روغنی که به عنوان پایه برای روانکار هاست و پس از اضافه کردن مواد افزودنی به روانکار نهایی تبدیل می شود.روغن پایه از نظر حجمی مهم ترین رکن تشکیل روانکارها است، پس اعلام این مطلب که سهم روغن پایه خود در میزان کارایی روانکار نهایی روز به روز در حال افزایش است دور از واقعیت نیست. در این راستا می توان به روغن توربین اشاره داشت که بیش از 99 درصد آن را روغن پایه تشکیل می دهد.
روغن پایه را می توان از منابع نفتی یا غیر نفتی به دست آورد اما اغلب روغن های پایه مصرفی جهان از پالایش نفت ساخته می شوند. خصوصیات و ویژگی های روغن های پایه به دست آمده از نفت، وابسته به نوع نفت خام و چگونگی عملیات پالایش آن است. از این رو روغن نیز مانند نفت خام متشکل از مواد و ترکیبات متعدد است که عمده تشکیل دهنده های آن ترکیبات پارافینیک، نفتنیک و آروماتیک است.
فرآیند های اولیه تولید روغن پایه
بعد از سال 1923 سه فرآیند متداول برای بهبود کیفیت روغن مورد استفاده قرار گرفت که عبارت بودند از:
مخلوط کردن با گل رس
گل رس برای جذب و حذف برخی ترکیبات خطرناک و سمی موجود در روغن پایه به کار می رفت. این ترکیبات معمولا از نوع حلقوی غیر اشباع (آروماتیک) و ترکیبات خیلی قطبی حاوی ازت و گوگرد تشکیل می شد.
شستشو با اسید
اسید سولفوریک غلیظ به روغن پایه اضافه می شد تا با ترکیبات بدتر موجود در روغن پایه وارد فعل و انفعال شده و آنها را به لجن تبدیل کند تا قابل جداسازی باشند. این فرآیند اگر چه به طور موثر منجر به بهبود روغن می شد اما پر هزینه بود و از طرفی به خاطر نگرانی های زیست محیطی مربوط به وجود اسید و لجن از آمریکای شمالی رخت بربسته است.
شستشو با SO2
تصفیه با انیدریدسولفور را می توان در حقیقت فرآیند اصلی استخراج برای برطرف کردن مواد ناخالص روغن پایه به کمک یک حلال در گردش نام نهاد. این فرآیند اگرچه عملا هم اکنون منسوخ شده است اما از آن می توان به عنوان نشانی برای دسترسی به فرآیند معروف به " استخراج با حلال" نظیر فورفورال نام برد.