مقایسه بیمه نامه‌های باربری با مسئولیت متصدیان حمل و نقل

برای کالاهایی که از مبادی مختلف به مقاصدی در نقاط مختلف کشور حمل می‌شوند دو نوع پوشش بیمه‌ای وجود دارد:

بیمه نامه هایی که بیمه گذار آنها صاحبان کالا اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی بوده و نوع پوشش بیمه ای آنها در زمره بیمه های اموال می باشد.
بیمه نامه هایی که بیمه گذار آنها شرکتهای حمل و نقل داخلی بوده و در گروه بندی بیمه ای جزء بیمه های مسئولیت محسوب می گردند.

در این متن ضمن بیان تفاوت‌های این دو نوع بیمه‌نامه، مزیت‌های بیمه‌نامه باربری داخلی نسبت به بیمه‌نامه مسئولیت متصدیان حمل‌و‌نقل را برای صاحبان کالا بیان می‌نمائیم.

بدین منظور ابتدا تعاریف، خطرات تحت پوشش، زمان شروع و خاتمه تعهدات بیمه‌گر و همچنین خسارت‌های خارج از تعهدات بیمه‌گر در هریک از این بیمه‌نامه‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد و در پایان به تعدادی از مزیت‌های بیمه‌نامه باربری داخلی نسبت به مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل برای صاحبان کالا اشاره می‌شود.

بیمه‌نامه باربری داخلی و خطرات تحت پوشش در آن
بیمه‌نامه باربری داخلی یکی از انواع بیمه‌نامه‌های باربری است که صاحبان کالا جهت تحت پوشش قرار دادن محموله‌هایی که مبداء و مقصد حمل آنها یکی از شهرهای ایران می‌باشد آن را تهیه و خطرات تحت پوشش آن شامل خطرات اصلی و خطرات اضافی (بنا به درخواست بیمه گذار) می‌باشند که لیست این خطرات به شرح ذیل می‌باشد.

خطرات اصلی
آتش سوزی و حادثه وسیله نقلیه شامل تصادف، تصادم، واژگون شدن و سقوط وسیله نقلیه.

خطرات اضافی
این خطرات بر حسب نیاز بیمه‌گذار به خطرات اصلی اضافه می‌شود و رایج‌ترین آنها عبارتند از:

سرقت کلی محموله با وسیله نقلیه.
خسارات ناشی از تخلیه و بارگیری.
خسارات ناشی از پرتاب شدن کالا از روی وسیله حمل.
خسارات ناشی از آبدیدگی.
خطر غرق کالا در حمل دریایی بین بنادر و جزایر ایرانی با کشتی طبقه‌بندی شده.

بدیهی است هرچه خطرات تحت پوشش افزایش یابد حق بیمه پرداختی توسط بیمه‌گذار بیشتر خواهد شد.

شروع و خاتمه تعهدات بیمه گر در بیمه نامه باربری داخلی
اعتبار این بیمه‌نامه از زمانی که کالا روی وسیله حمل برای آغاز حمل بارگیری می‌شود شروع و هشت روز پس از رسیدن کالا به انبار بیمه‌گذار در مقصد ویا تحویل آن به گیرنده کالا(هرکدام زودتر تحقق یافت)خاتمه می‌یابد. علیرغم مدت اشاره شده، در اغلب موارد کالا پس از حمل و رسیدن به مقصد تحویل گیرنده شده و مدت هشت روز فاصله بین رسیدن کالا به انبار بیمه‌گذار تا تحویل به گیرنده منتفی است.

خسارت‌های خارج از تعهدات بیمه‌گر در بیمه‌نامه باربری داخلی

کسری کالا مگر اینکه این کسری مستقیما ناشی از خطرات تحت پوشش، حادث شده باشد.
تقلیل بها به علت ناقص شدن دست یا جفت.
خسارت وارده به بسته‌بندی و برچسب روی آن مگر اینکه کالا نیز خسارت دیده باشد.
کسر وزن معمولی و یا متعارف کالا.
خسارت‌های ناشی از جنگ، شورش، اعتصاب و یا تهاجم.
خسارت‌های مستقیم و غیر مستقیم ناشی از انفجارهای هسته‌ای
خسارت‌های وارده به مورد بیمه حین گریز از تعقیب مقامات انتظامی مگر آنکه عمل گریز توسط متصرفین غیرقانونی باشد.
خسارت ناشی از هرگونه تغییر مسیر عادی و متعارف وسیله حمل کالا.
خودسوزی کالا.
برخورد مستقیم محموله با جسم خارجی یا افتادن بار از روی وسیله حمل. (خسارت ناشی از مستقیم محموله با جسم خارجی یا افتادن بار از روی وسیله حمل مشروط به پرداخت حق بیمه اضافی قابل پوشش خواهد بود.)

