استخراج روغن پایه توسط حلال

در فرآیند استخراج با حلال، مواد آروماتیکی به منظور بهبود کیفیت روانکاری روغن حذف می شوند. مواد آروماتیکی ضمن اینکه حلال های خوبی هستند اما دارای خاصیت روانکاری مطلوبی نیستند زیرا که آنها در دامنه تقطیر طبیعی روغن، جزو ترکیبات خیلی فعال ( برای انجام فعل و انفعالات ناخواسته) محسوب می شوند. به بیان دیگر اکسیداسیون مواد آروماتیکی می تواند موجب شروع فعل و انفعال های زنجیره ای(پلیمری) شود و این موضوع نیز کوتاه شدن عمر مفید روغن های پایه را به دنبال دارد.

گرانروی مواد آروماتیکی موجود در روغن پایه نسبت به تغییرات درجه حرارت نیز رفتار مطلوبی نشان نمی دهد. به بیان دیگر، روانکارها معمولا با این هدف طراحی می شوند که در درجه حرارت های پایین، گرانروی پایینی داشته باشند. این موضوع می تواند برای روشن شدن سریع خودرو اهمیت زیادی داشته باشد. در همین حال برای کارکرد مناسب در درجه حرارت های بالا و شرایط خیلی سخت، جهت روانکاری باید فیلم روغن دارای ضخامت کافی باشد و لازمه این امر آن است که روغن از گرانروی بالایی برخوردار باشد.

بنابراین، مادامی که کارایی روغن در هر دو شرایط سرد و گرم مورد نظر است، تغییرات کمتر گرانروی روغن با درجه حرارت (شاخص گرانروی) مطلوب محسوب می شود. بدین ترتیب، VI بالاتر به مفهوم تغییر کمتر و مطلوب تر گرانروی نسبت به تغییرات درجه حرارت است. لذا، با توجه به این مطلب بسیاری از سازندگان توربین ها برای مشخصات روغن های مورد نیاز توربین خود یک حداقل VI اعلام می دارند زیرا در ساخت روغن توربین مواد افزودنی زیادی مصرف نمی شود. انتخاب یک روغن پایه که دارای VI مناسب باشد عامل کلیدی برای رسیدن به این مشخصات به شمار می رود.

برای حذف مواد آروماتیکی موجود در لوبکات (خوراک پالایشگاه های روغن سازی)، این برش نفتی حاصله از برج تقطیر نفت خام در خلاء به برج استخراج ارسال می شود. در این ظرف، لوبکات در تماس مستقیم با یک ماده شیمیایی که نقش حلال را دارد قرار گرفته و خلاف جهت آن به سمت پایین جریان می یابد.

در نتیجه این تماس مواد آروماتیکی عمدتا در ماده شیمیایی حل می شوند. فورفورال، نرمال متیل پیرولیدین(NMP) و ماده تجارتی DUO-SOL از حلال های رایج در فرآیند استخراج با حلال هستند. فنل نیز در مقطعی به عنوان حلال مورد استفاده واقع می شد که به خاطر ملاحظات زیست محیطی اینک کاربرد آن برای حذف مواد آروماتیکی در فرآیند روغن سازی بسیار محدود و تا حدودی حذف شده است.

در فرآیند استخراج با حلال معمولا حدود 80 -50 درصد ناخالصی ها ( نظیر مواد آروماتیکی، مواد قطبی و مواد دارای گوگرد و ازت) همراه با محصول جانبی موسوم به اکستراکت جدا می شوند. فرآورده مطلوب این فرآیند را معمولا رافینیت می نامند ( شایان ذکر است اکستراکت در داخل کشور عمدتا برای تولید دوده مورد مصرف واقع می شود).