ضرورت توسعه زنجیره ارزش پروپیلن

پروپیلن یکی از مهم ترین سرشاخه های محصولات پتروشیمی با زنجیره ارزش بسیار متنوع است. این ماده کلیدی دومین محصول پتروشیمی از نظر حجم تولید در سطح دنیاست. در ایران پروپیلن تنها 10 درصد سهم تولید سرشاخه های پتروشیمی های خوراک مایع را به خود اختصاص می دهد، پیش از این عمده توجه به سمت اتیلن بوده است.

به طوری که نسبت ظرفیت تولید اتیلن به پروپیلن در ایران بیش از 8 برابر است، این نسبت در کشورهای اروپایی و امریکا به صورت میانگین حدود 1.5 برابر است. با توجه به اینکه در حال حاضر کشور با کمبود پروپیلن مواجه است، وزارت نفت و شرکت ملی صنایع پتروشیمی یکی از اولویت های کشور را تولید پروپیلن و محصولات پایین دست آن در قالب طرحهای پیشران صنعت پتروشیمی قرار داده اند.

در حال حاضر پروپیلن غالباً به عنوان یک محصول جانبی از پالایش نفت خام و در کنار تولید اتیلن از طریق واکنش کراکینگ با بخار تولید می شود. اگرچه پروپیلن به عنوان محصول اصلی واکنش نیز تولید می شود (نظیر تولید پروپیلن از واکنش هیدروژن زدایی از پروپان، تبدیل متانول به پروپیلن و غیره).

این ماده عمدتاً به عنوان یک خوراک میانی در تولید انواع محصولات پتروشیمی استفاده می گردد که در این میان، بیشترین کاربرد پروپیلن (حدود 65 تا 68%) در تولید پلی پروپیلن می باشد. هم اکنون میزان تولید پروپیلن کشور حدود 950 هزار تن در سال می باشد که از این میزان، سهم قابل توجهی از آن به پلی پروپیلن تبدیل شده است. شرکت های تولید کننده پروپیلن عبارتند از: پتروشیمی های جم، امیرکبیر، بندر امام، شازند، مارون، تبریز و پالایشگاه های شازند و آبادان.

پروپیلن به عنوان یک محصول پایه ای در صنعت پتروشیمی اهمیت خاصی دارد. زیرا محصولات پایین دست با ارزشی از این ماده پایه ای تولید می شود که اهمیت تولید آن را دوچندان می کند. محصولات حاصل از پروپیلن از جمله شامل پلی پروپیلن، پروپیلن اکساید، اکریلیک اسید، اکریلونیتریل، کیومن (فنل و استن)، 2-اتیل هگزانول و ایزوپروپیل الکل نام برد. این محصولات کاربرد متنوعی از جمله در صنایع اتومبیل، ساختمان، مواد مصرفی و بسته بندی و الکترونیک دارند.

با توجه به کمبود پروپیلن در کشور و نیز با در نظر گرفتن وضعیت بازار و دسترسی به تکنولوژی، پرداختن به تمام محصولات پایین دست پروپیلن در کشور میسر نمی باشد. شرکت ملی پتروشیمی ایران می بایست با انجام بررسی های جامع روی زنجیره ارزش پروپیلن و همچنین جنبه های گوناگون هر یک از مسیرهای پایین دست پروپیلن راه را برای سرمایه گذاری در بخش های دیگر زنجیره ارزش پروپیلن به جز پلی پروپیلن باز نماید.