علاوه بر موارد فوق شرکت بیمه ممکن است خسارات دیگری را با توجه به نوع کالا و نحوه حمل از پوشش بیمه‌ای خارج نماید.

بیمه‌نامه مسئولیت متصدیان حمل‌و‌نقل و خطرات تحت پوشش در آن
بیمه نامه مسئولیت متصدیان حمل‌و‌نقل یکی از انواع بیمه‌نامه‌های مسئولیت است که متصدیان حمل‌ونقل جهت تحت پوشش بیمه قرار دادن مسئولیت خود در مقابل صاحبان محموله‌هایی که حمل می‌کنند، آن را تهیه می‌نمایند.
خطرات تحت پوشش در این نوع بیمه‌نامه شامل موارد ذیل می‌باشد:

تصادف و واژگونی وسیله نقلیه و یا برخورد کالا با شی‌ ثابت.
خسارت‌های وارد به کالا در اثر پرتاب شدن از روی وسیله نقلیه.
آتش سوزی، صاعقه و انفجار وسیله نقلیه.
سرقت کلی محموله با وسیله نقلیه.

در این نوع بیمه نامه بیمه‌گر تا بیست درصد تعهدات خود متعهد جبران هزینه‌های زیر نیز خواهد بود:

هزینه‌های لازم و متعارف جهت نجات کالا و جلوگیری از توسعه خسارت پس از وقوع حوادثی که جبران زیان آن در تعهد بیمه‌گر باشد.
هزینه دادرسی و دفاع از بیمه‌گذار که به صورت متعارف در ارتباط با خطرات بیمه شده درمراجع قضایی ثبت شده باشد.

شروع و خاتمه تعهدات بیمه‌گر در بیمه‌نامه مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل
تعهدات بیمه‌گر تحت این قرارداد پس از تکمیل بارگیری کالا در مبدأ، آغاز و همزمان با شروع تخلیه در مقصد مندرج در بارنامه خاتمه می‌یابد.

خسارت‌های خارج از تعهدات بیمه‌گر در بیمه‌نامه مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل
جبران خسارت‌هایی که به طور مستقیم و یا غیرمستقیم در نتیجه عوامل زیر به کالای مورد حمل وارد آمده باشد در تعهد بیمه‌گر نیست:

جعل اسناد و خیانت در امانت و هر نوع عمل عمد یا مجرمانه بیمه‌گذار (شامل کارکنان ونمایندگان وی)، راننده و یا کمک راننده وسیله نقلیه
حوادث طبیعی مانند سیل، طوفان، زلزله، آتشفشان.
جنگ، شورش، اعتصاب، بلوا، ضبط و مصادره.
تشعشعات رادیواکتیو و فعل وانفعالات هسته‌ای.
عیب ذاتی و یا خودسوزی کالاها.
هرگونه خسارت غیرمستقیم و عدم‌النفع و کاهش ارزش کالا در بازار.
حمل کالاهای قاچاق و غیرمجاز.
خسارت هنگام تخلیه و بارگیری.
عدم صلاحیت راننده برای رانندگی وسیله‌نقلیه با توجه به نوع گواهی‌نامه.
ریزش، روندگی، آبدیدگی، مگر این که ناشی از تحقق خطرات تحت پوشش این بیمه‌نامه باشد
کاهش طبیعی وزن محموله.
سرقت قسمتی از محموله و یا هرنوع سرقت ناشی از خیانت در امانت.
فقدان کالا.
تغییر وسیله حمل جز با موافقت قبلی بیمه‌گر.
خسارت وارده به علامت و بسته‌بندی کالا.

خسارت ناشی از تخلیه و بارگیری و آبدیدگی مشروط به پرداخت حق بیمه اضافی قابل پوشش خواهد بود.

