فهمید، معتقد شد که احتمالا اشتباه کرده است. پس ادعای خود را پس گرفت.

سپس در سال 1844 میلادی، شیمیدان مشهور روسی یعنی کارل ارنست کلاوس (Karl Ernst Claus) شروع به مطالعه بر روی باقیمانده محلول بعد از تصفیه پلاتین خام نمود. در واقع وی در هنگام این بررسی، عنصر روتنیوم را از قسمتی از پلاتین خام که در محلول آبی تیزاب سلطانی (مخلوط اسید هیدروکریک و اسید نیتریک) غیر قابل حل بود، به دست آورد. کلاوس نام این عنصر از کلمه لاتین روتنیا (Ruthenia) به معنی روسیه که امروزه بخشی از اوکراین است، گرفته است.

توجه داشته باشید که نمونه خالص عنصر روتنیم در سال 1844 میلادی توسط شیمیدان آلمانی، آیل هات میچرلیش به دست آمد.عنصر روتنیم یکی از نادرترین عناصر بر روی زمین است. این عنصر به شکل فلز آزاد در طبیعت در کوه های اورال، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی و آفریقای جنوبی یافت می شود. این فلز مانند سایر فلزات گروه پلاتین، از سنگ معدن پلاتین استخراج می شود.

به علاوه این عنصر در کانی پنتلاندیت در منطقه سادبری اونتاریو و همچنین در نهشته های پیروکسینیت در جنوب آفریقا یافت می شود. این فلز گاهی اوقات با فلزات پلاتین، اوسمیم و ایریدیم نیز همراه است. همچنین با عناصر مس، نیکل و رسوبات (که از آن به صورت تجاری بازیافت می شود) نیز همراه می باشد. روتنیم همچنین می تواند از زباله های رادیواکتیو استخراج شود.

از نظر تجاری، این فلز به وسیله کمپلکس فرآیند های شیمیایی از طریق واکنش هیدروژن با کلرید روتنیوم آمونیوم به صورت پودر تولید می شود. این پودر در حقیقت به وسیله روش های متالورژی و جوش کاری قوسی با آرگون تهیه می گردد. دقت داشته باشید که تولید جهانی آن از 19 تن به 35 تن در سال رسیده است. علاوه بر آن، تخمین زده شده است که ذخایر آن حدود 5000 تن می باشد.