عنصر تربیم (Terbium) عنصر شمار 65 جدولی تناوبی مندلیف است. عنصر تربیم (تربیوم) در دسته فلزات واسطه داخلی (لانتانیدها) جای دارد. این ماده فلزی خاکی، کمیاب و خاکستری رنگی است. از خواص عنصر تربیوم قابلیت انعطاف پذیری و چکش خوار بودن آن است. این فلز به قدری نرم است که با چاقو بریده می شود.
عنصر تربیم به صورت قابل قبولی در هوا پایدار بوده و دارای دو دگرگونی بلورین است. درجه تغییر شکل این عنصر 1289 درجه سانتی گراد است. برای شناخت بیشتر خواص عنصر تربیم می توانید به مدل اتمی بور برای عنصر تربیم مراجعه نمایید. این ماده در جدول تناوبی بعد از گادولینیم و قبل از دیسپروزیم قرار گرفته است.
به طور طبیعی یک ایزوتوپ عنصر تربیم پایدار با نام Tb-159 وجود دارد. همچنین عنصر تربیوم 33 رادیو ایزوتوپ نیز دارد. فراوان ترین رادیو ایزوتوپ عنصر تربیم، 158Tb با نیمه عمر 180 سال، 157Tb با نیمه عمر 71 سال و 160Tb با نیمه عمر 72,3 روز است. بقیه ایزوتوپ های رادیواکتیو تربیوم نیمه عمر هایی کمتر از 6,907 روز دارند. لازم به ذکر است که بیشتر این ایزوتوپ های رادیواکتیو حتی نیمه عمری کمتر از 24 ثانیه دارند. همچنین عنصر تربیم 18 حالت متا نیز دارد.
حالت فروپاشی اولیه قبل از فراوان ترین ایزوتوپ پایدار یعنی تربیوم 159، جذب الکترون است. حالت اولیه پس از آن نیز فروپاشی منفی بتا است. محصول فروپاشی اولیه قبل از تربیوم 159 ایزوتوپ های Gd (گادولینیم) است. محصول اولیه پس از فروپاشی، ایزوتوپ های Dy (دیسپروزیم) هستند.
ترکیبات عنصر تربیم
ترکیبات مختلفی از تربیوم وجود دارند که کاربرد های متنوعی نیز برایشان تعریف شده است. برخی از این ترکیبات عبارتند از:
اکسید تربیم (III، IV) گاهی اوقات هپتا اکسید تترا تربیم نیز نامیده می شود. این ماده ترکیبی شیمیایی به شکل پودر سیاه رنگ است. اکسید تربیوم یکی از مهم ترین ترکیبات تجاری تربیوم بشمار می آید. چنین محصولی حاوی حداقل مقداری تربیوم در حالت اکسیداسیون 4+ همراه با Tb پایدار (III) می باشد. اغلب اکسید تربیم از طریق احتراق اگزالات یا سولفات موجود در هوا تولید می گردد.