آمارها نشان می دهد سالانه بیش از 50 هزار کشتی وارد خلیج فارس می شود که بستر مناسبی برای تامین منافع اقتصادی از طریق بانکرینگ است.
فرهاد فزونی / عضو هیات نمایندگان اتاق تهران:
در بانکرینگ عملیات انتقال سوخت مورد نیاز به کشتی ها و سایر شناورها انجام می شود و می تواند به دو صورت سوخت رسانی روی دریا با استفاده از شناورهای خاص یا پهلوگیری کشتی در اسکله های سوخت رسانی انجام شود. فعالیت بانکرینگ در ایران پیش از انقلاب اسلامی آغاز شد اما توسعه آن جدی گرفته نشد و کشوری مانند امارات با خرید نفت کوره از ایران و فروش آن به کشتی های خارجی در این صنعت رشد و پیشرفت زیادی کرد و از این طریق درآمد و امنیت قابل توجهی کسب کرد.
این صنعت در سال 1394 در اوج فعالیت خود قرار داشت و 30 درصد بازار بانکرینگ منطقه را به خود اختصاص داده بود اما این سهم در سال 1396 به کمی بیش از 4 درصد کاهش یافت. این در حالی است که ایران مزیت هایی مانند ظرفیت تولید روزانه بیش از 55 تا 60 میلیون لیتر نفت کوره بیش از نیاز مصرفی کشور، 1800 کیلومتر مرز آبی در شمال خلیج فارس، فاصله نزدیک با آبراه های بین المللی، عمق مناسب برای لنگر انداختن کشتی ها، کیفیت خوب نفت کوره و... دارد. دارا بودن این فرصت ها باعث شد در بند «ب» ماده (48) قانون برنامه ششم، توسعه صنعت بانکرینگ مورد توجه قرار گیرد.
اما آمارها نمایانگر این واقعیت است که در این صنعت، ایران از رقیبان عقب ماندگی بسیاری دارد به گونه ای که ارزش بازار فعالیت بانکرینگ در منطقه خلیج فارس بیش از 30 میلیارد دلار برآورد شده که 27 میلیارد دلار آن سهم کشور امارات است و بندر فجیره امارات با ظرفیت سوخت رسانی سالانه بیش از 16 میلیون تن به کشتی ها، بزرگ ترین بندر منطقه در زمینه انجام فعالیت های مرتبط با بانکرینگ به شمار می رود. جالب اینجاست که امارات بخش زیادی از این سوخت را از ایران وارد می کند. چرا ایران در بهره برداری از این فرصت ها و دستیابی به هدف برنامه ناکام است؟ یکی از مهم ترین علت های ناکامی این است که مجموع تصمیم گیران کشور هنوز به این باور نرسیده اند که بخشی از فعالیت ها را باید به بخش خصوصی سپرد. ورود و دخالت بیش از اندازه دولت در بخش پایین دستی نفت باعث شده هنوز بخش خصوصی واقعی نتواند در انجام بسیاری از فعالیت های پایین دستی ورود کند. مشکل دیگری که در مسیر تحقق و بهبود صنعت بانکرینگ وجود دارد، این است که این صنعت متولی مشخصی ندارد و نهادی وجود ندارد تا هماهنگی فرابخشی بین نهاد های متولی را انجام دهد و بتواند راهبری این کار را برعهده بگیرد. مسئولیت بانکرینگ بین شرکت ملی نفت و شرکت ملی پخش جابه جا می شود.
مسئله سوم نبود زیرساخت است. برای مثال، کشتی هایی که برای بارگیری به جزیره خارک می آیند، مجبورند برای انجام فعالیت های بانکرینگ 40 مایل تا بندر فجیره امارات طی کنند. این فاصله به طور تقریبی معادل با یک روز پیمایش کشتی است. همچنین در موضوع مربوط به قیمت گذاری بانکرینگ سیاست روشن و مشخصی وجود دارد و نرخ بانکرینگ و صادرات به طور تقریبی یکسان در نظر گرفته می شود. این در حالی است که بانکرینگ یک فعالیت خرده فروشی به شمار می رود و هزینه های خاص خود را در بخش خشکی و دریا اعم از ایجاد تأسیسات، حمل ونقل و... دارد و قانون هدفمند کردن یارانه ها نیز بر آن حاکم است. در ایران با وجود آنکه در حکم ماده( 48) برنامه ششم به اعطای تسهیلات برای توسعه این فعالیت صحبت به میان آمده است، هیچ منابع و نهادی برای پرداخت این تسهیلات تعیین نشد.
از سوی دیگر، صدور بخشنامه ها و شیوه نامه های گوناگون از سوی وزارت نفت یکی از مشکلات بی ثباتی در کسب و کار صنعت بانکرینگ است به گونه ای که حدود یک سال از دومین رویه اجرایی بانکرینگ نگذشته بود که سومین رویه اجرایی طرح جامع خدمات سوخت رسانی به کشتی ها و خدمات جانبی در خلیج فارس و دریای عمان از سوی وزیر نفت ابلاغ شد. علاوه بر این، در اتخاذ تصمیم برای تعیین نرخ برای بانکرینگ، به جای توجه به برخی قوانین مانند قانون هدفمند کردن یارانه ها، به این بخشنامه ها استناد و این رویه باعث می شود، نرخ بانکرینگ در ایران بیشتر از نرخ بانکرینگ در بندر فجیره شود و این خود باعث از دست رفتن فرصت ایران در این صنعت می شود. اگر این صنعت در کشور توسعه پیدا می کرد، حداقل نیمی از 50 هزار کشتی عبوری، برای سوخت گیری در بنادر ایران لنگر می انداختند ضمن اینکه زمینه ارائه خدمات دیگری چون هتل برای اقامت، فرودگاه، فروشگاه های بزرگ، زیرساخت اطلاعاتی مناسب، تامین قطعات و تجهیزات مورد نیاز کشتی ها و... نیز توسعه می یافت که خود منبع درآمد است. فعالان اقتصادی ایران برای اینکه بتوانند سهم مناسبی از بازار بانکرینگ به خود اختصاص دهند لازم است برای تکمیل زنجیره فعالیت بانکرینگ اقدام کنند و علاوه بر امر سوخت رسانی، توسعه دامنه امور خدماتی، تعمیراتی، رفاهی و اطلاعاتی را مورد توجه قرار دهند.
|
|
|
|
| نماد اعتماد الکترونیک | نشان ملی ثبت | گواهی شامد ارشاد |
© کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به داده پردازان هومان پویان می باشد.
