تعریف اعتبار اسنادی
اعتبار اسنادی یک وسیله پرداخت در مبادلات بینالمللی و یکی از خدماتی است که به موجب آن (بانک گشایش کننده) بنا به درخواست مشتری (متقاضی اعتبار/خریدار) و یا از طرف خود موظف میشود به منظور خرید یا سفارش کالا یا خدمات در مقابل اسناد مقرر و مطابق با شرائط اعتبار، پرداختی را به شخص ثالث (ذینفع/فروشنده) یا به حواله کرد او انجام دهد یا به بانک دیگر اجازه پرداخت یا معامله دهد.
اعتبار اسنادی دیداری: At Sight L/C
در گشایش اعتبار اسنادی دیداری ممکن است براساس مصوبههای صادره بخشی ازمبلغ اعتبار به عنوان پیش پرداخت در زمان گشایش از مشتری اخذ و مابقی در زمان تحویل اسناد توسط مشتری تامین و به حسابهای مربوطه واریز و یا بخش قابل توجهی از مبلغ اعتبار اسنادی بعداز رسیدن اسناد حمل (در بخش گشایش اعتبار اسنادی دیداری) در قالب تسهیلات، کالای وارده در اختیار مشتریان بانک قرار میگیرد.
اعتبار اسنادی نسیه یا مدتدار(یوزانس): Usance L/C
ریفاینانس خطوط اعتباری کوتاه مدتی است که بین بانکها برقرار میگردد. وارد کنندگان(مشتریان بانکها) میتوانند با موافقت بانک ایرانی(تسهیلات گیرنده) و از طریق گشایش اعتبار اسنادی دیداری به نفع فروشندگان از این خطوط اعتباری استفاده نمایند، بدین ترتیب که وجه کالای مورد سفارش توسط بانک تسهیلات دهنده در مقابل ارائه اسناد منطبق با شرایط اعتبار و قوانین بینالمللی نقداً به فروشنده پرداخت شده و باز پرداخت اصل و فرع تسهیلات مذکور به بانک تسهیلات دهنده، ظرف مهلت مورد توافق بین دو بانک حداکثر (6ماهه) توسط خریدار از طریق بانک تسهیلات گیرنده انجام خواهد شد.
اعتبار اسنادی وارداتی یا صادراتی:
به اعتباری که خریدار برای واردات به کشور خود گشایش میکند اعتبار وارداتی و این اعتبار از لحاظ فروشنده کالا که در کشور دیگر قرار دارد اعتبار صادراتی میباشد.
اعتبارات اسنادی قابل برگشت: Revocable L/C
در این نوع اعتبار، خریدار و یا بانک گشایش کننده اعتبار میتواند بدون اطلاع ذینفع، هرگونه تغییر یا اصلاحی در شرایط اعتبار به وجود آورد(بدون اجازه فروشنده) واضح است از این نوع اعتبار استفاده چندانی نمیشود زیرا فروشنده اطمینان لازم را نسبت به پایدار ماندن اعتبار و انجام تعهدات خریدار ندارد.
با کمال تعجب اگر خریدار ایرانی بخواهد اعتبار قابل برگشت گشایش نماید سیستم بانکی از وی مجوز خاص بانک مرکزی را مطالبه مینماید در حالی که اعتبار غیر قابل برگشت احتیاجی به مجوز ندارد.
اعتبار اسنادی غیر قابل برگشت: Irrevocable L/C
در اعتبار اسنادی غیر قابل برگشت هرگونه تغییر شرایط اعتبار از جانب خریدار یا بانک گشایش کننده اعتبار موکول به موافقت و رضایت فروشنده بوده. فروشندگان معمولا از این گونه اعتبار استقبال بیشتری میکنند.
براساس آخرین مقررات اتاق بازرگانی بینالملل در صورت عدم تصریح و سکوت در اعتبار اسنادی مبنی بر قابل برگشت یا غیر قابل برگشت بودن آن، اعتبار غیر قابل برگشت خواهد بود.
اعتبار اسنادی تایید شده: Confirmed L/C
اعتباری است که خریدار ملزم میشود تا اعتبار صادره از سوی بانک خود را به تایید هر بانک معتبر دیگر که مورد نظر فروشنده است، برساند.این نوع اعتبار اسنادی حاکی از اطمینان نداشتن به حیثیت اعتباری بانک صادرکننده و یا وضعیت متزلزل سیاسی یا اقتصادی کشور خریدار است.
