دسته بندی حلال های نفتی

اسپیریتهای سفید

اسپیریتهای سفید حلال های کمی سنگینتر از SBP می باشند و محدوده جوششان بین 135 تا 205 درجه سانتی گراد قرار دارد. نوع بدون آروماتیک آنها نیز وجود دارد. این حلال ها اساسا به عنوان تینر رنگ به کار می روند. از این جمله می توان حلال 402 و حلال 403 اشاره کرد.

حلال های کروزنی (نفت سفید)

این حلال ها با فاصله جوش بین 160 تا 300 درجه سانتی گراد دارای خواص حلال های نسبتا سنگین می باشند. کاربرد آنها در چراغهای روشنایی و اضطراری و در مرکب چاپ می باشد.بنزن، تولوئن و زایلن ها هم به عنوان حلال و هم به عنوان واسطه برای صنایع شیمیایی و پتروشیمی استفاده می شوند.

مشخصه های مهم حلال های نفتی

موارد مهمی که پیرامون این حلال ها مطرح می شوند شامل: فراریت، قدرت حلالیت، درجه خلوص، بو، ایمنی و گرانروی هستند که در ادامه آنها را بررسی خواهیم نمود.

فراریت

فراریت یکی از خواص مهم یک حلال هیدروکربنی است و معرف زمان لازم برای تبخیر حلال است که منجر به خشک شدن ماده حل شده می شود. مقدار مطلوب فراریت بستگی به نوع ماده حل شده و دمای کاربرد آن دارد.معمولا فراریت با نقاط اولیه و نهایی (و گاه تعددادی از نقاط میانی) منحنی تقطیر (دما بر حسب درصد تقطیر شده) و نیز فشار بخار مشخص می شود.

قدرت حلالیت

قدرت حلالیت معرف میزان آمیزش حلال و ماده حل شده می باشد و باید تا حد امکان بالا باشد. در مورد یک حلال استخراج، علاوه بر قدرت حلالیت، سلکتیویته نیز مطرح است یعنی آنکه بتواند برخی از مواد را به صورت انتخابی از خوراک جدا کند.برای تعیین قدرت حلالیت معیارهای متعددی وجود دارد. آنالیز شیمیایی می تواند یک معیار مطلوب باشد زیرا میزان هیدروکربنهایی را که به عنوان حلال های مناسب شناخته شده اند (نظیر اروماتیک ها) مشخص می کند. از آزمایش نقطه انیلین نیز می توان برای مشخص نمودن آروماتیکها استفاده کرد.

درجه خلوص

درجه خلوص مورد نیاز برای یک حلال بر حسب نوع کاربرد آن متفاوت است ولی به طور کلی از پارامترهای مهمی است که باید به وسیله آزمایش های لازم مشخص شود.در رابطه با ناخالصی گوگردی معمولا آزمایش "نوارخوردگی مس" و یا "دکتر" کفایت می کند. تمایل حلال به تشکیل رسوب صمغی ناشی از پلیمریزاسیون اولفینها، به وسیله آزمایش "صمغ پتانسل" مشخص می شود.

مقدار اولفین نیز به وسیله "اندیس برم" که معرف درجه سیر نشدگی است، تعیین می شود.مقدار جزئی ترکیبات اسیدی و یا بازی موجود در حلال نیز به وسیله تیتر کردن مشخص می شوند. رنگ حلال نیز بررسی می شود زیرا حلال خالص باید بیرنگ باشد. مقدار جزیی آروماتیک های سنگین موجب زرد شدن حلال می شوند.

بو

بررسی بوی حلال ها مهم است زیرا این مواد اغلب در محیط های بسته استفاده می شوند مضافا اینکه معمولا بوی یک ماده سمیت ان را در اذهان تداعی می کند.بوی حلال بستگی به هیدروکربن های سازنده آن دارد بدین ترتیب که پارافینی ها دارای بوی ملایم، نفتنی ها دارای بوی متعادل و آروماتیک ها دارای بوی تند می باشند. ترکیبات گوگردی نیز بوی شدید و گاه زننده ای دارند که بر سایر بوها غلبه دارد.معیار استانداردی جهت تعیین بو وجود ندارد و در مورد حلال ها "نداشتن بوی نامطبوع" را به عنوان مشخصه ذکر کرده اند.

ایمنی و عدم سمیت

حلال های نفتی بسیار آتشگیر بوده، می توانند در حضور هوا ایجاد انفجار نمایند. به همین دلیل باید نقطه اشتعال آنها که با فراریت و فشار بخارشان در ارتباط است، دقیقا مشخص شود. نقطه اشتعال حلال های SBP کمتر ار دمای محیط (18 درجه سانتیگراد) و درمورد اسپریتهای سفید حدود 23 درجه سانتی گراد است.به سبب آتشگیر بودن حلالها، هنگام بارگیری و حمل آنها باید مقررات ویژه ای اعمال گردد.خطر دیگر، مسمومیت در اثر تنفس حلال است که به مقدار بنزن آن بستگی دارد. معمولا مقدار مجاز بنزن در لیست مشخصات حلال ذکرمی گردد.

گرانروی

در بعضی موارد، گرانروی نیز به عنوان مشخصه یک حلال ذکر می گردد. به طور کلی هرچه چگالی و دمای جوش یک حلال بالاتر باشد، گرانروی آن بیشتر است.