تاریخچه آب ژاول

سفید کننده ها انواع گوناگونی دارند که همه ی آن ها برای از بین بردن لکه ها و تمیز سازی سطوح مورد استفاده قرار می گیرند. یکی از معروف ترین سفید کننده ها سدیم هیپوکلریت ( آب ژاول) می باشد. این ماده خود جامد است اما با انحلال نمودن این ترکیب در آب از آن محلول های سفید کننده ی قوی تهیه می نمایند. این ماده به صورت رقیق با غلظت های (3٪ تا 6٪) یا غلیظ (50٪ برای مصارف صنعتی یا کلر زنی استخر) مورد استفاده قرار می گیرد.

ماده ی فوق کاربرد عمده ای به عنوان شوینده های خانگی دارد و به دلیل آنکه اولین زمینه های تولید آن در ژاول پاریس توسط برتولت ابداع گردید با نام آب ژاول (Javel Water) نیز شهرت دارد. پتاسیم هیپوکلریت که اولین ماده ی سفید کننده ی شناخته شده در آن زمان بود، برای اولین بار در سال 1785 توسط برتولت با عبور گاز کلر از محلول پتاس ( پتاسیم کربنات) تولید گردید. بعد ها آنتونی لابراک محلول پتاس را با محلول سدیم هیدروکسید که ارزان تر بود جایگزین نمود و محلول سدیم هیپوکلریت را تولید کرد.اولین شرکتی که این ماده را به بازار معرفی نمود شرکت ژاول بود و آن را ( eau de Javel) نامید.

در ابتدا سدیم هیپوکلریت تنها برای سفید سازی پنبه مورد استفاده قرار می گرفت اما با سپری شدن زمان این ترکیب کم کم به یک ماده ی محبوب در صنایع گوناگون تبدیل گردید.امروزه ماده ی تمیز کننده ی سدیم هیپوکلریت همچنان با نام آب ژاول شناخته می شود.از مزایای استفاده از هیپوکلریت سدیم، کم هزینه بودن، اثربخشی و ایمنی آن است.

این ماده دارای خواص ضد باکتری و قارچ کش در برابر میکروارگانیسم ها می باشد. به عنوان مثال 20 میلی لیتر محلول با غلظت 1.3 درصد از این ترکیب موجب غیر فعال شدن 20 میکروگرم آفلاتوکسین خالص می شود. با این حال بعد از فرایند غیر فعال سازی حتما از استون استفاده می شود زیرا، یک محصول جانبی سرطان زا، 2، 3-دی کلرول آفلاتوکسین B1، از فرآیند غیر فعال سازی آفلاتوکسین توسط این ماده تشکیل می شود.

ترکیب فوق با غلظت 3 الی 5 درصد می تواند سبب غیر فعال سازی مایکوتوکسینهای تریکوتسن شود.
فرمول شیمیایی وایتکس: وایتکس یا همان سفید کننده حاوی 5 درصد هیپوکلریت سدیم (با فرمول شیمیایی NaClO) می باشد. زیرا غلظت های بالا تر از این ترکیب می تواند بخارات سمی فراوانی تولید نماید.
به طور کلی مواد شیمیایی حاوی کلر خاصیت ضد عفونی کنندگی دارند و می توانند عملکرد موثری در برابر باکتری ها، ویروس ها و… داشته باشند.

محلول این ترکیب زرد کم رنگ می باشد و بویی مشخص دارد.آب ژاول مورد استفاده در شوینده های خانگی معمولا حاوی محلول 5 درصد هیپوکلریت سدیم ( با pH 11) می باشد. غلظت های مختلفی از این ترکیب وجود دارد که هر کدام می تواند اثر بخشی زیادی را از خود نشان دهد. این ماده اگر غلیظ تر باشد، حاوی غلظت 10-15٪ هیپوکلریت سدیم (با pH حدود 13 است). لازم به ذکر است که غلظت های بالا تر از 5 به دلیل خورنده و سوزاننده تر بودن نیاز به رعایت نکات ایمنی بیشتری دارند.

این ماده ناپایدار است و با سرعت 0.75 گرم در هر روز سبب تبخیر کلر موجود می گردد. این اتفاق زمانی رخ می دهد که هیپوکلریت سدیم در معرض اسید ها (مانند اسید فسفریک)، نور خورشید، برخی فلزات و گازهای سمی و خورنده از جمله گاز کلر قرار بگیرد.