عنصر ایریدیوم از عناصر شیمیایی جدول تناوبی مندلیف بوده و با نماد شیمیایی Ir شناخته می شود. عدد اتمی عنصر ایریدیم 77 و عدد جرمی آن 192.217 است. خواص عنصر ایریدیوم منجر شده است تا در گروه 9 و تناوب 6 جدول مندلیف قرار بگیرد. از خواص عنصر ایریدیوم می توان به مقاومت بالا در برابر خوردگی و فرسایش اشاره نمود. عنصر ایریدیوم از عناصر کمیاب و از فلزات واسطه است.
این ماده در دسته عناصر پلاتین جای گرفته است. نقطه ذوب ایریدیوم بالاست، بنابراین فرم دادن به این فلز مشکل است. ترکیبات عنصر ایریدیوم نیز شناسایی شده و کاربردهایی دارند. ایزوتوپ عنصر ایریدیوم نیز وجود داشته و در ادامه این مقاله بررسی می شود. کاربرد عنصر ایریدیوم در نوک خودکارها و خودنویس ها و همین طور کاتالیزور ها دیده می شود.
تاریخچه عنصر ایریدیوم
در سال 1803 در شهر لندن دانشمندی به نام اسمیتسون تنانت توانست ایریدیم را به همراه اسمیم کشف نماید. وی این ماده را از پسماند تیره پلاتین خام محلول در تیزاب سلطانی کشف نمود. تیزاب سلطانی همان مخلوط هیدروکلریک و اسید نیتریک است. نام عنصر ایریدیم از نام لاتین واژه رنگین کمان گرفته شده است. دلیل این نامگذاری این است که نمک های ایریدیوم بسیار رنگارنگ هستند.
ابتدا قرار بر این بود که میله متر استاندارد از این فلز ساخته شود که آلیاژی 90% پلاتین و 10% ایریدیم است. حادثه KT که مرز زمانی بین دوران کرتاسه و دوران سوم زمین شناسی را مشخص می کند، به وسیله لایه نازک عنصر ایریدیم شناسایی شد.
به عقیده بسیاری دانشمندان مانند Luis Alvarez، این ایریدیم منشا فرا زمینی داشته است. این ایریدیوم از یک اخترچه یا ستاره دنباله دار که سقوط کرده، به زمین آمده است. البته برخی از دانشمندان دیگر نیز مانند M. McLean از موسسه پلی تکنیک ویرجینیا به منشا آتشفشانی عنصر ایریدیم معتقدند.