مزیت‌های بیمه‌نامه باربری داخلی نسبت به بیمه‌نامه مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل برای صاحبان کالا

در بیمه‌نامه‌های باربری داخلی مورد بیمه شامل محموله می‌باشد و بیمه‌گذار صاحب کالا است. اما در بیمه‌نامه‌های مسئولیت متصدیان حمل‌و‌نقل مورد بیمه شامل مسئولیت متصدیان حمل‌و‌نقل در مقابل صاحب کالا بوده و بیمه‌گذار شرکت ‌حمل‌و‌نقل می‌باشد.
در بیمه‌نامه باربری داخلی در صورت وقوع خسارت احتمالی بیمه‌گر می‌تواند حق جانشینی خود را نسبت به شرکت حمل‌و‌نقل جهت جبران خسارت وارده اعمال کند اما در بیمه‌نامه مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل داخلی حق جانشینی به طور معمول نسبت به متصدی حمل‌و‌نقل لحاظ نمی‌شود اما ممکن است درمورد مسبب حادثه(مانند راننده) این حق اعمال گردد.
بیمه‌نامه باربری داخلی قرارداد مستقیم بین صاحبان کالا و شرکت‌های بیمه‌ای می‌باشد. بنابراین در این نوع قراردادها مذاکرات رو در رو یکی از عوامل موثر در اجرای بهینه مفاد قرارداد و حفظ منافع بیمه‌گر و بیمه‌گذار می‌باشد. حال آنکه در قراردادهای بیمه‌های مسئولیت متصدیان حمل‌و‌نقل، صاحبان کالا در انتخاب بیمه‌گر هیچ‌گونه نقشی نداشته و برای جبران خسارت می‌بایست به متصدی حمل‌و‌نقل مراجعه و شرکت حمل‌و‌نقل نیز قبل از هرگونه پاسخگویی ابتدا از شرکت بیمه خود (بیمه‌گر مسئولیت متصدی حمل‌و‌نقل) درخواست جبران خسارت می‌نماید که این پروسه تا حد زیادی دسترسی صاحبان کالا به حقوق خود را در مواقع وقوع خسارت با مشکلات مواجه می‌سازند که اهم آن عبارتست از:

عدم پرداخت حق بیمه بیمه نامه مسئولیت متصدی حمل‌و‌نقل به شرکت بیمه که باعث عدم اعتبار این بیمه‌نامه می‌گردد.
عدم ارسال لیست اطلاعات مربوط به کالاهای حمل شده در مهلت تعیین شده در قرارداد بیمه مسئولیت متصدیان حمل‌و‌نقل، توسط شرکت حمل‌و‌نقل که باعث می‌گردد محموله فوق تحت پوشش این بیمه‌نامه قرار نگیرد.
عدم رعایت محدودیت‌های مندرج در قرارداد بیمه مسئولیت متصدیان حمل‌و‌نقل از طرف شرکت‌های حمل‌و‌نقل و در نتیجه عدم احراز تعهدات در مورد پرداخت خسارت از طرف شرکت بیمه‌گر مسئولیت.
عدم امکان انتخاب ریسک‌های مورد نظر صاحبان کالا در قراردادهای بیمه مسئولیت متصدیان حمل‌و‌نقل، به دلیل متحدالاشکل بودن این نوع بیمه‌نامه‌ها و تدوین شرایط آن از طرف بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران. در حالی که در بیمه‌نامه‌های باربری داخلی این امکان وجود دارد که علاوه بر پوشش‌های اصلی بیمه‌نامه (آتش سوزی و حادثه وسیله نقلیه شامل تصادف، تصادم، واژگون شدن و سقوط وسیله نقلیه)، خطرات اضافی (خسارات ناشی از سرقت کلی محموله با وسیله نقلیه، تخلیه و بارگیری، پرتاب شدن کالا از روی وسیله حمل، آبدیدگی و...) با انتخاب بیمه‌گذار و موافقت بیمه‌گر نیز تحت پوشش بیمه‌نامه قرار بگیرد.
ناکافی بودن انگیزه پیگیری خسارت از شرکت بیمه‌گر مسئولیت متصدی حمل‌و‌نقل از طرف شرکت حمل‌و‌نقل به دلیل نبود منافع مستقیم در تصفیه خسارت. در حالی که صاحبان کالا جهت تصفیه خسارت از طریق بیمه‌گر باربری داخلی به دلیل دارا بودن منافع مستقیم دارای انگیزه کافی جهت پیگیری خسارت هستند.
در بیمه حمل‌و‌نقل داخلی به لحاظ آنکه پس از پرداخت خسارت امکان بازیافت خسارت یا بخشی از آن از شرکت‌های حمل‌و‌نقل و یا شرکت‌های بیمه آنها وجود دارد رغبت بیشتری در پرداخت خسارت نشان داده می‌شود و فرایند تصفیه خسارت نیز در زمان کوتاه‌تری انجام خواهد شد. خصوصا" آنکه برای جبران خسارت وجود واسطه بین صاحبان کالا و شرکت بیمه منتفی است.

بیمه


نماد اعتماد الکترونیک	نشان ملی ثبت	گواهی شامد ارشاد