HS Code یک سیستم عملکرد استانداردسازی کنترل شناسایی و طبقهبندی محصولات میباشد که توسط دولتها با توجه به سیاستهای مالیاتی، قیمتگذاری، بودجهبندی و اقتصاد طراحی میشوند.
اقدامات تعرفهای و غیر تعرفهای مقررات تجارت بینالمللی و انواع دیگر از فعالیتهای اقتصادی خارجی و همچنین نگهداری از آمار گمرک در این سیستم گنجانده شده است.
ژانویه 2010 اتحادیه گمرکی (CU) روسیه، بلاروس و قزاقستان به اجرا درآمده و در حال حاضر مقامات گمرکی RF از نظام هماهنگ اتحادیه گمرکی (HS CU) به جای HS RF استفاده شده است. HS CU بر اساس سیستم هماهنگ از توصیف و برنامه نویسی از سازمان تجارت جهانی (WTO) برای روسیه او کشورهای مستقل مشترکالمنافع (CIS) است.
درحقیقت HS CU هر محصول دارای کدهای عددی خاص خود است. این کد متشکل از 10 رقم میباشد که همه کدها به 21 بخش و 97 گروه تقسیم میشوند.
کد عددی 10 رقمی محصول دارای ساختار زیر است (با توجه به HS روسیه):
XX - بخش
XXXX - گروه
XXXXXX - زیر گروه (HS سازمان تجارت جهانی)
XXXXXXXX - عنوان
XXXXXXXXXX - زیر عنوان (روسیه)
یکی از تفاوتهای اصلی بین CU HS و HS اتحادیه اروپا (EU) در تعداد ارقام است. HS کد اتحادیه اروپا برای طبقهبندی کالا 8 رقم میباشد، با این حال HS CU و روسیه با استفاده از کدهای 10 رقمی است.
صادرکننده (و یا نماینده آن) موظف به تعریف کد گمرکی از محصول میباشد. و در صورتی که HS کد کالا اشتباه تعریف شود (چه به صورت عمدی و چه به صورت سهوی) در هرصورت قوانین و مقررات گمرکی را نقض کرده که منجر به مجازاتهای اداری از نرخ 50٪ تا 200٪ از ارزش گمرکی کالا میشوند.
به این ترتیب، کد گمرکی کالاهای تعریف شده با توجه به HS CU دلایل ذیل را دارد:
اطلاعات تکمیلی در مورد HS CODE
سیستم کد تعرفهی کالا یا Code HS چیست؟ HS Code یا همان سامانهی هماهنگ شده یا Harmonized System یک سامانهی بینالمللی است که توسط WTO به اجرا درآمده در این سامانه تمام کالا بر اساس یک کد 8 یا 10 رقمی در کشور ها طبقهبندی شده که 4 یا 6 رقم اول بین کشورهای عضو مشترک است و 2 یا 4 رقم بعدی بر اساس فضای طبقهبندی کالاها کشور متفاوت میتواند باشد. این استاندارد کد تعرفه کالاها در تمام کشورها در 21 قسمت و 98 فصل تقسیم میشود. از آنجایی که این تعرفه تا 6 رقم اول از سمت چپ در بین کشورها مشترک است لذا میتواند در مکاتبات و مبادلات تجاری استاندارد خوبی برای تشخیص کالا باشد.
طبقهبندى کالاها بر مبناء گروه یا دسته هائى از کالاها داراى خصوصیات یا مشخصات مشابه و یا نظم و ترتیب معینى باشد، همواره جهت سهولت انجام تجارت بین الملل مورد نظر بوده است. این امر علاوه بر ساده نمودن مناسبات بازرگانى اتخاذ تصمیم در انعقاد قراردادهاى تجارى و همچنین بررسى آمارى تجارت جهانى را امکان پذیرتر مى نماید.
طبقهبندى کالاها ممکن است بر مبناء حروف الفباء یا براساس نوع مواد تشکیل دهنده کالا و یا تکنولوژى ساخت و یا مصارف نهائى کالاها و … یا ترکیبى از آنها باشد.
مزایاى فهرست طبقه بندى کالا در تجارت بین الملل بسیار زیاد است. چنین فهرستى مذاکرات، تنظیم پروتکل ها و قراردادها و مفاهیم موردنظر هر طرف را به سادگى تبیین و قابل اجراء مى نماید. طبیعى است که به دلیل پیشرفت هاى علمى و به بازار آمدن کالاهاى جدید و دگرگونى در روش هاى تجارت بین الملل، فهرست طبقه بندى کالاها و یا مبناء طبقه بندى آن، هر از چندى دستخوش تغییر و یا اصلاح گردد.
دو سیستم طبقه بندى کالائی، یعنى سیستم طبقهبندى شوراى همکارىهاى گمرکى (CCCN) و سیستم جایگزین آن معروف به سیستم هماهنگ توصیف و کُدگذارى کالا یا هارمونایز سیستم (HS) باید تعریف شود.
