سیر تکاملی صنعت تولید روغن پایه

فناوری تولید روغن پایه، فازهای متعددی از تکامل را پشت سر گذاشته است. در فاز اول، چربی های حیوانی به عنوان روانکار مورد استفاده واقع شدند. کتیبه های متعلق به 1400 سال قبل از میلاد حضرت مسیح (ع) از کاربرد چربی سفت خوک و گوسفند(موسوم به پی) برای روانکاری چرخ های درشکه ها اطلاع می دهند.طی 3000 سال بعد تغییر اندکی در این زمینه روی داد و می توان گفت که فقط در مقاطعی، روغن های مورد نظر از حیواناتی نظیر نهنگ به دست آمدند.

در سال 1852 روغن های با پایه نفت خام عرضه شدند. اینگونه روغن ها به خاطر اینکه از روغن های با پایه حیوانی کارایی بهتری نداشتند ابتدا مورد توجه قرار نگرفتند. لذا می توان گفت که نفت خام نیز روانکار خوبی تولید نکرد و به طور کلی صنعت روغن پایه به خاطر فقر دانش در وضعیت مناسبی نبود.

اما به موازات رشد تقاضا برای خودرو، تقاضا برای روانکارهای بهتر بیشتر شد و دیری نپایید که تولیدکنندگان روانکارها به این امر واقف شدند که کدام نوع نفت خام روانکار بهتری تولید می نماید. سپس آنها با تبدیل نفت خام به برش های با دامنه تقطیر کمتر و گرانروی های متفاوت، به تولید روانکارهای بهتری دست یافتند.

قبل از سال 1920، روغن های موتور از مواد افزودنی عاری بودند و پس از طی 1300 تا 1600 کیلومتر مسافت، روغن وسیله نقلیه عوض می شد. لذا در سال 1923 انجمن مهندسین خودرو(SAE)، روانکارهای موتور را برحسب گرانروی به سبک، متوسط و سنگین دسته بندی نمود. به هرحال با توجه به نیاز روز، تعداد بیشتری از تولید کنندگان روانکار شروع به تصفیه روغن های پایه با هدف بهبود کارایی آنها شدند.

در این فاصله نسل های زیادی از فرآیندهای تصفیه بر اساس طبیعت مادری اصلاح یافته اند. فرآیندهای اولیه نظیر تصفیه با اسید و استخراج با حلال، به خاطر حذف اغلب مولکول های نامطلوب جهت روانکاری، تا حدود زیادی موجب بهبود کیفیت روغن پایه گردید. متعاقبا فرآیندهای بعدی نظیر تصفیه هیدروژنی، هیدروکراکینگ کاتالیستی، موم گیری کاتالیستی و فرآیند مدرن ایزومریزاسیون هیدروژنی واکس، به نوبه خود تأثیرات بسیار زیادی در ارتقا کیفیت روانکاری ایفا نمودند.

فرآیند جدید ایزومریزاسیون هیدروژنی واکس، به طور ویژه روغن های پایه با ناخالصی های بسیار جزئی و نوعا به سفیدی آب (از نظر رنگ ظاهری) را تولید می نماید. امروزه بیش از یک سوم از روانکارهای تولیدی در آمریکای شمالی از این نوع بوده و از کیفیت بالا برخوردار است.

نگاه به آینده موید تمایل به روغن های پایه با خلوص بیشتر، گرانروی بالاتر، فراریت کمتر و با طول عمر بیشتر است. با این توصیف می توان گفت که امروزه صنعت تولید روغن های پایه معدنی به گونه ای پیشرفت نموده و با چنان رشدی همراه است که تشخیص بین روغن های معدنی که با استفاده از فرآیندهای پیچیده تصفیه هیدروژنی به دست می آیند و روغن هایی که به طور سنتی مصنوعی خوانده می شوند خیلی مشکل است.