تعریف رئوستای لغزشی

تعریف رئوستای لغزشی:
همان طور که دیدیم، مقاومت متغیر را می توان به گونه ای پیکربندی کرد که به عنوان یک مدار مقسم ولتاژ عمل کند و در این حالت پتانسیومتر نام دارد.

علاوه بر این، می توان یک مقاومت متغیر را به گونه ای پیکربندی کرد که جریان را تنظیم کند و در این حالت به عنوان یک رئوستا شناخته می شود.

رئوستاها مقاومت های متغیر دو سر هستند و به گونه ای پیکربندی شده اند که از یک ترمینال و تنها یک لغزنده استفاده می کنند.

ترمینال دیگر که بدون استفاده است را می توان بدون اتصال در نظر گرفت یا آن را مستقیماً به لغزنده متصل کرد. رئوستاها قطعاتی سیم پیچی شده هستند.

با تغییر موقعیت لغزنده روی عنصر مقاومتی، می توان مقدار مقاومت را افزایش یا کاهش داد و به این ترتیب مقدار جریان را کنترل کرد.

بنابراین، با تغییر مقدار مقاومت رئوستا می توان جریان را کنترل کرد. یک مثال مرسوم استفاده از رئوستا، کنترل سرعت مجموعه قطارهای یک اسباب بازی است. رئوستاها تنها براساس مقادیر مقاومت تعریف نمی شوند، بلکه با مقدار توان نیز مشخص می شوند.

شکل زیر رئوستایی را نشان می دهد که برای کنترل جریان به کار رفته است.

در مدار شکل بالا، مقاومت مؤثر رئوستا بین ترمینال انتهایی پایه 3 و لغزنده پایه 2 است. اگر پایه 1 بدون اتصال باشد، مقاومت مسیر بین پایه 1 و پایه 2 مدار با c می شود و اثری بر مقدار جریان بار نخواهد داشت.

حال اگر پایه 1 و پایه 2 به یکدیگر متصل شوند، آن بخش از مسیر مقاومتی اتصال کوتاه شده و این بار هم اثری بر مقدار جریان بار نخواهد داشت.

از آن جایی که رئوستاها جریان را کنترل می کنند، باید به گونه ای طراحی شوند که قابلیت عبور جریان بار مداوم را داشته باشند.

تغییر پیکربندی یک پتانسیومتر سه سر به یک رئوستای دو سر امری ممکن است، اما امکان دارد مسیر مقاومتی کربنی نتواند جریان بار را عبور دهد. از سوی دیگر، کنتاکت لغزنده یک پتانسیومتر معمولاً ضعیف ترین بخش آن است تا جریان کمی از لغزنده بگذرد.

البته اگر مقاومت بار RL بسیار بزرگ تر از حداکثر مقدار مقاومت رئوستا باشد، این قطعه برای کنترل جریان بار مناسب نیست. اندازه مقاومت بار باید بسیار کوچک تر از مقاومت رئوستا باشد تا اجازه عبور جریان بار را بدهد.

عموماً رئوستاها مقاومت های متغیر الکترومکانیکی توان بالایی هستند که در کاربردهای قدرت (توان) به کار می روند و عنصر مقاومتی آن ها معمولاً از یک سیم ضخیم مناسب ساخته می شود تا حداکثر جریان I را وقتی که مقدار مقاومت R آن مینیمم است هدایت کند.

رئوستاهای سیم پیچی شده در کاربردهای کنترل توان مانند لامپ، هیتر یا مدارهای کنترل موتور برای تنظیم جریان های میدان در کنترل سرعت یا جریان راه اندازی موتورهای DC و… مورد استفاده قرار می گیرند.

انواع مختلفی رئوستا وجود دارد، اما رایج ترین آن ها انواع چنبره ای هستند که ساختار آن ها برای خنک سازی باز است، هرچند انواع بسته آن ها نیز وجود دارند.

رئوستاهای لغزشی لوله ای نیز وجود دارند که احتمالاً آن ها را در آزمایشگاه های فیزیک دیده اید. این رئوستاهای خطی یا لغزشی از سیم دارای مقاومت تشکیل شده اند که حول یک لوله یا پیستون عایق پیچانده شده است.

کنتاکت لغزشی این رئوستاها در قسمت بالایی تعبیه شده و مطابق شکل زیر، برای کاهش یا افزایش مقاومت مؤثر به صورت دستی قابل حرکت به سمت چپ و راست است.

مشابه پتانسیومترهای چرخان، رئوستاهای گروهی نیز موجود هستند. در برخی از این رئوستاها، اتصالات الکتریکی ثابت برای سیم ساخته شده تا مقدار ثابتی مقاومت بین هر دو ترمینال باشد.

چنین اتصالاتی به عنوان تپ (Tapping) شناخته می شوند (مشابه ترانسفوماتورها).