سیستم طبقه بندى شوراى همکارى هاى گمرکى (CCCN)
شوراى همکارى گمرکى در 15 دسامبر 1950 در بروکسل و با شرکت 14 کشور از جمله ایران به وجود آمد. اهم وظایف و مسؤولیتهاى شورا ایجاد هماهنگى و تهیه و تنظیم طرح قراردادها، تفسیر یکنواخت طبقه بندى کالاها، ایجاد و تعیین مفاهیم و اصطلاحات گمرکی، نحوه رسیدگى به ارزش کالاها در گمرکات، رفع اختلافات گمرکی، نشر اطلاعات و تکنیک هاى گمرکى و نظایر آن است.
این شورا در سال 1959 میلادى سیستم طبقهبندى کالائى را تحت عنوان سیستم طبقه بندى بروکسل که با علامت اختصارى BTN مشخص شده بود، در جامعه بازرگانى بینالملل مطرح و به مرحله اجراء در آورد. تعرفه BTN در سال 1974 میلادى بدون هیچ تغییرى در ارکان و طبقهبندى و شمارههاى اصلى و فرعى آن به سیستم طبقهبندى شوراى همکارىهاى گمرکى تغییر نام داد. این تغییر نام به جهت لحاظ نمودن کوششهاى سایر کشورهاى عضو شورا در تدوین تعرفه یاد شده بوده است. تعرفه CCCN داراى 21 قسمت تعریف شده و داراى 1011 شماره اصلى و 1083 شماره فرعى مىباشد.
طبقهبندى بروکسل، از سال 1352 هجرى شمسى براساس ماده 60 قانون امور گمرکى در گمرکات کشور ما رسماً به اجراء درآمده است. شمارههاى اصلى نمانکلاتور شوراء از چهار رقم تشکیل شده است. دو رقم اول نمایانگر شماره فصل نمانکلاتور و دو رقم بعدى که با ممیز جدا مىشود، نشاندهنده شماره ردیف یا جایگاه کالا در درون همان فصل است. به عنوان مثال شماره 12/15 نمایانگر فصل 15 و ردیف 12 در همان فصل مىباشد.
در این نمانکلاتور در هر شماره امکان تقسیمبندى فرعى با توجه به حدود شمولیت آن شماره به عمل آمده که نحوه شناسائى و طبقهبندى کالاها را سادهتر مىکند. مثلاً در شماره 51/84 ماشین تحریر بدون دستگاه محاسبه و ماشین چکنویس طبقهبندى شده است و که جهت سهولت دستهبندىهاى فرعى زیر نیز گنجانیده شده است.
باید توجه داشت که برخى از شمارهها، بى نیاز از تقسیمبندى فرعى مىباشد و به همین دلیل همان شماره اصلى براى طبقهبندى آن کالاها کفایت مىکند. به عنوان نمونه به شماره 07/44 مىتوان اشاره نمود که براى طبقهبندى تراورس چوبى براى راهآهن در نظر گرفته شده است و یا شماره 36/29 که به سولفامیدها اختصاص یافته است. علاوه بر تقسیمبندىهاى فرعى شوراى همکارىهاى گمرکى دولتها را مجاز دانسته که در ذیل شمارههاى اصلى و یا ذیل شمارههاى فرعى به فراخور نیازهاى خود تقسیمبندىهاى فرعىترى به وجود آورند. اما هیچ عضوى از شوراء مجاز به تغییر در تقسیم بندى هاى اصلى و فرعى خود نمانکلاتور نمىباشد.
تقسیمبندى داخلى کشورها، فقط مورد استفاده خود آن کشورها مىباشد. ردیفهاى فرعى نمانکلاتور از تقسیمات داخلى دولتها، بدین نحو متمایز مىگردد که ردیفهاى فرعى نمانکلاتور فقط با خط تیره [-] مشخص شده در حالى که ردیف هاى داخلى کشورها با پرانتز نیم بسته و خط تیره [) -] مجزا مى شود. مثلاً تعرفه 02/73 که مربوط به آلیاژهاى آهن مىباشد به شرح زیر تقسیم شده است:
که ردیفهاى الف، ب و ج تقسیمات فرعى خود نمانکلاتور ولى ردیفهاى 1 و 2و 3 ذیل ردیف فرعى ج مربوط به تقسیمات داخلى دولت ایران است که به خاطر نیازهاى خود ردیف فرعى ج را به صورت فوق شکسته است.
سیستم هماهنگ توصیف و کُدگذارى کالا (HS)
سیستم HS یا جدول طبقهبندى هماهنگ شده توصیف و کُدگذارى کالا، در حقیقت از داخل سیستم CCCN با اصلاحاتى ایجاد شده است. هسته اصلى و اسکلت سیستم HS از همان طبقه بندى CCCN مایه مىگیرد ولى امتیازاتى به آن دارد که HS را به عنوان یک سیستم مورد استفاده در بخشهاى مختلف اقتصادى و بازرگانى از جمله گمرک، حمل و نقل، آمار و سایر بخشهاى اقتصادى در آورده است. این سیستم که در ژوئن 1983 تصویب و از اول ژانویه 1988 به مورد اجراء گذاشته شد، یک طبقه بندى چندمنظوره است که همچون سیستم CCCN داراى 21 قسمت است. ذیل 21 قسمت مذکور 96 فصل است که در مقام مقایسه با تعرفه CCCN، سه فصل آن کاهش یافته است. اما باید توجه داشت که این سه فصل در HS به صورت باز براى مقاصد تعرفهاى کشورها، منظور شده ولى به عنوان فصول بینالمللى فعال شناخته نشده است.