هماکنون بسیاری از فروشندگان خارجی تقاضای اعتبارات تایید شده از خریداران ایرانی میکنند که این مسئله به دو دلیل میباشد اولا وضعیت سیاسی و اقتصادی متزلزل ثانیا در سالهای پس از جنگ ایران و عراق به دلیل کمبود ارز در سیستم بانکی کشور، بانک مرکزی خریداران را به به گشایش اعتبارات یوزانس (نسیه) ترغیب کرد در حالی که بانک مرکزی در زمان سررسید اعتبارات توانایی پرداخت مبلغ اعتبار را نداشت که باعث تاخیرهای بلند مدت در پرداخت مبلغ اعتبارات به فروشندگان شد که باعث بیاعتمادی فروشندگان به بانکهای ایرانی شد.
اعتبار اسنادی تایید نشده: Unconfirmed L/C
این نوع اعتبار در شرایط متعارف و بدون نیاز به تایید بانک دیگری گشایش مییابد. اگر در شرایط اعتبار کلمه Confirmed ذکر نشود آن اعتبار تایید نشده تلقی میشود.
اعتبار اسنادی قابل انتقال: Tranferable L/C
به اعتباری گفته میشود که طبق آن، ذینفع اصلی حق دارد همه یا بخشی از اعتبار گشایش شده را به شخص یا اشخاص انتقال دهد. در واقع این نوع اعتبار یک امتیاز برای فروشنده محسوب میشود.
اعتبار اسنادی غیر قابل انتقال: Untransferable L/C
به اعتباری گفته میشود که ذینفع حق واگذاری کل یا بخشی از آن را به دیگری ندارد. در تجارت بینالملل عرف بر غیر قابل انتقال بودن اعتبار است و همچنین در ایران برای گشایش اعتبار قابل انتقال نیاز به مجوز بانک مرکزی میباشد.
اعتبار اسنادی پشت به پشت(اتکایی): Back to Back L/C
این نوع اعتبار اسنادی متشکل از دو اعتبار جدا از هم است. اعتبار اول به نفع ذینفع گشایش مییابد که خود به هر دلیلی قادر به تهیه و ارسال کالا نیست. به همین جهت با اتکا بر اعتباری که به نفع وی گشایش یافته است اعتبار دیگری برای فروشنده دوم (ذینفع دوم) که میتواند کالا را تهیه و ارسال کند، از طرف ذینفع اول گشایش مییابد.
اعتبار اسنادی ماده قرمز: Red Clause L/C
در این نوع اعتبار فروشنده میتواند قبل از ارسال کالا، وجوهی را به صورت پیشپرداخت از بانک ابلاغکننده یا تایید کننده دریافت کند.
علت این نامگذاری آن است که اولین بار که این اعتبار گشایش یافت بانک بازکننده اعتبار برای جلب توجه بانک ابلاغ کننده شرایط اعتبار را که به مقداری از وجه اعتبار را به عنوان پیش پرداخت به ذینفع پرداخت میکند را با جوهر قرمز نوشت که از آن به بعد به اعتبار ماده قرمز معروف شد.
اعتبار اسنادی گردان: Revolving L/C
اعتباری است که پس از هر بار استفاده ذینفع از اعتبار، همان مبلغ اسناد تا سطح اعتبار اولیه افزایش مییابد در واقع بدون احتیاج به افتتاح یا اصلاح اعتبار جدید، اعتبار موجود خود به خود تجدید میشود.
چه افراد، شرکتها و سازمانهای وابسته به دولت میتوانند از این خطوط اعتباری استفاده نمایند؟
کلیه واردکنندگان، اعم از تولیدی و تجاری که قصد واردات مواد اولیه، قطعات یدکی، ماشینآلات خطوط تولیدی را دارند میتوانند بر حسب اولویت و ضوابط تعیین شده از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و وزارت بازرگانی، اقدام به گشایش اعتباراسنادی با استفاده از خطوط اعتباری بین بانکی(REFINANCE) بنمایند.
درخصوص شرکتها و سازمانهای وابسته به دولت (موضوع ماده 4 قانون محاسبات عمومی) نیز که به تایید معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهور و یا ذیحساب دستگاه ذیربط رسیده باشند، (صرف نظر از اینکه دارای ردیف بودجه باشند یا نباشند) چنانچه از منابع بودجه عمومی کشور به طور کلی و یا برای ثبت سفارش خاصی استفاده نمینمایند هم میتوانند از این خطوط اعتباری استفاده کنند.
شرایط و مدارک لازم متقاضیان گشایش اعتبار اسنادی قبل از اخذ مصوبه اعتباری
شرایط و مدارک لازم متقاضیان گشایش اعتبار اسنادی بعد از اخذ مصوبه اعتباری